Kutsiyeti kim tanımlar?

Bu şabat okuyacağımız Şemini (שמיני) peraşası, Mişkanın ilk kullanılışı coşkusunun hemen ardından gelen bir trajedi ile başlar.

Geçen hafta okuduğumuz Aharon ve oğullarının Kohenlik görevlerine hazırlandığı yedi günden sonra, sekizinci gün, Moşe Aharon ve ihtiyarlar grubunu çağırır ve Mişkanın açılışında adanacak kurbanları hazırlamalarını söyler. Bütün halk yaklaşır. Moşe birazdan yapılacakların Tanrının emirleri olduğunu ve böylece Tanrının saygısını algılıyacaklarını söyler halka.

Aharon, yedi gün boyunca öğrendiği kurallara bağlı olarak kurbanları ifa eder ve gerekli parçaları adak mabedinin üzerine yerleştirir. Moşe ve Aharon “zaman çadırı” (אוהל מועד) olarak da bilinen Mişkandan çıkarlar ve halkı takdis ederler (berahalarını verirler) ve aynı anda halk Tanrının saygısını algılar:

Ad.’ın huzurundan bir ateş çıktı ve mabedin üzerindeki ola kurbanını ve kurban yağlarını yedi. Bütün halk bunu gördü, coştu, ve yüzleri üzerine secde etti. (Vayikra 9, 24)

Bu muhteşem sahne Tanrı ve İsrael oğulları arasında bir dialog gibi gelişmişti. Bidenbire çıkan ve kurbanları yakan ateş, İsrael oğullarının aylarca Mişkanı yapmak için sarfettikleri gayretin Tanrı tarafından kabul edildiğinın bir delaleti idi. Halkın secde ederek belirtiği huşulu coşkusu gayet doğaldı.

Aharonun iki bütük oğlu da bu coşkuyu şahsen dile getirmek isterler.

Aharon’un oğulları Nadav ve Aviu, her biri küreğini aldı, içine ateş koydu ve üzerine tütsü yerleştirdi. Ad.’ın önüne onlara emretmediği yabancı bir ateş yaklaştırdılar. Ad.’ın huzurundan bir ateş çıktı, onları yedi ve Ad.’ın önünde öldüler. Moşe Aharon’a “Ad.’in dediği gibi bana yakın olanlarla kutsıyacağım, ve bütün halkın önünde saygılanacağım” dedi. Ve Aharon sessiz kaldı. (Vayikra 10, 1-3)

Manevi hayatının zirvesinde, Aharon, birkaç dakika evvel kurbanları yakan ateşin, bu sefer oğullarını yaktığını gördü. Her iki olay ibranice aynı kelimelerle belirilir:

וַתֵּצֵא אֵשׁ, מִלִּפְנֵי יְק-וָה, וַתֹּאכַל

Ad.’ın huzurundan bir ateş çıktı, ve … yedi

Birinci ateş Tanrının kabulünü gösterirken, ikinci ateş Tanrının tahammül etmiyeceği bir davranışın yapıldığını belirtir.

Tora yorumcuları, Tanrının bu şiddetli davranışını sebebini sorarlar. Bence, bu sorunn cevabı yukarıda da tercümesini getirdiğim bölünde (Vayikra 10, 1-3) en açık bir şekilde belirtilmektedir.

Nadav ve Aviu kutsiyetle ilgili bir konuda Tanrı tarafından emeredilmemiş bir hareketi yapmışlardır (אֲשֶׁר לֹא צִוָּה, אֹתָם). Tanrı bu davranışlarını yabancı, yani yapılmaması gereken, bir adak olarak görmüştür (אֵשׁ זָרָה).

Bu trajik anda belkide Aharon Tanrıya karşı isyan duygularını belirtmek istemiştır. Ancak Moşe ağabeyinden birkaç saniye evvel davranır ve ona şu kelimeleri söyler “bana yakın olanlarla kutsıyacağım, ve bütün halkın önünde saygılanacağım”.

Bu sözleri başka kelimelerle dile getirmek gerekirse:

Kutsiyetin tanımını yapan Tanrıdır. Bu tanımın çerçevesi içınde, Mişkan’ın yapılmasını emretmiş, kurbanları tanımlamış, herbir kurban çeşidinin nasıl adanacağını emretmiş ve Mişkanın ilk kullanılacağı gün nelerin yapılacağını en küçük teferuatına kadar açıklamıştır. Bu emirlerden ne eksik ne de fazla yapma teşebbüsüne yer yoktur. Kutsallıkla ilgili bu kesin çerçeveyi tekrar belirtmek ve sert bir şekilde ikaz etmek gerekirse, Tanrı bunu ona en yakın olanları kullanarak yapacaktır ve bu sayede halk bu kutsiyet çerçevesinin kesinlikle aşılmaması gerektiğini ve Tanrıya karşı kayıtsız ve kesin bir saygı duyması gerektiğini görecektir.

Moşe’nin bu sözlerine karşı Aharon suskun kalır (bir başka yaklaşımla, suskun kalmak zorunda kalır). Hatta, açılış törenine, geri kalan iki oğlu Elazar ve İtamar ile, aynen Tanrının emrettiği gibi, devam eder.

Peraşanın ikinci bölümü, bizler yahudilerin hangi hayvanların etini ve hangi şartlar altında yeyip yiyemiyeceğimizi bilgimize getirir. Bu bilgi de Vayikra kitabı boyunca okumaya devam edeceğimiz ve Tanrı tarafından tanımlanan kutsiyetle ilgili konulardan biridir.