Bir süredir İsrael-Türkiye arasındaki gerginliğin azaldığını, karşılıklı kınama ve suçlamaların tonunun yumuşadığını izlemekteyiz. Bu iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesinin bölge barışına önemli katkı sağlayacağına inanıyorum. Ne genelde İsrael halkı, ne de İsrael’de yaşayan Türkiyeliler, geçmişte daha sık olsa da, her daim ziyaret ettikleri, derin kültürel bağlarla bağlı oldukları Türkiye ile gergin bir ortamın mevcudiyetini istemezler.
Ne var ki Doğu Akdeniz’de suların yeniden ısındığını da görmekteyiz. Geçmişte, İsrael doğalgazının Türkiye üzerinden taşınması gündeme gelmiş, ancak görüşmelerden bir sonuç alınamamıştı. İsrael, Leviathan doğalgazını Avrupa’ya ulaştıracak 7 milyar dolar maliyeti olan boru hattı anlaşmasını bir süre önce Güney Kıbrıs, Yunanistan ve İtalya ile imzaladı. Mısır ve Ürdün de bu gazdan istifade edecek.
Bir Türk TV haber ajansı, geçtiğimiz hafta Mısır, Yunanistan, Kıbrıs, İsrael “şer dörtlüsüne” karşı Türkiye’nin Libya ile “Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırmasına İlişkin” bir anlaşma imzaladığını duyurdu. Söz konusu ikili anlaşmaya göre, Libya kıta sahanlığından, Türkiye kıta sahanlığına kadar uzanan 200 millik bir bant “Münhasır Ekonomik Bölge” ilan edilmekte ve bu alanlarda iki ülkeye petrol ve doğalgaz gibi kaynakların işletilmesi hakkı tanınmaktadır.
Türkiye- Yunanistan arasında karasuları sorunu Yunan adaları nedeniyle hiçbir zaman çözüme kavuşturulamamıştır. Yunanistan; Türkiye’nin Libya ile imzaladığı mutabakatın, Yunan karasularındaki egemenlik haklarını kısıtladığını ileri sürmektedir.
Buna karşılık Türkiye; Güney Kıbrıs, Mısır, Yunanistan ve İsrail’in bu bölgeden Türkiye’nin onayı olmadan doğal gaz nakli hattı kurulamayacağını savunmaktadır. Aşağıda Türkiye TV kanallarından birinde yansıtılan harita, bir ölçüde durumu daha anlaşılır kılacaktır.
Türkiye ile Libya arasında 27 Kasım’da imzalanan bu mutabakat üzerine Yunanistan, Libya’nın Atina Büyükelçisinin ülkeyi terk etmesini istedi. Güney Kıbrıs, Lahey’de bulunan Uluslararası Adalet Divanı’na başvurmaya hazırlanıyor. Mısır, İsrael, ABD ve Rusya da itirazlarını dile getirdiler. Fransa Cumhurbaşkanı Macron son gelişmeleri “endişe verici” olarak nitelendirirken, Avrupa Komisyonu anlaşmayı kınadı.
Kıbrıs’ın egemenlik haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle Türkiye’ye karşı yaptırım uygulama kararı alan AB ise, Türkiye’yi tüm AB üye ülkelerinin egemenlik haklarına saygı göstermeye çağırdı. AB Kuzey Kıbrıs Türk Devleti’ni tanımadığından Türkiye’nin bu kıyılarda sondaj çalışmaları yapmasına da karşı çıkıyor.
Türkiye ise, Doğu Akdeniz’in uluslararası hukuk ve Türkiye’nin hakları hiçe sayılarak parsellendiğini savunmakta…
Bir süre önce Güney Kıbrıs’ta arama yapan İtalyan sondaj gemisinin Türkiye savaş gemileri tarafından durdurulmasına ve Doğu Akdeniz’de ABD, İsrael, Yunanistan ve Güney Kıbrıs’ın birkaç yıldır askeri tatbikat düzenlediklerine ve son olarak talep durumunda Türkiye’nin Libya’ya asker gönderebileceğine ilişkin haberleri yan yana getirince puzzle’ı tamamlamış ve enerji konusunun bölgede ne denli önem taşıdığını görmüş oluyoruz.
Aklıma hep Fütürist bilimci David Passig’in; “Yirmi yılda Ortadoğu’da enerji kaynakları nedeniyle savaş çıkacak ve bu savaşın taraflarından biri de Türkiye olacak” yönündeki kehanetinin doğrulanmamasını ve bölgenin yeni gerilimlere gebe olmamasını dileyelim.
Fütüristlerin ileriye yönelik öngörüleri bu öngörülerin kesinlikle gerçekleşecekleri anlamını taşımazlar. Amaçlanan, söz konusu varsayımlar dikkate alınarak gerekli önlemlerin alınması ve olumsuzlukların önüne geçilmesidir. Bu nedenle umudumuz Doğu Akdeniz’de gelecekte önemli çatışmalara neden olabilecek enerji kaynakları ile ilgili uyuşmazlıkların barışçıl yollardan çözümlenmeleridir.
Konuya ilişkin daha önce kaleme aldığım bir yazının aşağıda linkini veriyorum: