Robert Schild
Amerikalı pop müziği bestecisi Burt Bacharach hakkında iki hafta önce burada yayımlanan yazının beklenmedik çapta ilgi görmesinden esinlenerek, kirli mi kirli siyaset ortamına mümkün olduğunca uzak kalmak amacıyla, bu hafta da benzer konularda gezinelim dedim. – O dönemde Bacharach/David ikilisinin çalıştığı New York’un Broadway caddesinde bulunan 1619 kapı numaralı Brill Buiding’e girildiğinde, 11 katlı olan binada yüze yakın kayıt stüdyosu ile söz yazarı ve bestecilerin ofislerine rastlanıyordu... İşte oralarda 1950/60 yıllarında yeşermeye başlayan ve genç kuşaklara yönelen, Afro-Amerikalıların dini (gospel) müzik tınılarıyla Latin ve Rythm & Blues ritimlerinden oluşan bir pop(üler) müzik türü doğdu. Bu ezgiler 4-5 kişilik gruplar için yazılmaktan öte, ustalıklı orkestra düzenlemelerini içeriyor, metinleri ise çok daha sıradan, genellikle ilk gençlik (teenager) özlem ve aşk konularını kapsıyordu. Bunların bazıları, bugünkü bakış açısından salt birer kitsch örneği olarak görülüyorsa da büyük bir kısmı, 1968 kuşağı bireylerinin kulaklarında çınlamaktadır halen …
İşin ilginç yanı, bu müziklerin besteci/söz yazarı/yapımcıları (yorumcu/vokalistlerinden ziyade), çoğunlukla Yahudiydi!
Bu dar çerçevede çok ayrıntıya girmeye olanağımız ne yazık ki yok – ve bu nedenle bu söz yazarı/besteci ikililerinin en önemlilerini sadece sıralayıp, çok bilinen birer şarkı örneklerinin özgün yorumlarını içeren youtube link’lerini verebiliyoruz:
Jerry Leiber / Mike Stoller: “Hound Dog” (Elvis Presley, 1956);https://www.youtube.com/watch?v=-eHJ12Vhpyc
Jeff Barry (Joel Adelberg) / Ellie Greenwich: “Sugar Sugar” (The Archies, 1959);
Gerry Goffin / Carole King (Carole Klein): “Loco-motion” (Little Eva, 1962);
Barry Mann (Barry Imberman) / Cynthia Weil: “Blame It On The Bossa Nova” (Eydie Gormé, 1962); https://www.youtube.com/watch?v=PaRlW-jz1QQ
Doc Pomus (Jerome Felder) / Mort Shuman: “Save the Last Dance For Me” (Ben E. King & The Drifters, 1962) https://www.youtube.com/watch?v=n-XQ26KePUQ
Burt Bacharach / Mack Davis: “Baby It’s You” (ilk seslendirilişi The Shirelles, 1962 – burada ise The Beatles, 1963) https://www.youtube.com/watch?v=AWUTlM6hz0g
Bu “yaratıcı”ların arasında Mort Shuman ile özellikle Carole King, 1970’li yıllarda vokalist olarak öne çıkmış ve büyük başarılar elde etmişlerdi – işte King’in artık bir pop klasiği olarak bilinen, kendi bestesi “You’ve Got A Friend”in piyanosu, sesi ve günümüzdeki grup arkadaşlarıyla çağdaş bir yorumu: https://www.youtube.com/watch?v=VbMI4imWFzY
Yapımcılar arasında yer darlığından sadece (dev) bir isim ile yetineceğiz – Time Dergisi’nin 2011 (ölüm) yılında, kendisini "The Man with the Golden Ear" (altın kulaklı adam) olarak andığı Donald Kirshner, popüler müzik konusunda gelmiş geçmiş en ünlü yapımcı, yayıncı, danışman ve “yetenek yönetmeni” (talent manager) olarak bilinmektedir. Ünlü vokalist Bobby Darin ve Monkees ile Archies grupları, dünyaya tanıttığı yıldızlardan sadece birkaçıdır…
Yukarıda adı geçen tüm kişilerin Aşkenaz Yahudisi olmalarında karşın, müzik kariyerine 1957’de başlamış olan Neil Sedaka’nın da annesi Polonya kökenli olmakla beraber, babasının ABD’ye Türkiye’den geldiği biliniyor, dahası Çanakkaleli olduğu söylenir… Başkalarıyla birlikte veya tek başında bestelediği 500’den fazla şarkıdan, 1962 yılında yazdığı ve dört yıl sonraki bir TV programında seslendirdiği "Breaking Up Is Hard to Do" ile yetinelim…
Yukarıda bir Mann/Weil bestesi ile örneklediğimiz, Neil Sedaka’nın uzak bir kuzeni olan Eydie Gormé’nin annesi Fortuna ve babası Nessim Hasday Gormezano da Türkiye doğumludur. Broadway ve Las Vegas sahnelerine de sık sık konuk olmuş Sefarad Gormé’nin, Ladino bilgisi ile güçlendirdiği nice başarılı İspanyolca şarkı yorumları da 1960’larda pop listelerine girmiştir.
Bu kısa yazıyı noktalamadan, ABD’nin ünlü pop ve rock yıldızı Neil Leslie Diamond ile Simon & Garfunkel İkilisi’nden kısaca söz etmeden olmazdı elbette…
Anne tarafı Polonya, babası ise Rusya kökenli olan 1941 Brooklyn doğumlu Neil Diamond, besteci/yorumcu olarak dünya çapında 130 milyon plak satmış olup, ABD’nde 10 adet liste başı şarkısıyla, çağımızın en ünlü vokalistleri arasında yer alıyor. 2018 Ömür Boyu Grammy Ödülü’nün sahibi olan sanatçı, ayrıca The Jazz Singer filmi ile 1980’de büyük ilgi görerek, orada seslendirdiği “America” şarkısı dillerden düşmemişti: https://www.youtube.com/watch?v=wTSLRbm8L9E
Bu yazıyı okuyan müzikseverler, Paul Simon ve Art Garfunkel İkilisi hakkında fazlasıyla bilgi sahibidirler… Dolayısıyla ayrıntıya girmeyerek, metnini Carole King’in yukarıda andığımız şarkısını andırdığı gibi günümüzün kirli mi kirli siyaset ortamından bir kurtuluş çağrısı olarak da görebileceğimiz, anlamlı “Bridge Over Troubled Water” besteleri ile baş başa bırakalım sizleri…