Sadık mı, Borçlu mu?

Bu Şabat okuyacağımız Bamidbar peraşası Mişkan ile ilgili işlerin yapılmasında, Kohenlere yardımcı olarak Levi kabilesinin seçildiğini belirtir.

Levi kabilesi Mişkanı teşkil eden çadır ve kalaslar ve onun içine yerleştirilen kutsal eşyalar yani Menora, Mizbeah, Ekmek Masası ve diğer eşyalardan sorumludurlar. İsrail oğulları kamp ettiklerinde, diğer kabileler belirli bir düzene göre dış halkada otururlarken, Leviler Mişkan’a yakın iç halkada otururlar. İsrael oğulları çölde bir yerden bir yere seyahat ederken Leviler Mişkan ve kutsal eşyaları taşımakla vazifelendirirler. Yola çıkmadan evvel Leviler Mişkan çadırını söker ve kutsal eşyaları paketler. Yeni kamp yerine varıldığında Mişkan çadırını yeniden kurar ve kutsal eşyaları yerlerine yerleştirir. Kohen Gadol Aaron ve oğulları Mişkan’ın kutsal işleri ile sorumlu iken Levi kabilesi Mişkan ile ilgili bütün maddi işlerden sorumludurlar.

Peraşamız Levi kabilesinin bu vazifesini anlatırken ilgi çekici bir pasuk yazar.

İşte ben bütün Levileri İsrael oğullarının içinden, İsrael oğullarında rahimden ilk çıkan behorların yerine aldım. Çünkü behorlar benimdir. Mısır topraklarında behorları vurduğumda, insanından hayvanına, İsrael’in her behorunu kutsal kıldım. Benim olacaklardır. Ben Ad’ım. (Bamidbar 3, 11-13)

Bu pasuktan anlaşılacağı üzere Levi kabilesi İsrael oğullarının behorlarının yerine tayin edilmişlerdir. Bir başka bir deyişle Mişkan ile ilgili maddi işleri, her seyahatte Mişkan çadırını söküp yeniden kurmak, kutsal eşyaları paketleyip yeni kamp yerinde onları Mişkan’ın içine yerleştirmek vazifesi behorların olmalı idi. Tanrı İsrael oğullarının Mısır çıkışında Mısırdaki bütün behorları öldürürken, İsraelli behorları kurtardığı için, bu kurtuluşun karşılığı olarak onlar Tanrı’ya aittir. İmalı olarak da olsa anlaşılacağı üzere, ilk programa göre Mişkanla ilgili maddi işleri behorların yapması gerekiyordu.

Behorların Levilerle değiştirilmelerinin sebebi ne olabilirdi?

Bunu anlayabilmek için birkaç hafta evveline giderek Ki Tisa peraşasına bakmakta fayda vardır.

On emrin bütün halk tarafından işitilmesinden sonra Moşe bütün Torayı almak için dağa çıkar. Dağdan geri dönmede gecikmesini bahane ederek İsrael oğulları Altın Buzağı putunu yaparak onun etrafında dans edip secde etmeye başlarlar. Moşe dağdan inip bunu gördüğünde hiddetlenir ve bu büyük günahın üstesinden gelebilmek için ona yardım edecek insanlar arar. Yazılı olduğu gibi:

Moşe kampın girişinde durdu ve “Ad’ ile beraber olan bana (gelsin)” dedi. Bütün Levi oğulları onunla beraber toplandılar. (Şemot 32, 26)

Tanrıya sadakatlerini en önde belirtenler sadece Levi kabilesidir. Diğerleri, aralarındaki behorlarla beraber, Moşe’nin bu çağrısına cevap vermezler.

Mişkan kurulduktan sonra, Tanrının emri üzerine kurulmuş olan bu çadır ve kutsal eşyalarla ilgili maddi işleri yapmakla ilgili iki aday grup vardır.

Bunlardan birincisi, onların hayatlarını kurtardığı için Tanrıya minnet borcu olan behorlardır. İkinci grup ise, İsrael oğulları Tanrının yolundan sapma durumunda iken ona sadakatini ilk gösteren Levi kabilesidir.

Biz insanların gözünde bile onlara güven duyabileceğimiz birilerini aradığımızda bize sadık olanlarla bize borçlu olanlar arasındaki iki seçenekte, her halde, bize sadık olanları yeğleriz.

Kanımca bu nedenle Tanrı kendine Levileri alır. Behorları tercih etmez.

Ancak Tanrı behorların borcunu silmez. PİDYON olarak bildiğimiz bir emirle biz Yahudiler behorları kutsiyetten çıkarmak için onları Kohenlerden sembolik olarak satın alırız.

Bir PİDYON merasimine katıldığımızda, belki de bize sadık olanları bize borçlu olanlara yeğlememiz tavsiyesini aklımıza getiririz.