Bu şabat okuyacağımız Bear (בהר) peraşası, senelerin sayımı ile ilgili kutsiyetlerden bahseder.
Seneler aynen haftalık günlerde olduğu gibi yedişer senelik gruplara ayrılmaktadır. Hatta bu grubun yedinci senesini Tora “Şabat” olarak adlandırmaktadır. Şenat Aşemita (שנת השמיטה) olarak bilinen bu yedinci senede toprak dinledirilmelidir. Çifçiler topraklarını işlememelidirler. Buna ek olarak, bu senede kendiliğinden yetişen ürün (meyve ağaçları, bazı sebzeler toprak işlenmese de ürün verir), toprak sahibinin değildir ve fakir veya zengin, işçi veya toprak sahibi herkesin serbest kullanımına açık olmalıdır. Sadece İsrael topraklarına mahsus olan bu emir, Tsiyonist hareketi sonucu İsrael topraklarına dönen ve ziraatle uğraşan ilk gruplarla beraber güncelliğini tekrardan kazanmıştır. Şenat Aşemita’nın memleketimizde bugün nasıl uygulandığı konusuna girmeyeceğim.
Peraşamız, elli senede bir uygulanması gereken özel bir yıldan daha bahseder.
Yedi sene olan yedilik şabat senelerini yedi kere sayacaksın. Ve bu yedi şabat seneleri kırk dokuz sene olacak. (Vayikra 25, 8)
Yedi senelik Şenat Aşemita periodu yedi kere sayıldıktan sonra,
Ellinci yılı kutsayın ve toprakları ve bütün oturanlarını hürriyete çağırın. Bu sizin için bir jübile olacak ve her kişi toprağına dönecek, her kişi ailesine dönecek. (Vayikra 25, 10)
İbranicede Şenat Ayovel (שנת היובל) olarak bilinen bu ellinci seneyi, Jübile kelimesi ile tercüme ettim.
Jübile yılı hürriyet yılıdır. Bu senede, topraklar ilk sahiplerine dönmelidir, ve ekonomik sıkıntı sonucu kendini köle olarak satanlar, serbest bırakılıp ailelerine döneceklerdir. Toprakların ilk sahipleri, Yeoşua döneminde gerçekleştirilen toprak dağıtımında pay sahibi alan aileler ve onların varisleridir. Bu dağıtımda, Mısır’dan çıkan bütün aileler, ailenin boyuna göre paylarını almışlardır.
Elli yıl boyunca toprak sahipliği el değiştirebilir. Ancak, bu sahipliğin anlamı biraz değişiktir.
Bu jübile yılında, her kişi toprağına dönecek. Eğer, dostunuza satış yaparsanız, veye dostunuzdan satın alırsanız, kimse kardeşini aldatmasın. Jübile senesinden sonraki senelere göre dostundan satın alacaksın, ve hasat senelerine göre sana satacak. Senelerin çokluğuna göre fiyatını arttır, ve senelerin azlığına göre fiyatını düşür, çünkü sana hasat miktarı kadar satmaktadır. (Vayikra 25, 13-16)
Eğer, toprağı elinde tutan, herhangibir sebeple onu başkasına satmak isterse, toprağın değeri, jubile yılına kadar arta kalan senelerde beklenen hasatın değerine göre olmalıdır. Jübile senesine daha çok sene varsa, toprağın değeri yüksek olacaktır. Jübile senesine yaklaştıkça toprağın değeri arta kalan senelere göre düşürülmelidir. Elinci yılda, toprak “ilk sahibine” dönecektir.
Teorik olarak, Jübile yılında, Mısır’dan çıkan İsrael oğullarının mirasçıları olarak, herkes tekrardan toprak sahibi olacaktır. Başka bir açıdan bakarsak, ekonomik dinamizmi de göz önüne alırsak, toprak hiç kimseye ait değildir ve asıl sahiplik toprağı işleme hakkıdır.
Anlaşılacağı üzere, sahiplikle ile ilgili ve elli senede bir uygulanan bu “sil baştan” sadece ziraat için kullanılan topraklarla ilgili olup, diğer gayri-menkuller için sözkonusu değildir.
Bihassa ziraate bağlı bir ekonomide, sosyal açıdan, elli sene bir de olsa, eşitliği getirmeye yönelik bu emrin, dini ve tarihi kaynaklarımıza göre, İsrael oğullarının İsrael topraklarında yaşadığı ilk dönemlerde (Yeoşua ve hakimler dönemi, krallar ve birinci bet amikdaş dönemi) uygulanıp uygulanmadığını bilmek pek mümkün değildir. Jubile yılının uygulanması, bütün kabilelerin İsrael topralarında yaşamasını gerektirdiğinden, İkinci Bet Amikdaş döneminden itibaren Jubile yılının uygulanmadığı da bilinmektedir.