Pesah : Dört dörtlük bir bayram

Yahudi takviminin, aileleri birleştiren, baharı müjdeleyen, özgürlüğün önemini hatırlatan, tarihimizi öğreten dört dörtlük bayramı Pesah, önümüzdeki günlerde başlıyor.

Pesah’a, uyanışı, başlangıcı simgeleyen “bahar bayramı” dendiği gibi “matsa - hamursuz bayramı “, “özgürlük bayramı “ da denir. Bu bayramın dört ismini, tarihsel süreci ve geleneklerini seder diye adlandırdığımız aile yemeklerinde okunan Agada kitabından öğreniriz.

Sofraya geçtikten sonra okunan Agada’nın başlarında, evin en küçüklerinin sorduğu 4 soru bizleri kendimize getirir : ”neden bu gece, diğer gecelerden farklı? “ Masada bulunan Matsa ve marul, yeşillikleri iki kere sirkeli suya batırmak, sola doğru yaslanarak yemek, bu gecenin farklı olduğunun en belirgin örnekleridir.

Aynı masa etrafında toplanarak, her birimizin farklı olduğunu, bakış açılarımızın, Tora’yı anlayışımızın, yahudiliği yaşayaşımızın değişiklik gösterdiğini bize hatırlatan 4 çocuk üzerinden, Pesah gecesini yeniden anlamaya çalışırız. Bazen bilgece sorular sorar yaptıklarımızı ve Toranın bizden istediklerini anlamayı bütün kalbimizle isteriz. Bazen asi oluruz, eleştiririz, kendimizi bu dini rituellerin dışında hissederiz. Bazen içimizden sadece safça sormak gelir “ama neden diye “,nedenini mantıklı bulmayız, kalbimizle beynimiz arasında çelişkiler yaşarız. Bazen de soru sormayı bilmeyen, ama derinlerimizde yahudiliği keşfetmeyi, birinin bize yavaş yavaş, teker teker anlatmasını bekleyen çocukla karşılaşırız.

Tanrı’nın Mısırdan çıkışı tanımlarken kullandığı 4 farklı terimi hatırlarken, 4 bardak şarap içeriz: veotseti- seni Mısırdan çıkaracağım, veitsalti - fiziksel olarak kurtaracağım, vegaalti- manevi olarak kurtaracağım, velakahti-kendime millet olarak alacağım.

Bilgelerimizden, dört sebepten dolayı kölelikten kurtulup özgürlüğe ulaşmayı hak ettiğimizi ve Mısırdan çıkıp TORAyı alarak ödüllendirildiğimizi öğreniriz : Yahudi isimlerimizi değiştirmemek, kutsal dilimiz İbraniceye sahip çıkmak, bulunduğumuz toplumun kültürel değerlerinden uzak durup ahlaki olarak çöküntü yaşamamak, Yahudi giyiniş tarzını değiştirmemek.

Mısırdan çıkış, kadınların, umutlarını, inançlarını ve değerlerini kaybetmemesinin önemli bir sonucudur. Ağır kölelik şartlarına rağmen bu dünyaya yeni ruhlar getirmeye devam etmeleri, eşleri için ellerindeki aynalarla her zaman güzel görünümlerini korumaları, Mısırdan çıkarken yanlarına aldıkları teflerle umuda, özgürlüğe, inanca dair yaptıkları danslarla dört annemiz Sara, Rivka, Rahel ve Lea ‘nın izinde olduklarının bir işaretidir.

Yahudi tarihi boyunca 4 sürgün yaşanmıştır. Bunların ilki Mısır ‘dır. Pesahtan çıkış bir bakıma ilk sürgünden kurtuluş bayramıdır. Daha sonra yaşanan Babil sürgünü Purim bayramı ile , Yunan sürgünü ise Hanuka bayramı ile sonlanmistir. Günümüze kadar devam eden Roma sürgünü ise yavaş yavaş sonuna yaklaşmakta ve bizleri yeniden fiziksel ve manevi olarak kurtarmaya, Yahudi kimliğimizi hatırlamaya ve Tanrı'nın ışığını tüm dünyaya yaymak için toramızı öğrenmeye yaklaştırmaktadır..

Hepimizin ailelerimizle, neşe, sağlık ve huzur içinde dört dörtlük bir bayram geçirmesi dileğiyle. Pesah Kaşer ve Sameah !