Bu şabat okuyacağımız Ahare Mot (אחרי מות) peraşası, kurbanlarla ilgili emirlere devam eder.
İlk bölümde Kohen Gadol’un Kipur günü yapması gerektiği özel kurbanlar belirtilir. Son bölümde bir erkeğin akrabalık nedeni ile evlenmesi veya ilişkide bulunması yasak olduğu kadınlar ve bazı ek ilişki yasakları (örneğin evli bir kadın) belirtilir. Bu iki bölümün arasında kurban adamak hatta genelde hayvan kesimi ile ilgili bazı kuralları okuruz.
Sığır veya koyun veya keçiyi, kampın içinde veya kampın dışında kesen İsrael evinden her kişi, onu, Ad.’a kurban olarak, zaman çadırının kapısına, Ad.’ın Mişkanının önüne, getirmezse, bu kişi için kan sayılacaktır. Kan dökmüştür ve bu kişi milettinin içinden kopacaktır. (Vayikra 17, 3-4)
Buna göre henüz çölde bulunan İsrael oğulları, et yemek isterlerse, hayvan kesimini Mişkan’da bir kurban olarak yapmakla yükümlüdürler. Bence, sanki yabancı bir tanrıya kurban kesiliyormuş gibi görünmesin diye, Tanrı tüm hayvan kesimlerinin bir kurbanmış gibi yapılmasını emretmişti. Hatta, bu emre uymıyan Tora’da yazılı olan en yüksek cezaya maruz kalacaktı. İbranicede karet (כרת) olarak bilinen bu ceza Tora’daki kelimelere göre milletinden kopma olarak anlaşılır. Bu ceza, insanlardan oluşan bir mahkeme tarafından değil de, bizzat Tanrı tarafından verilir ve uygulanır. Biz insanların bu cezanın infaz edilip edilmediğini algılamamız mümkün değildir. Bilginlerimiz bu cezanın tam olarak ne olduğu hakkında değişik yaklaşımlarda bulunurlar. Tartışma “milletinden kopma” olayının nasıl tarif edilmesi çerçevesi etrafındadır.
Et yiyebilmek için hayvan kesme konusuna dönersek, yukarıda yazılı emre göre henüz çölde gezinmekte olan İsrael oğullarının gelişigüzel et yeme imkânı yoktu. Bu sadece kutsiyet çerçevesi içinde olmalıydı. Bu noktada belirtilmesi gerekir ki, bu emir sadece kırk yıllık çöl hayatı boyunca yükümlü idi.
Bunun yanında, kutsiyetin sembollerinden biri olan kurban adamak,ebediyen, sadece Mişkan’da (veya Bet Amikdaş’da) mümkündür.
Ola ve zevah kurbanını adıyan İsrael evinden her kişi veya onların içinizde yaşıyan biri (ger), onu zaman çadırının kapısına Ad. için getirmezse, bu kişi milettinden kopacaktır. (Vayikra 17, 8-9)
Buna göre, Mişkan veya Bet Amikda’ın olmadığı dönemlerde kurban adama imkânı yoktur.
Bu emirle beraber, yeni bir kavramı da görüyoruz:
הַגֵּר אֲשֶׁר-יָגוּר בְּתוֹכָם
Onların, yani İsrael oğularının içinde yaşıyan “ger”.
“Ger” kelimesi kullanıldığında iki değişik kavram anlaşılabilir: Ger Tsedek (גר צדק) ve Ger Toşav (גר תושב). Ger Tsedek, yahudi olarak doğmıyan ancak dinimizin emirlerini tamamen kabul ederek kurallara uygun olarak yahudiliğe giren bir kişidir. Pratikte doğuştan yahudi ile ger tsedek arasında hiçbir dinsel fark yoktur. Ger Toşav, İsrael iradesi altında yaşıyan ancak Noah’a verilen yedi emir dışında hiçbir dinsel yükümlülüğü olmıyan bir kişidir. Yukarıda belirtiğimiz pasukda, “ger” kelimesi, Tanrının bu emrine uyması gerektiğiden, ger tsedek olarak anlaşılmalıdır.
İsrael oğulları kutsiyetle tanışmaya başladığında, bir hayvanın kutsiyet dışı kesilmesi, cezası karet yani milletten kopma olan bir davranıştı. Kırk yıllık çöl döneminden sonra, İsrael oğulları vaadedilen topraklara girince, et yiyebilmek için hayvan kesimi ile kurban kesme kavramları birbirinden ayrıldı.
Günümüzde, bir taraftan Mişkan veya Bet Amikdaş dışında kurban adama yasağı aynen yürürlükte iken, diğer taraftan et yemek için hayvan kesmek, kaşerut kuralları içinde, mümkündür.