Trump ve Netanyahu: Ötelerine Geçmek Gerek…

Son 30 yılda Çin’e 15’ten fazla yolculuk yaptım ve her seferinde Komünist Parti’nin Batı’yı ve şirketlerini nasıl oyuna getirdiğine tanıklık ettim. ‘Ülkede iş yapmak istersen teknolojini açacaksın! Sonra taklidini yaparsak kızmak yok! Bazı şirketlere yasak var: Facebook gibi. Ben senin (Batı) firmalarını satın alırım ama sen benimkileri alamazsın! Üstelik ürünlerine gümrük uygularım!’

Tüm bu koşulları kabul eden ve geçmişte yumuşak başlı davranan ABD nihayet Trump sayesinde sesini yükseltti ve Çin’i, geç de olsa kısmen yola getirecek. Yönetimin bu politikasını, ABD ve Batı’nın büyük çoğunluğu ile birlikte, destekliyorum.

İsrail için yaptıklarını ise dile getirmeye gerek yok. Böyle Başkan 50 yılda bir gelir.

Netanyahu, her zaman siyasetini benimsediğim, gerçekçi, dünyayı tanıyan ve liderlerine rahat ulaşabilen bir devlet adamı, ülkesine katkıları yıllar sonra daha da iyi takdir edilecek.

Fakat her ikisinin de miadları (siyasi ömürleri) doldu kanımca. Trump ABD’nin itibar gören kurumlarını, tarihsel diplomasisini, göçmen enerjisine bağlı dinamizmini ayaklar altına aldı. Çin ve İsrail politikaları Kongre’nin büyük çoğunluğunun onayını alıyor. Fakat kamuoyunun olumlu bakışını giderek kaybetmeye mahkum. Azil (impeachment) süreci ilerliyor ve Cumhuriyetçilerin çoğunun Başkan’a bağlılıkları kendilerini ve partilerini kurtarmaktan öteye gitmez.

Büyükelçi Gordon Sondland misali birkaç şahitlik ve delil daha ortaya çıkarsa onların da destekleri suya düşebilir.

Geriye doğru baktığımda Trump’un geçen 3 yılda ABD’nin saygınlığını artırmadığını düşünüyorum. Batı ve Hür Dünya’nın lideri değil de ortaboy bir devletin başkanı rolüne soyundu. Kendini fazlasıyla beğenmişliği, müttefiklerini soğutması, küresel ortaklıklara burun kıvırması ve kısa görüşlülüğü, gittiğinde ardından ağlayanların sayısını dar tutacaktır.

Tabii 2020 seçimlerini kaybetmesi Demokratların seçecekleri adaya bağlı. Aşırı politikaları ile Elizabeth Warren’in pek şansı olmaz. Ancak ortayolcu Joe Biden ılımlı Amerikalıların oyunu alırsa Trump’ı yener. Zaten Michael Bloomberg’in adaylığını ilan etmesi Demokrat Parti’nin fazlasıyla sola eğilmesini engelleme amacını güdüyor.

Netanyahu da İsrail’in köklü kurumlarını yıpratmakla meşgul. Ne demek “Polisi ve soruşturma ekibini soruşturun!” Kendi seçtiği Avichai Mandelblit’in yasalara uygun objektif kararı takdire şayan.

BenGurion’un son yıllarını hatırlatıyor. Mapai’dan ayırılıp Rafi’yi kurması, sonra da Knesset’de bağımsız kalması, eski partisine (Mapai) karşı hasmane tutumu, yaşlılığının getirdiği hırçınlık emareleri gibi. Siyasi ömrünü tamamladığını kabul etmeme, halen güce sahip olduğuna inanma, koskoca devlet adamlığına birkaç yıl için gölge düşürdü.

Netanyahu da istifa etmeli, hukuksal sürecin sonuca ulaşmasını beklemeli ve İsrael siyasetinin nefes almasına yol açmalı. Ama adam mücadeleci, çekilmesi zaman isteyecektir.

Fakat tarih Trump ve Netanyahu’yu farklı değerlendirecek. Biri unutulup gidecek, diğeri ülkesinin en önemli 2nci devlet adamlığı payesini alacak.

Şu anki davalar her iki ülkenin vatandaşlarını ziyadesiyle rahatsız etse de kurumlar çalışıyor ve görevlerini yerine getirecekler.

Çevre aydınladığında her iki ülke de anayasal hukuk sürecinden güçlenerek çıkacaklar.