Purim ve neşe…

Mısır’daki esaretten kurtuluşun yaşandığı, ilk sürgünün bitişi olan Nisan ayı, baharın da gelişiyle yenilenmeyi temsil eder; oysa bu günlerde başlayan Adar ayı, karanlık kış günlerinin sonunda yer alır; Adar, Nisan ayı ile başlayan takvim sisteminde en sondadır. Talmud bu ay için şöyle belirtir:

“Mişenihnas Adar Marbin Besimha- Adar ayı girdiğinde neşe artırılır”.

Bilgelerimiz tüm yıl boyunca hissedilen neşenin, Adar ayında sadece ‘arttırıldığına’ dikkat çeker. Yahudi takvimindeki en mutlu ay olan Adar ayının tam tersine, Yahudi takvimindeki en hüzünlü ay, tarihte Birinci ve İkinci Bet Amikdaş’ın yıkımının yaşandığı Av ayıdır. Av ayında kişi, belli bir hüzün seviyesinde olsa da, kişinin tüm yıl boyunca hissettiği neşe, Av ayında sadece ‘azalır’, tamamen yok olmaz. Burada verilmek istenen mesaj, kişinin içinde sürekli olarak neşeli olması gerektiğidir. Tanrı sevgisi ve Tanrı’dan uzaklaşma korkusu gibi, mutluluk da, ‘Tanrı Hizmeti’ne aracıdır. Bu neşe seviyesi dönem dönem artabilir, bazen de azalabilir, fakat asla tamamen yok olmamalıdır.

Breslevli Rabi Nachman’ı öğretilerine göre: “Her zaman mutlu olmak, büyük bir mitzvadır.” (Lekutei Moharan 24) yine David Ameleh; Teillim 100:2’de: “Hizmet edin Tanrı’ya sevinç içinde, Huzuruna gelin neşeli şarkılar ile” diye belirterek, neşeli olmanın ne kadar büyük bir ‘Mitsva’ olduğunu vurgular.

Mutlu olmanın, yıl boyu varlığımızın değişmez bir parçası olması gerektiği göz önüne alındığında, bütün yılın neşesinin, yılın en mutlu, en sevinçli gününden kaynaklanıp bütün bir yıla yayılması da akla yakın gelir. Ama Purim gerçekten yılın en mutlu günü müdür? (Benim için evet çünkü İbrani takvimine göre doğum günüm.)

Mişna’ya göre, “İsrael için 15 Av ve Yom Kipur kadar iyi günler olmamıştır.”(Taanit 4:8). Yahudi takvimindeki bütün ‘Yamim Tovim’ arasında en mutlu günlerin 15 Av ile Yom Kippur olduğunu ifade edilir. Bu mutluluğun farklı sebepleri vardır: Casusların günahından dolayı çölde gerçekleşen ölümlerin sona ermesi, diğer Yahudi kabileler ile evliliklere izin verilmesi, Betar’da ölenlerin gömülmesine yıllar sonra izin verilmesi, halkın Bet Amikdaş’ı ziyaret etmesini engelleyen birliklerin kaldırılması vs…

Yom Kipur’da hissedilen mutluluk ise, Gemara’da iki sebepten kaynaklanır (Taanit 30b). Birincisi, Moşe Rabenu’nun ikinci 10 Emir tabletleriyle Sinay dağından, Yom Kipur’da inmesi, ikincisi de her yıl bu günde Yahudi halkının tüm günahlarının ‘Teşuva’ yapmaları sonucunda Tanrı tarafından affedilmesi. Buna göre, ‘Yom Hakepurim’ olarak da adlandırılan Yom Kipur’un, yılın en mutlu günü olması gerekmez mi? Ancak bilgeler, Yom Hakepurim kelimesinin Yom KePurim, yani “Purim gibi” bir gün olarak da okunabileceğini belirtir .Bu benzetmede ‘Yom KePurim’- “Purim gibi” ifadesi ile, Purim’in daha öncelikli olduğu vurgulanır. O halde eğer yılın en sevinçli günlerinden biri olan Yom Kipur; Purim “gibi” bir gün ise, yılın gerçekten en mutlu günü de aslında Purim’dir.

Tanrı’nın Yahudiler’i felaketin eşiğinden kurtardığı tek zaman Purim değildir, o halde bu kurtuluşun, olaya bu kadar mutluluk katan benzersiz özelliği nedir?

Purim’de, Tanrı ile olan özel bağımızı, diğer kurtuluş zamanlarından daha fazla hissederiz. Yahudiler topraklarından uzakta sürgünde olsalar da, görünüşte Tanrı’nın Varlığı’nı tam olarak hissedemeseler de, Tanrı her an onların yanındadır, onları her an korur, her an kollar ve hayatlarının en ufak detayını bile onların iyiliği için düzenler.

Purim olayları, Birinci Bet Amikdaş’ın yıkılışından sonra meydana gelir. Bu dönemlerde Yahudilerin işledikleri birçok günah neticesinde, Tanrı artık açık ve görülür şekilde mucize yapmayı bırakır, mecazi olarak ‘Yüzünü' gizler. Onlarla ilgilenen, onları seven, sürgünün sert şartlarına rağmen umutlarını tazeleyen, yakarışlarını duyan bir Tanrı vardır. Gizlenen yüzü (astara) kraliçenin "Ester" isminde var olmaya devam eder ve kurtuluşu getirir.

Tesadüf, Tanrı’nın gizli kalma yöntemidir…Neşeli olmak nasıl düşündüğümüz, nasıl görmek istediğimizle ilişkilidir. בשמחה neşeli olmak מחשבה düşünce kelimeleri aynı harflerle yazılır. Düşüncelerimizi düzenlersek her günümüzü Purim neşesi içinde geçirebiliriz.

Neşemizin artacağı, güzel haberler paylaşacağımız bereketli bir ay dilerim…