Nesilden Nesile Tek Tanrıya İnanç

Bu Şabat okuyacağımız Veyetse peraşasın’ın başında Yaakov Kenaan’dan Haran’a doğru gitmektedir. Konakladığı bir gecede rüyasında Tanrı’yı görür.

Rüyasında yere dayanmış ve başı göklere ulaşan bir merdiven gördü. Tanrının melekleri onda inip çıkıyorlardı.

Ad’ üzerinde dimdik duruyordu. “Ben baban Avraham’ın Tanrısı ve Yitsak’ın Tanrısıyım. Üzerinde yattığın toprakları sana ve senin nesline vereceğim” der

Senin neslin toprağın tozu kadar (çok) olacak, batıya, doğuya, kuzeye ve güneye yayılacaksın. Yeryüzünün bütün aileleri seninle ve senin neslinle bereketlenecek.

Ve işte ben seninleyim. Gideceğin her yerde seni koruyacağım. Seni bu topraklara geri getireceğim. Bütün bu söylediklerimi yapana kadar seni terk etmeyeceğim.

Yaakov uykusundan uyanır. “Gerçekten bu yerde Ad’ mevcuttur ve ben bunu bilmemiştim” der. (Bereşit 28, 12-16)

Daha evvel okuduğumuz peraşalarda Tanrı’nın Avraham’a verdiği vaatleri, yukarıda sunulan pasuklarla karşılaştırmamak mümkün değil.

Yaakov’un rüyasındaki sembol üzerinde meleklerin, yerle gökler arasında inip çıktığı bir merdiven. Yaakov bu sahnede pasif ve Tanrıyı ona merdivenin üzerinde dimdik duran bir güç olarak görünüyor. Avraham ise sembol olarak kullanılan bazı hayvanları bizzat iki parçaya ayırıyor ve onlara didinen akbabaları kovuyor. Ardından uykuya dalıyor ve kendine geldiğinde dehşetle uyanıyor (Bereşit 16, 9-12). Tanrının varlığı duman ve ateş olarak belirtiliyor. Yaakov ise uyandığında bu yeri muhteşem olarak nitelendiriyor (Bereşit 28, 17) .

Yaakov’a göründüğünde Tanrı kendini dedesi Avraham ve babası Yitshak’a bağlı olarak sunuyor ve atalarına vaadi tekrarlıyor: “toprakları sana ve senin nesline vereceğim”. Buna çok benzer kelimelerle aynı vaadin Avraham’a söylendiğini görürüz “Gördüğün bütün bu toprağı sana ve senin nesline ebediyen vereceğim” (Bereşit 13, 16)

Tanrı hem Yaakov’a hem de Avraham’a nesillerinin büyük miktarda çoğalacağını söyler. Burada da Avraham’a söylenen sözler Yaakov’a söylenenlere çok benzer “Senin neslini toprağın tozu gibi (çok) koyacağım” (Bereşit 13, 17).

Yaakov rüyasında Tanrının bilhassa onu her yerde koruyacağını ve ayrılmak zorunda olduğu topraklara geri getireceğinin vaadini işitir. Buna benzer olarak, Avraham rahat bir hayat yaşadıktan sonra atalarına kavuşacağını (vefat edeceğini) işitir (Bereşit 16, 16).

Yaakov uyandığında, gördüğü rüya sonucu, Tanrının varlığını hissettiğini dile getirir. Avraham’ın Tanrıya inancı, onun Tanrı ile diyaloğunun hemen başında belirtilmektedir “ve Ad’ a inanır” (Bereşit 16, 6).

Yukarıda belirmeye çalıştığım bazı sembolik farklara rağmen, Yaakov’un gördüğü rüya Tanrının Avraham’a kendini gösterdiğinde ona vaat ettiklerine çok benzemektedir. Bu benzerliği, basit olarak, Yitshak’ın bu mesajı babasından işitip oğlu Yaakov’a ilettiğini ve bunun sonucu olarak Yaakov’un rüyasında bu mesajı bir kehanet olarak gördüğünü söyleyebiliriz. Ne var ki Tora, Yitshak’ın Yaakov’u bu yolda eğittiğini açıkça bize belirtmez.

Tora’da yazılı olmamasına rağmen, tek tanrıya inancı ve Tanrının Avraham’a vaatlerini, Yaakov’un doğrudan dedesinden işitmiş olması da mümkündür. Yitshak doğduğunda Avraham 100 yaşındadır. Yaakov doğduğunda Yitshak 60 yaşındadır, Avraham da 160 yaşındadır. Avraham 175 yaşında vefat etmiştir. Bu verilere göre, Yaakov ve Avraham’ın ortaklaşa yaşadıkları 15 sene vardır. Bu 15 senede Avraham, Tanrının da belirtiği gibi:

“Çünkü onun, oğullarına ve evine, Ad’ ın yolunu hayır ve doğruluk yapmak için koruyacağını bildim … (Bereşit 18, 19)”

kelimelerine dayanarak, torununa da tek tanrının varlığını, ona inancı ve kendinden çıkacak nesillerle arasındaki antlaşmayı öğretmiş olması gayet mümkün. Bu açıklamanın başka bir desteğini, rüyadaki bu kelimelerde bulabiliriz:

“… Ben baban Avraham’ın Tanrısı ve Yitsak’ın Tanrısıyım …” (Bereşit 28, 13)

Asıl baba Yitshak olmasına rağmen, bu sıfat rüyada Avraham’ verilmiştir. Bu, Avraham’ın torununun eğitiminde faal olduğunu ima etmektedir.

Yukarıda belirtilen ip uçlarına göre (ortak yıllar, Avraham’ın eğitmen olarak ima edilmesi ve Yaakov’un rüyasındaki sözlerin Avraham’a söylenen sözlere benzerliği), Yaakov’un rüyası sadece bir kehanet değil de aynı zamanda dedesinden ve babasından gördüğü bir eğitim sonucudur diyebiliriz.