Dizengof’taki Havuz

Yıllar yıllar evvel, ailece ilk İsrael gezimizi yapmak üzere uçaktayız. Bu topraklardaki akrabalarımızı tanıma yolculuğu bu. Hem ülkeyi gezeceğiz, kimbilir belki de burada yaşamayı seçeceğiz ailece. Dizengof’ta bir evde kalıyoruz. Her gün başka bir akraba ziyareti ve mekan geziyoruz. Cuma günleri Şabattan önce meydandaki havuzun yanına gidip oturuyoruz. Havuzun etrafındaki döner çemberleri, suların fışkırmasını, tepesinden çıkan alevi heyecanla beklediğimi hatırlıyorum. O alevi müzikle birleşince havuzu gizemli yapıyordu. Çocuk aklımla büyülenmiş bir masalın içindeymiş, gökkuşağına binmis uçuyor gibiydim.

Aradan seneler gecti ve bu güzel ülkenin bir vatandaşı olunca, hemen bıraktığım çocukluk anımı kendi çocuklarıma göstermek üzere Dizengof meydanına doğru yola çıkıyoruz.

Nasıl yani? Havuzun etrafındaki renkli çemberler nerede? Hayal alemindeki rengarenk çemberler yok olmuş. Gri bir betona dönüşmüş havuzum.

Durup derin bir nefes aldım ve hemen google girdim. Ne olmuş allah aşkına burada diye araştırayım, öğreneyim derken bu müthiş sanat eserinin Ortodox bir rabinin oğlu olan 1928 doğumlu Yacov Agam adlı bir İsraelli sanatçı tarafından yapıldığını, 2016 yılında bakımının belediyeye yük olması gerekçesi ile sökülüp yenileme adına başka bir noktaya taşındığını ve kendisinin adına doğduğu şehir olan Rishon Letziyon’da 3.200 mt2 lik bir alanı kapsayan bir müzesi bulunduğunu öğreniyorum. Planlar yapılıyor ve ilk ziyarette müzenin açık olduğu günleri kontrol etmediğimden kapalı kapısından dönulerek, aradan geçen 30 küsür seneden sonra, aynı o İsrael ziyareti günlerimiz gibi, babam ve annemle birlikte müzeyi ziyaret ediyoruz.

Büyüleyici sütünlu girişi (29 sütün, Pillars of Clila), içerdeki her eserin sizi kinetik sanatın görsel şölenine misafir edeceği başka bir boyutta geziniyormuş hisleri altında mekanda dolanıyoruz. Mekanın içindeki her objenin sizde yarattığı hisleri, aynanın ötesindekileri düşündürme becerisini, her baktığınızda başka şeyi gördüğünü sanan zihnimizin oyunlarını, rengarenk küplerin arasında bir çocuk mutluluğuyla yer alan bedenim zaman kavramını çoktan yitirmişti.

Bu aleme defalarca dalmak ve sanatçının sözlerine kulak vermek gerekir.

“Çocuk bir çizgi çizerek başladı.

Tek boyutlu.

Ardından Babil’liler ve Mısır’lılar ve Yunan’lılar sanatı iki boyutlu kıldılar.

Çocuk onu kopyaladı.

Ardından Rönesans’ın içine dalan insanlık, üç boyutlu dönemi, derinliği ve perspektifi keşfetti.

Ve çocuk bu güne kadar hep 3 boyutlu eserler çizdi.

Ben o çocuktum ama baska boyutları keşfe çıktım ve dünyada ilk defa sanata dördüncü boyutu ekledim.

ZAMAN.

Zaman, tekrar edilemez, öngörülemez. Dünü yeniden yaşayamazsınız.

İbranice’de yüce kavramını oluşturan Yehova, Mehaveh ve Mithaveh kelimlerini içerir. Yani sürekli devinim. Yahudi kavramının gerçekliği budur.”

Ortodox dünyanın yasaklarıyla doğan ve sanatı keşfeden Agam’a destek veren ailesi, evrene önemli bir sanatçıyı hediye etmiş. Kendisi halen yaratıcılığa ve yeniliklerine Paris’teki evinde devam etmektedir. Bir not daha eklemek isterim, Agam eserleri en yüksek fiyata satılan İsraelli sanatçı ünvanını elinde tutmaktadır. Guggenheim Muze’sinde $150-250,000 cıvarına satılması öngörulen eserinin, rekor kıran bir satışla $698,000 alıcı bulması büyük bir çalışmanın, yenilik peşinde koşma cesaretinin, bildiklerinden fazlasını yaratma ve inancın eseridir.

Sizlerle kendisinin ağzından Dizengof’ta bulunan Ateş ve Su Ceşmesi adlı eserini anlattığı videosunu paylaşmak isterim.

https://youtu.be/ZIjNqCjfmrA

Ve zaman kavramını nasıl ele aldığını, formları yaratırken hayatın basitliğini ve tek bir forma, kalbimize, verilen bir atımlık canın, nasıl zaman salınımıyla birleşip, kendine has bir ortam yarattığını seyredin.

https://youtu.be/xCLrNxCd-G0

Müze, hem çocuklarla keyifli zaman geçirmek, hem de engelliler için gezilmesi kolay bir formda dekore edilmiştir. Sıcağın kapımızda olduğu bu mevsimde serin bir ortamda bu keyifli mekanı planlarınıza eklemenizi tavsiye ederim. Tabii ki korono durumundan açık olduğu günleri kontrol etmeden gitmeyin.