Natan Sharansky

Bugünkü köşe konuğumuz geçen hafta sufle verdiğim: Natan Sharansky.

2020 yılında “Genesis Prize Foundation” ödülüne layık görülen ve bir milyon dolarlık ödül parasını koronavirüsle mücadele eden kuruluşlara bağışlayan politikacı, aktivist, satranç dahisi, yazar…

1948 yılında SSCB’de Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Boris Siyonist bir gazeteciydi. Annesi Ida ise hak aramayı yaşam felsefesi olarak benimsemiş bir aktivistti. Ebeveynlerinden aldığı, gördüğü hayat gerçekleriyle büyüdü.

Moskova Fizik ve Teknoloji Enstitüsü'nden uygulamalı matematik okudu. Çocukken bir satranç dehasıydı. Eşzamanlı ve gözleri bağlı sergilerde, genellikle yetişkinlere karşı sahne aldı. 15 yaşına geldiğinde ülke şampiyonluğunu kazanmıştı. Bu yeteneği sayesinde hücre hapsinde geçirdiği yıllarda akıl sağlığını korudu. Bu süre boyunca Natan, Natan’a karşı satranç oynadı. 1996 yılında Garry Kasparov’u yendi.

Natan adını 1986 yılında aldı. Esir takası kapsamında Sovyet hapishanesinden serbest bırakıldığında…1977 yılında vatana ihanet, casusluk gibi birçok suçtan tutuklandı ve 13 yıllık zorunlu çalışma kampına gönderildi. Hapis hayatının büyük kısmını hücre hapsinde geçirdi. Annesi Ida ise bu sırada onun sılıverilmesi ve İsrael’e gidebilmesi için kamuoyu oluşturmaya, durumunun iyileştirilmesi için çabalamaktaydı.

Êşi Avital, annesi İda’nın insanüstü çabalarıyla uluslararası bir kampanya yürütüldü ve 11 Şubat 1986 yılında serbest bırakıldı. Mikhail Gorbaçov tarafından serbest bırakılan ilk siyasi mahkumdu.

Anatoly Sharansky, Sovyetler Birliği'nden serbest bırakıldıktan sonra dönemin Başbakanı Şimon Peres ile görüştü. Sharansky hemen İsrail'e göç etti, İbranice Natan adını aldı ve sonunda soyadını Sharansky olarak basitleştirdi.

Yaşı ve sağlık durumunun kötü olması nedeniyle, standart zorunlu üç yıllık IDF hizmetinden muaf tutuldu. 1988'de mahkum olarak geçirdiği zamanın bir anısı olan Fear No Evil'i yazdı. Yeni İsraelliler’e yardım etmeye ve halkın entegrasyon sorunları hakkında eğitmeye adanmış, İsrail'de klita olarak bilinen, Sovyet göçmen Yahudi aktivistlerinden oluşan bir örgüt olan Siyonist Forum'u kurdu.

1995 yılında politikaya atıldı. Başbakan Yardımcılığı dahil birçok farklı pozisyonda görev aldı. 2006’da Kneset’teki görevlerinden istifa etti.

Time dergisinin 2005 yılının en etkili 100 kişisi listesinde "Bilim adamları ve düşünürler" kategorisinde 11 numara olmuştur.

Sharansky, 2007'den beri Yahudi diasporası müzesi Beit Hatefutsot'un yönetim kurulu başkanıdır.

Yaşam boyu başarıları ve İsrail Devleti'ne Göçmenlik alanlarında yaptığı özel katkılarından dolayı 2018 yılında İsrael Ödülü'nü kazandı.

2019'da Natan Sharansky, Küresel Antisemitizm ve Politika (ISGAP) çalışmaları Enstitüsünün Başkanı oldu. ISGAP, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Avrupa ve İsrael’de kuruluşları olan uluslararası bir araştırma merkezidir. ISGAP, Oxford Üniversitesi, Roma'daki La Sapienza Üniversitesi, Stanford Üniversitesi, Miami Üniversitesi ve daha birçok seçkin üniversite ile birlikte çağdaş antisemitizm ve politika üzerine yüksek kalibreli araştırmalar yürütmektedir. Yayınlanmış 3 kitabı bulunmaktadır.