Kutsiyet ve İnsanlar

Bu Şabat okuyacağımız Teruma (תרומה) peraşası ile çölde İsrael oğullarının kullanacağı kutsal mabet (משכן) ve eşyaları, bu mabette çalışacak olan kohenlerin elbiseleri ve de mabetin kulanılmasından evvel yapılması gereken törenleri içeren emirleri ve tarifleri belirten üç peraşalık bir bölüme başlıyoruz.

Peraşamız, halkın gönlünden geldiği gibi hibe olarak getirmesi gerektiği malzemelerin listesi ile başlar. Altın, gümüş, bakır, değişik renklerde yün, saf keten, değişik hayvan derileri, akasya ağacı, çeşitli yağlar ve baharat, bağışlanması istenen maddelerdir.

Bu malzemeleri bağışlanmasındaki amaç (Şemot 25, 8)

וְעָשׂוּ לִי, מִקְדָּשׁ; וְשָׁכַנְתִּי, בְּתוֹכָם.

Bu cümlenin basit tercümesi;

“Bana bir tapınak yapsınlar ve ben onların içinde ikamet edeceğim.”

olabilir. Ancak verilen emirlere ve de yapılması gereken eşya ve yapılara bağlamlı olarak bakarsak “מִקְדָּשׁ” kelimesinin sadece “tapınak” olmadığını ve de “וְשָׁכַנְתִּי” fiilinin pek de “ikamet etmek” manası ile sınırlandırılamıyacağını anlıyabiliriz.

Halkın hibe etmesi beklenen malzemeler sadece kutsal mabet çadırının (tapınağın) yapılması için değildir. Bu maddelerden bazıları, sadece, kohen olarak atanan Aharon ve oğulları için özel elbiselerin dikilmesinde kullanılacaktır. Ve bazı diğer maddeler (yağ) sadece mabetin ilk açılışında kullanılacaktır. Yapılması gereken şeylerin ortak yanı “kutsiyet”i temsilen yapılmış olmalarıdır. Dolayısı ile “מִקְדָּשׁ” kelimesini tapınak vaya kutsal çadırdan daha geniş anlamlı “kutsiyet” olarak tercüme etmemiz gerekir. Unutulmaması gerekir ki bu manevi değil de maddi bir şekilde simgelenen bir kutsiyettir.

Tanrı, “מִקְדָּשׁ” olarak adlandırılan “kutsiyeti maddi olarak simgeliyen yerin” içinde değil de onu yapmakla yükümlü olanların içinde ikamet edecektir. “וְשָׁכַנְתִּי” fiilinin “ikamet edeceğim” in ötesinde anlamları da vardır. İbranicedeki “שכן” kökünden “komşu” (שָכֵן) kelimesi türetilmiştir. “לִשְכּוֺן” fiili “yaşamak”, “hayat sürdürmek” manasına da gelir. Bu açıklamara dayanarak cümlemizin manası şöyle olabilir:

“Bana kutsiyeti maddi olarak simgelesinler ve ben onların içinde hayat sürdüreyim.”

Bu maddi simgeler bizlerin seçimine bırakılmamıştır. Bunlar Moşe’ye emredilenler olmalıdır.

Akasya ağcından altınla kaplı bir kutu (Aron) ve üstüne özel kanatlı iki melekle (Keruvim) süslenmiş bir kapak (Kaporet). Kutunun içine şehadet tabletleri (Luhot Aberit) yerleştirilecek.

Akasya ağaçından bir masa (Şulhan).

Yedi kollu altın bir şamdan (Menora). Bu şamdan yekpare külçe altından yapılmalı.

Eni 10 boyu 30 ama (50 santimetrelik bir ölçü birimi) olan bir çadır (Mişkan). Duvarları 10 ama yüksekliğinde ve akasya ağacından yapılmış kalaslardan olmalı. (Bu kalasların herbirinin boyutları ve birbirlerine nasıl bağlanacağı teferuatlı olarak yazılı.) Çadırın örtüsü dört tabakalı; içeriden dışarıya doğru, mavi, erguvan ve açık kırmızı yün iplikleri ile süslemeli keten, keçi kılından yapılmış bez, kırmızıya boyalı koç derisi ve özel bir deniz hayvanı derisi.

Çadır, boyuna, bir perde (Parohet) ile ikiye bölünmüş. Altın kaplı kutu en yüksek kutsiyetteki iç bölümüne (Kodeş Akodaşim) yerleştirilsin. Dış bölümünde (Kodeş), perdenin sağ tarafına altın şamdan sol tarafına altın kaplı masa yerleştirilsin.

Bu çadır eni 50 ve boyu 100 ama olan bir avlunun (Hatser) içinde olacak.

Avlunun içinde ve çadırın girişinin karşısında özel bir kurban mabedi (Mizbah Aola) yerleştirilacek.

Peraşamız, yukarıda belirtiğimiz herbir nesne hakkında eni, boyu, yüksekliği, hangi maddeden yapılması gerektiği, özel süslemeleri, bölümlerinin birbirleri ile nasıl birleştirilmesi gerektiği ve buna benzer ayrıntıları uzunca anlatmaktadır. Anlaşılacağı üzere, bu mabet kompleksini (Hatser, Mişkan ve içindeki eşyalar) inşa etmekle yükümlü İsrael oğullarına ne yapı modeli, ne yapı yöntemi, ne süsleme şekli hakkında bir şeçenek brakılmamıştır. Tanrının Moşe’ye emrettiği gibi:

Sana gösterdiğim Mişkan (çadır) modelinde ve eşyaların modelinde olduğu gibi ve bu şekilde yapın. (Şemot 25, 9)

Kutsiyetin maddi olarak simgelenmesi sadece Tanrı’nın emrettiği gibi olacaktır. Tanrı’nın varlığı ise, bu simgelerin yapılması için gerekli maddeleri hibe eden, insanların içinde olacaktır.

Yazarın tüm yazıları için tıklayınız