Bu şarkı senin için bayan Hedy Lamarr: Teşekkürler Johnny Depp!

Gösteri Dünyasındaki En Güzel Kadın ve Modern Teknolojinin Anası

Neden durduk yerde Johnny Depp’e teşekkür ediyorum diye sorabilirsiniz doğal olarak. Hoş beni tanıyanlar koyu bir Johnny Depp hayranı olduğumu bilirler. Hedy Lamarr gibi önemli bir mucidi ve güzel bir kadını Depp’in “This Is A Song For Miss Hedy Lamarr" adlı şarkısı ile tanıdım ve doğrusu utandım. Nasıl olurdu da benim gibi çok okuyan ve çok araştıran biri bu kadının adını bile duymamıştı şimdiye dek.

Jeff Beck ve Johnny Depp, adını birlikte kayıt yaparken keşfettikleri genç ruh ve yaratıcılıktan alan “18” adlı yeni bir albüm üzerinde işbirliği yaptılar. Bu müzikal ruh eşleri, aktris / mucit Hedy Lamarr için bir saygı duruşu olan “This Is A Song For Miss Hedy Lamarr" şarkısını albümün baş single'ı yapıp geçtiğimiz ay yayınladılar. Şarkının Depp tarafından kaleme alındığı ve gelecek 18 albümün orijinal ana hatlarından biri olacağı bildirildi.

Ben de YouTube’da dinledim ve mest oldum.

“Bu Bayan Hedy Lamarr İçin Bir Şarkı "

Bu Bayan Hedy Lamarr için bir şarkı

Onu bir yıldız yapan aynı dünya tarafından silindi

Güzelliğinden fırlamış, ağı tarafından kapana kısılmış

O mükemmel bir koza, altın ipliğe dolanmış

Güzelliği göz kamaştırıcı, düşünceleri çok saf

Varlığının ışığı, egzotik cazibesi

Hayal kurmaya cesaret etmek için dikişlerde yırtıldı

Çığlık içinde donmuşken konuşmak çok zor

Evet, her şey göründüğü gibi

Bir rüya gibi geliyor

Bir rüya gibi geliyor

Ama bu hayat ve bu ölüm

O başladı ve bir bebeğin nefesi gibi bitti

inanmıyorum

inanmıyorum

artık insanlarda

inanmıyorum

inanamıyorum

inanmayacağım

artık insanlara

Kimse duymayacakken konuşmak çok zor

Ve sen korkudan titrerken herkes sana bakıyor

Utanç verici, utanmaz, acı verici, acısız

Bu şarkı sizin için Bayan Hedy Lamarr

O kayıp beyaz şövalyeleri ne kadar parlak aydınlatıyorsun

Çok uzun zaman önce, çok uzakta

Bir rüya gibi geliyor ya da

kozmik fiyasko

İnançtan arındırılmış

hırsız hırsızdır

Kim ayağa kalkacak

Sana rahatlama sağlamak için

tüm ruhen yoksullaşmişlardan,

Sindirmesi çok zor

oturmaya hakkın yok

Eğer kimsenin misafiri değilsen

Ben de kendi çapımda Hedy Lamarr’a bir saygı duruşu yapmaya ve sizlerle paylaşmaya karar verdim. Bu benim öyküm. Gelelim Hedy Lamarr’ın öyküsüne. Hem zeka, hem mucitlik, hem güzellik, hem magazin olunca tahminimce öyküsü de ilginç olacak.

Avusturya’da asimile olmuş varlıklı bir Yahudi ailesinde doğdu

Hedy Lamarr aslen Hedwig Eva Kiesler olarak Kasım 1914'te Viyana, Avusturya'da varlıklı ama asimile olmuş bir Yahudi ailesinde doğdu. Hatta Lamarr daha sonra Yahudi kökenini kendi çocuklarından bile gizleyecekti. Ailenin tek çocuğu Lamarr, dünyaya farklı gözlerle bakması için ona ilham veren banka müdürü ve meraklı bir adam olan babasından büyük ilgi gördü. Sık sık onu, matbaa veya sokak arabaları gibi farklı makinelerin iç işleyişini tartışacağı uzun yürüyüşlere çıkarırdı. Bu konuşmalar Lamarr'ın düşüncesine rehberlik etti ve daha 5 yaşındayken, makinenin nasıl çalıştığını anlamak için müzik kutusunu parçalarına ayırıp yeniden monte etmeye başladı. Bir konser piyanisti olan Lamarr'ın annesi onu sanatla tanıştırdı. Genç yaştan itibaren hem bale hem de piyano dersleri aldırdı.

Lamarr'ın parlak zekası maalesef görmezden gelindi ve 16 yaşında yönetmen Max Reinhardt tarafından keşfedildiğinde güzelliği ile ön plana çıktı. Berlin'de Reinhardt ile oyunculuk eğitimi aldı ve 1930'da “Geld auf der” adlı bir Alman filminde ilk küçük film rolünü üstlendi. Onu Straβe (“Sokakta Para”) izledi. Ancak, 1932'ye kadar tanınmıyordu. Lamarr, tartışmalı film Ecstasy'deki rolüyle bir aktris olarak dünyaya adını duyurdu.

Skandal film: Ecstasy (Ekstase)

İlk büyük filmi, 1933'te Ekstase, çıplaklığı öne çıkardığı için uluslararası bir heyecan yarattı; hatta bir sahnesinde Lamarr orgazmı simüle etti. Film tarihteki ilk orgazm sahnesini içeriyordu. O kadar skandaldı ki, ilk kocası Fritz Mandl filmin tüm kopyalarını satın almaya ve onları yok etmeye çalıştı.

İşin ilginç tarafı Hitler filmin Almanya’da gösterilmesini çıplaklık nedeni ile değil, baş roldeki kadın oyuncu ‘Yahudi’ olduğu için yasakladı. Filmi YouTube kanalında bulup izledim. Dönemi için gerçekten çok yenilikçi, hatta feminizme varan bir bakış açısı ile oldukça eğlenceli. Vaktiniz varsa izleminizi öneririm.

Film tarihindeki ilk kadın orgazmı

Lamarr daha sonra “Ecstasy ve Ben- Bir Kadın olarak Hayatım” adlı kitapta kendi biyografisini kaleme alacaktır.

“Her kız çekici olabilir. Tek yapman gereken hareketsiz durmak ve aptal görünmek.” Hedy Lamarr

Çekici olmasına çekiciydi Heydi Lamarr ama asla aptal değildi. Altı kez evlendi. Bir silah tüccarı olan ve hatta Hitler’e bile silah ve mühimmat sattığı ifade edilen ilk kocası Fritz Mandl’ın sofralarına davet edilen Nazi subayları (hatta bır gece Mussolini’nin bile geldiği rivayet edilir) ile yapılan konuşmalardan silah ve özellikle de torpidolar üzerine, daha sonra hayatını değiştirecek olan pek çok bilgi edindi. Fritz Mandl despot bir kocaydı. Lamarr'ı sık sık sözlü tacize maruz bıraktı ve yoğun kıskançlığı ile hayatını ve özgürlüğünü kısıtladı. Lamarr 1937'de eşinden ayrılarak bir gece yarısı gizlice Paris'e kaçtı. Buradayken MGM'in başkanı Louis B. Mayer ile görüştü ve kendisine Hollywood'da film sözleşmesi teklif edildi. Mayer’in önerisi ile adını Hedy Lamarr olarak değiştirdi. Önce Londra’ya akrabalarının yanına, oradan da ABD ye göç etti. Lamarr 1930'un başlarından, 1950'lerin sonlarına kadar rol aldığı filmler ile bir Hollywood yıldızı haline geldi.

Kimlerle oynamadı ki?

Lamarr çok sayıda popüler filmde rol almış olmakla birlikte, bunların başlıcaları arasında 1938 yapımı Charles Boyer ile birlikte başrollerini paylaştığı Algiers filmi, 1940 yapımı Spencer Tracy ile başrolünü paylaştığı I Take This Woman filmi , 1940 yapımı Clark Gable ile başrolünü paylaştığı Comrade X filmi, 1941 yapımı başrolünü James Stewart ile paylaştığı Come Live With Me filmi, 1941 yapımı başrolünü Robert Young ile paylaştığı H.M. Pulham, Esq. filmi ve 1949 yapımı Victor Mature ile birlikte rol aldığı Samson and Delilah filmini sayabiliriz.

Alman gemilerini batıracak bir torpido sistemi bulmak istiyordu!

Güzellik başa bela!

"Bilinmeyen bana her zaman çok çekici gelmiştir." Bu alıntı, mucit ve oyuncu Hedy Lamarr'ı tanımlamaya yeter sanırım. Birlikte çalıştığı müzisyen arkadaşı George Antheil ile Alman gemilerini batıracak torpidoları yapacak teknolojiye yetişemediler belki ama Lamarr bilime ve keşiflere olan sevgisi ile WiFi veya GPS gibi modern teknolojiye öcülük edecek inanılmaz katkılar sağladı.

llk evliliği süresince Lamarr'ın uygulamalı bilimlere karşı ilgisi arttı ve oyunculuk kariyerinden de sıkıldığından bir mucit olarak buluşlar üretti. II. Dünya Savaşı'nın başlangıcında, müttefiklerin savaştaki güçlerine yardımcı olmaya çok istekliydi. Besteci ve mucit olan George Antheil ile birlikte yayılma spektrumunun radyo güdümlü torpidolarda kullanılabilmesi amacıyla frekans atlamalı yayılma spektrumunu icat ederek, ABD'de patentini aldılar. ABD Donanması 1960'lara kadar bu teknoljiyi benimsemedi ancak günümüzde bu teknolojinin çalışma prensipleri Wi-Fi, CDMA ve Bluetooth teknolojilerine dahil edilmiştir. Ayrıca bu çalışması nedeniyle 2014 yılında ABD'nin Virginia eyaletinde bulunan Alexandria şehrindeki Ünlü Ulusal Mucitler Salonu'nda yer verilerek onurlandırıldı.

Gelgelelim, iletişim teknolojilerinde öncü olmasına ve daha sonra teknolojilere yol açacak bir yayılı spektrum sistemi oluşturmasına rağmen, bu yönü daha az bilinir. Toplum, onun yaratıcı dehasını uzun zaman görmezden geldi.

Nasıl bir mucittin sen Hedy Lamarr?

Sahne aralarında bile çalışırdı!

Sinema eleştirmenleri tarafından dünyanın en güzel kadını olarak nitelendirilen Lamarr, bu dönemlerde setlerden arta kalan zamanında onunla tamamen alakasızmış gibi görünen bir buluş üzerinde çalışıyordu. Terk ettiği eşi sayesinde tanıştığı silah teknolojilerine yönelen Lamarr, Nazilerden nefret ettiği ve müttefiklere yardım etmek istediği için hedefi değiştirilemeyecek torpidolar üretmek istiyordu.

O yıllarda torpidolar tek bir frekans aracılığıyla kontrol edilmekteydi ve tespit edilenler anında etkisiz hale getirilebiliyordu. Komşusu George Antheil’in teknik desteğini de alan Hedy Lamarr, Thomas Edison kadar büyük bir mucit olamasa bile delikli kağıt rulolara kaydedilen notalara göre müzik çalan piyanoların çalışma prensibinden faydalanmaya karar verdi. Buradan yola çıkan ikili “frekans atlamalı yayılı spektrum” teknolojisini geliştirerek, 1942 yılında icatlarının patentini aldılar.

Ancak buluşları Amerikan donanmasının ilgisini çekmedi. İkilininkine benzeyen bir sistem, 1957 yılında başkaları tarafından transistör kullanılarak yapıldı. Amerika Birleşik Devletleri, bu teknolojiyi 1962 Küba Füze Krizi’ne kadar göz ardı ettiyse de o tarihte kullanıldığında, süresi geçen patent yüzünden, ikiliye ücret ödenmemiş. Lamarr ile Antheil’in buluşu daha sonra farklı amaçlarla kullanılıp, geliştirildi. Ve güzeller güzeli Hollywood oyuncusu Lamarr ile komşusu buluşlarıyla, bugün tüm dünyanın kullandığı, Wi-Fi, GSM ve GPS teknolojilerinin temelini atmış oldu.

Acıklı son

Fakat iletişimin kaderini değiştiren Lamarr, buluşundan tek bir kuruş bile kazanamadan 2000 yılında Florida’daki gösterişsiz evinde hayata veda etti.

Yaşlandığından ötürü ve hap kullanma alışkanlığı nedeniyle 1958 den sonra hiç bir filmde rol alamayan oyuncunun, başarısız bir yüz gerdirme ameliyatı sonrasında bir on sene kadar inzivaya çekildiği ve hatta iki kez mağaza hırsızlığından ötürü tutuklandığı rivayet edilir.

Viyana Merkez Mezarlığı'nda Hedy Lamarr Anıtı

Bana kalırsa da böyle Hedy Lamar:

"Dünya hiç de kolaylaşmıyor. Bütün bu yeni icatlarla, insanların daha fazla acele ettiğine ve daha fazla zorlandığına inanıyorum... Acele yol doğru yol değil; her şey için zamana ihtiyacın var - çalışma zamanı, oyun zamanı, dinlenme zamanı." Hedy Lamarr

Yazarın tüm yazıları için tıklayınız