Bugün sayfamızı yaptığı çalışmalarla kraliyet ailesi dışında verilen en yüksek şövalyelik ödülünü de elinde bulunduran Arek Hersh onurlandırıyor. Kendisi halen İngiltere’nin Leeds kentinde çocukları torunları ve eşi ile mutlu bir yaşam sürüyor.
Peki Arek Hersh sayfmızın neden konuğu oldu ? İşte sıradışı yaşam öyküsü ile karşınızda...
1928 yılında Polonya’da doğdu. Askerler için kundura tamiri yapan bir baba ve ev hanımı bir annesi, ablaları , ağabeyleri ve bütün geniş ailesi ile birlikte yaşıyordu. ( Yazın parklara gittiğini, ailesinin dindarlığını, kışın buz pateni yaptığını, ele avuca sığmaz bir çocuk olduğunu hatırlıyor.)
Tahmin edeceğiniz gibi bu büyülü mutluluk bir anda Eylül 1939’da bir daha yaşanmamak üzere sona eriyor. Yaşadıkları bölge Naziler tarafından işgal edilince 3 günde tam 65 km yol katederek (büyük çoğunluğunu da yürüyerek) Lodz’a akrabalarının yanına sığınıyorlar. Ne yazık ki orada da huzur bulamıyorlar. Bu yolculuk henüz 11 yaşındaki Arek’in aklında yol kenarlarında gördüğü terk edilmiş eşyalar, sakalları zorla kesilmeye zorlanan erkekler olarak kazınıyor.
1940 yılında Lodz kenti artan göç ile birlikte oluşan yiyecek kıtlığı ve zor yaşam koşullarının yanında, takılan Magen David yıldızı ile renksiz ve korku doludur. Trajedi ortasında derme çatma bir düzen oturtan Hersh ailesi için herşey 1941 yılında altüst oldu. Naziler Arek'in babasını bir çalışma kampına götürmeye geldi. Onu kapıdan çıkardıklarında babası kaçmayı başardı. Arek'in abisi de aynı şeyi yapmayı başardı ve onun yerine Arek alındı. Geceyi bir karakolda geçirdi ve ertesi gün kendisi ve diğer mahkumlar ile birlikte, kardeşlerinden birininde bekletildiği bir tren istasyonuna götürüldü. Korku , o gün için hatırladığı tek duyguydu.
Poznan yakınlarında SS tarafından yönetilen Otoschno adlı bir kampa götürüldü. 18 ay sonra, orijinal 2500 erkekten sadece 11'i hayatta kaldı. Arek, kamp komutanlığının ofisini temizleyerek hayatta kalmayı başardı. Lodz’a geri döndü.
Ağustos 1942'de Naziler Lodz getto nüfusunda yaşamaya çalışan 10.000'den fazla çocuğun kendilerine teslim edilmesini istedi. Arek kendisinin de bu kategoriye girdiğini biliyordu. Getto çocukları götürülürken , o bir mezarlıkta SS'den saklanmayı başardı. Arek tek başına ve ailesi olmadan tekstil fabrikasında çalışmaya başladı ve bu sayede yiyecek bulabilmiştir. Orada iki yıl kaldı.
1944'te Almanlar, Rus ordusunun yaklaşması nedeniyle Lodz gettosunu tasfiye etmeye karar verdi. Kalan nüfus, Auschwitz-Birkenau'ya iki günlük yolculuk için bir yük trenine bindirildi. Auschwitz'e vardıklarında Dr. Mengele, çalışacak insanları ve doğrudan ölüme gidecek insanları seçti. Arek neler olduğunu bilmiyordu ama daha zinde, sağlıklı insanların sağ olduğunu görebiliyordu. Bütün elbiselerini ve eşyalarını bıraktı, başını ve vücudunu traş ettirdi ve duş aldı. Giymesi için çizgili bir takım elbise verildi ve B7608 numarası koluna basıldı. O günden sonra Arek adını kaybetti ve sadece numarasıyla anıldı.
Arek, 8 Mayıs 1945'te Çekoslovakya'ya (Bugünkü adı ile Çekya) sağ olarak ulaşan 600 kişiden biriydi. Ağustos 1945'te, Theresienstadt'ta dört ay geçirdikten sonra Arek, 300 kişilik bir çocuk grubudan biri olarak önce Prag'a, oradan da İngiltere’ye götürüldü. Askerler aralarında İngilizce konuşuyordu o da çabuk öğreniyordu. Üstelik karnı da doyuyordu. Leeds şehrine gitti. Ailesinden tam 81 kişiyi kaybetmişti. Doğduğu kasabadan hayatta kalan 40 kişiden biriydi.
Tam 1995 yılına kadar sustu Arek, geçmişi hakkında hiç konuşmadı. Bu arada Leeds Yahudi Cemaatinin düzenlediği bir dansta ruh eşi ile tanışıp evlendi. Leeds’e kök saldı. Sinagoga düzenli gitti. Aynı yıl Holokost deneyimleriyle ilgili ilk olarak Tarihin Bir Detayı adlı kitabını yayınladı. Büyük ses getirdi. Kitabın tüm gelirini Beth Shalom Holokost Merkezi’ne bağışladı.
2005 yılında kitabının belgeseli Tony Liynod tarafından çekildi. 2009 yılında Kraliyet ailesi tarafından MBL şövalyelik ödülü ile taçlandırıldı. 2017 yılında Leeds Yahudi Kültür Merkezi içine heykeli dikildi. 2019 yılında ise yapımcılığını BBC televizyonunun üstlendiği "The Windermere Children" Nazilerden kurtulan çocuklar belgeselinin yaşayan kahramanlarından biriydi. Halen çevrimiçi etkinliklerde konuşmaya ve yaşadıklarını anlatmaya devam ediyor.
Comments