Gurbette bir Yahudi Başvezir

Bu Şabat okuyacağımız Veyigaş peraşasında Yaakov ve ailesinin Kenaan topraklarından Mısır’a göçünün yanı sıra, Yosef’in Mısır’da gerçekleştirdiği toprak reformunu da görmekteyiz.

Tanrı’nın Avraham’a söylediği kehanet,

“…sülalen onlara ait olmayan ülkede yabancı olacaklar…” (Bereşit 15,13),

kuraklık sonucu ve de Yosef’in daveti ile, Yaakov’un 70 kişilik ailesinin Mısır’a göçü ile gerçekleşmeye başlar. Yosef, babası ve ailesinin tüm ihtiyaçlarını karşılamasının yanı sıra Mısır Firavununun çok sadık bir yardımcısı olduğunu da ispatlar.

Bilindiği gibi, Tanrı tarafından, Firavunun gördüğü rüya aracılığı ile haberdar edilen, yedi bolluk yılı sona ermiş ve kıtlık yılları başlamıştır. Zaten İsrael oğulları bu yüzden Mısır’a gelmişlerdir. Yosef’in tavsiyesi ile Mısır idaresi bolluk yıllarında yeteri miktarda tahıl biriktirmiştir. Bu stok sayesinde, kıtlık yıllarında halkın gıda ihtiyacı karşılanacaktır. Ancak Yosef bunu yardımsever bir örgütmüş gibi bedavadan yapmaz.

“Yosef Mısır ve Kenaan topraklarındaki bütün parayı, halkın satın aldığı mal karşılığında, toplar ve bu parayı Firavunun evine getirir.” (Bereşit 47, 14)

Bu safhadan sonra, gerçi halk açlıktan kurtulmuştur ancak, gelecek yıllarda kullanmak için parası kalmaz. Kıtlıktan dolayı para kazanma imkânı da yoktur. Bunu bilen Yosef halka, sahip oldukları hayvan sürülerini onlardan satın alabileceğini teklif eder. Bunun üzerine,

“Yetiştirdikleri hayvanları Yosef’e getirirler. Yosef bu atlar, koyun sürüleri, sığır sürüleri ve eşeklere karşılık onlara ekmek verir. O sene, hayvanlarına karşılık verdiği ekmekle onları idare eder.” (Bereşit 47, 17)

Bu senenin sonunda Mısır halkının bütün parası ve hayvanları Firavunun sahipliğine geçmiştir. Ancak açlık yılları halen devam etmektedir. Halkın ekmek almak için ne parası ne de hayvan sürüleri kalmıştır. Açlıktan çok çeken halk bu sefer Yosef’e, topraklarını Firavuna satmayı ve ona köle olmayı teklif eder. Bunun üzerine,

“Açlık çok şiddetli olduğundaמ, her Mısırlı tarlasını satar ve Yosef bütün Mısır topraklarını satın alır. Bütün topraklar Firavunun olur.” (Bereşit 47, 20)

Bu adımın akabinde Mısır halkı parasız, malsız ve mülksüz kalmanın yanı sıra, Firavunun kölesi olur. Köle haline gelen bütün Mısır halkını, Firavunun adına idare etmek için, Yosef iki ek adımı yürürlüğe koyar. İlkinde,

“Halkı Mısır’ın bir tarafından öbür tarafındaki sınırlarına kadar şehirlere geçirir.” (Bereşit 47, 21)

Başka bir deyişle, halkı köylerden şehirlere transfer eder ve onları, sadece merkezde değil, sınırlara yakın bölgelere de dağıtır. Bu şekilde halkın eskiden sahip olduğu topraklarla ilişkisi kalmamıştır artık. Buna rağmen geçimini tedarik edebilmesi için Yosef halkı tarımla uğraşmaya yöneltmek için ikinci bir kanun çıkarır.

“Ürün elde ettiğinizde beşte biri Firavunun olacaktır. Dört bölümünü, tarlaları yeniden ekmek ve yiyecek olarak ve evinizdeki çocuklara yemek için kullanırsınız.” (Bereşit 47, 24)

Toprağın sahibi Firavundur. Toprağı işleyen halk her ne kadar geçimini kendi emeği ile tedarik ediyorsa da sadece iyi ve rahmetli bir sahibin kölesidir. Terazinin bir kefesine aç kalmayı ve diğer kefesine bu tür bir köleliği koyunca, halkın başka bir seçeneği yoktur. Hatta halk Yosef’e:

“Bizlere hayat verdin. Efendimizin hoşuna gidelim ve Firavuna köle olalım der.” (Bereşit 47, 25)

Yosef gelecekteki Firavunları da düşünür.

“Yosef bunu günümüze kadar Mısır topraklarının bir kanunu yapar; beşte biri Firavuna. Sadece Kahinlerin toprakları Firavunun olmamıştı.” (Bereşit 47, 26)

Adı geçen kahinler herhalde o dönemin Mısır asilzade tabakasıdır.

Bu reformdan ve kanundan etkilenmeyen bir küçük grup daha vardır. Bu, henüz birkaç sene evvel Mısır’a gelen İsrael, yani Yaakov ve onun (şimdilik küçük) ailesidir. İleride İsrael oğulları olarak göreceğimiz Yaakov ve ailesi, Goşen bölgesinde, aynen Mısır asilzade tabakası gibi yaşar. Kenaan’dan getirdikleri sürüler onların sahipliğinde kalır. Şehirlere göç etmeleri zorlanmaz. Firavuna tarım vergisi ödemezler. Hatta açlık yıllarında gıdalarını Yosef onlara (karşılıksız) sağlar.

“Yosef babasını ve kardeşlerini ve babasının evini ekmekle besler.” (Bereşit 47, 12)

Mısır Firavununun sağ kolu Yosef sayesinde elde edilen bu iyi hayat ne kadar sürebilir ki? (Cevabı Şemot kitabının başında.)