Kohenlerin hayır duası

Bu şabat okuyacağımız Naso (נשא) peraşası, tek başına okunan haftalık peraşaların en uzunudur. Hatta bu uzunluk İspanyolca’da “Naso me kanso” deyimi ile kafiyeli bir şeklinde belirtilirdi (Naso beni yordu).

Peraşada bahsedilen değişik konuları başka bir firsata bırakıp, hepimizin tanıdığı Birkat Kohanim (בירכת כהנים) konusunu ele alacağız.

Tanrı Moşe’ye kohenlerle ilgili emri verirken şu kelimelerle başlar:

“İsrael oğullarına şu şekilde hayır duası vereceksiniz” diyerek Aharon ve oğullarına konuş ve onlara söyle. (Bamidbar 6, 23)

Yukarıdaki pasukta תברכו kelimesini “hayır duası vereceksiniz” şeklinde tercüme ettmeyi uygun gördüm. Bu kelimeyi “mübarek kılacaksınız” veya “kutsıyacaksınız” olarak da tercüme edenler olabilir.

Kohenlere mahsus bu emre atfen bugün, şahrit, musaf ve kipur günü neila dualarında, kohenler sinagogun ön kısmındaki sahnede yerlerini alıp halka hayır duası kelimelerini söylerler. Bizler herbir kelimeyi Kohenlerden ayrı ayrı işitiriz çünkü, hazan, bir yanlışlığı önlemek için onlara kelime kelime fısıldar (veya makamlı bir şekilde söyler) bu kelimeleri.

Üç cümleden müteşekil bu hayır duasını cümle cümle anlamaya çalışalım.

Ad. sana hayır duası versin ve seni korusun. (Bamidbar 6, 24)

Diğer cümlelerde de göreceğimiz gibi, duayı verecek olan Kohenler değil Tanrıdır. Ve Tanrı hayır duasını verdikten sonra milletini yalnız bırakmayıp koruyacaktır.

Ad. sana yüzünü aydınlatsın ve sana lütfünü versin. (Bamidbar 6, 25)

Tanrı sana iyi bir gözle baksın.

“ויחונך” kelimesini “sana lütfünü versin” diye tercüme etmeyi uygun gördüm. Bu “başkalarının hoşuna gitmeni sağlasın” olarak da tercüme edilebilir.

Ad. seni tercih etsin ve sana selamet versin. (Bamidbar 6, 26)

Bilindiği üzere, dinimizin emirlerine göre, bir hakimin huzuruna gelenlere tercihli davranması yasaktır. Ancak, Evrenin Hakimi için, bilhassa İsrael oğulları onun huzuruna gelince böyle bir engel olmamalıdır.

Bu cümlenin sonundaki שלום kelimesini “selamat” olarak tercüme etmeyi uygun gördüm. Ancak bu kelimenin, barış, revah ve sükûnet kavramlarını da içerdiğini vurgulamak da yarar var.

Kohenler bu üç cümleyi söylerlerken, duada bulunan cemaat her cümlenin sonunda אמן diyerek bu hayır dualarının gerçekleşmesini diler. Her ne kadar Kohenler sadece bu üç cümleyi söylerlerse de, Tanrının Moşe’ye söylediklerinde bir cümle daha vardır.

Ve adımı İsrael oğullarının üstüne koysunlar ve ben onlara hayır duası vereceğim. (Bamidbar 6, 27)

Bu cümlenin ilk kısmı “adımı İsrael oğullarına işittirsinler” olarak da tercüme edilebilirdi.

Cümlenin ikinci kısmındaki “onlar” kelimesi ile kimin kastedildiği pek belirgin değildir. Bu hem duayı söyliyen Kohenlere hem de duayı işiten İsrael oğullarına atfedilebilir. Bence “onlar” Kohenleri de içeren tüm İsrael oğullarıdır.

Teknik olarak, Kohenler Tanrının hayır dualarını sesli olarak dile getirirler. Halk אמן diyerek bu hayır dualarının, bütün İsrael oğulları için gerçekleşmesini ümit eder. Ve Tanrı, Kohenler tarafından dile getirilmiyen dördüncü cümle ile hayır duasını bütün İsrael oğullarına vereceğini tekrarlar.

Her ne kadar bu cümlelerin Kohenler tarafından söylenmesi emredildi ise de, halk arasında baba ve anneler çocuklarına Şabat gecesi kiduşundan sonra aynı kelimeleri kullanarak hayır dualarını dilerler.