Netanyahu ile devam mı?

İsrael’de seçimlere iki aydan kısa bir zaman kaldı. İsrael HaYom Gazetesi ve 24News’un anketi halkın yüzde 39’unun sağ, 21’inin sol bir iktidar istediğini ortaya koyuyor. (Geri kalan yüzde 40’ın ne istediğini merak ettim).

Sağ-sol kavramları 1789 Fransız İhtilali sırasında ortaya çıkmış, değişimden ve cumhuriyetten yana olan milletvekilleri meclisin sol, monarşinin devamından yana olanlar ise sağında oturmuşlar. Marksist ve sosyalist doktrinlerin ortaya çıkmasından sonra her ne kadar bu kavramlar önemli değişiklere uğramışsa da temelde sağ statükonun devamını, sol ise değişimi savunur.

Günümüzde İsrael’de Birleşik Arap Listesi içinde yer alan komünist partisi Hadaş dışında gerçek solcu bir partiden söz etmek mümkün değildir. Hatta bırakın sosyalizmi, İskandinavya ülkeleri tipi sosyal demokrasiyi savunan bir parti bile yoktur.

İsrael’de tüm partiler ABD örneği kapitalist sistemi ve liberalizmi kabul etmektedirler. Devletin kuruluşunda etkin olan Mapai ve Mapam’ın devamı niteliğindeki İşçi Partisi de sosyal içerikli görüşlerinden tamamen uzaklaşmış olup anketlere göre çıkarabileceği 9-10 milletvekili ile barış yanlısı Meretz ile birleşmediği takdirde tarih sahnesinden silinmek veya en azından İsrael siyasetindeki ağırlığını tamamen yitirmek üzeredir. Ben Gurion, Rabin ve Peres gibi tarihi kişiliklerin liderliğini yaptıkları İşçi Partisi’nin içine düştüğü durum gerçekten acıklıdır.

2018 Aralık ayında eski Genel Kurmay Başkanı Benny Gantz tarafından kurulan “Hosen LeYisrael” Partisinin ancak eski TV sunucusu ve dinci partilerin ayrıcalıklarına karşı görüşleri ile bilinen Yair Lapid’in genel başkanı bulunduğu “Yesh Atid” Partisi ile seçim ittifakına girmesi durumunda Likud’un önüne geçmesi mümkün görülüyor. Partiler en geç 21 Şubat Perşembe günü listelerini sunmak zorundalar ve şu ana kadar bir mutabakat sağlanmış değil.

Likud, tek gerçek rakibi olarak gördüğü Gantz’ın partisini “Yeni Sol” olarak nitelendirmekte ve halkın gözünün önünden düşürmeye çalışmaktadır.

İsrael’de gerçek bir solun mevcut olmadığını belirttik. Partilerin sağda veya solda konumlanmaları sosyal içerikli programları ile değil dış politika ve güvenlik konularındaki görüşleri ile belirlenmektedir.

Sağdan ve soldan oy toplamaya çalışan Gantz sessizliğini bozduğu konuşmasında dahi mümkün olduğu kadar rengini belli etmemeye çalışırken iki devletli çözümü bile telaffuz etmeyerek Netanyahu’nun söyleminin gerisinde kaldığı söylenebilir. Yine eski bir genelkurmay başkanı ve Gantz’ın da komutanı olan ve Likud Partisi’nde savunma bakanlığı görevinde bulunan Bogie adı ile bilinen Moshe Ya’alon’un partiye katılması ile yeni oluşumun solda yer aldığını söylemek oldukça güç.

Benny Gantz’ın başarılı grafiğinin nedeni Netanyahu’ya karşı tek alternatif teşkil etmesidir. Keza eski genelkurmay başkanlarından Gabi Ashkenazi’nin partiye katılmasa da destek verdiği “Hosen LeYisrael”in üç en üst düzey generali ile güvenlik yönünden beklentilere cevap verdiği açık...

Likud, Begin’in Sefaradlara açılımı ile 1979 yılında bir devrim gerçekleştirmiş ve iktidarı ele geçirmeyi başarmıştı. Kısa bir süre önce sonuçlanan ve Knesset’e partiden ön sırada girecek listeyi önemli ölçüde belirleyen parti içi seçimlerinde ise ilk 15 sırada sadece iki Sefarad kökenli adayın yer alması düşündürücü…

Netanyahu dış politikada oldukça başarılıdır. Son olarak Körfez ülkelerinin yanı sıra 60 ülkenin katıldığı Varşova Ortadoğu Konferansı, Afrika ve Latin Amerika ülkeleri ve Hindistan gibi ülkelerle geliştirilen olumlu ilişkiler bunun kanıtıdır.

Netanyahu’nun son on yıllık başbakanlığı döneminde İsrael’in gerek ekonomi, gerekse teknoloji alanında çok büyük atılımlar yaptığı ve dünyanın en ileri ülkeleri arasında yer aldığı doğrudur. Netanyahu’nun deneyimi ve hitabet gücü ile de dünya liderleri listesinde önde gelen siyasi figürlerden biri olduğu tartışma götürmez.

Seçim öncesinde Netanyahu aleyhine dava açılmasına karar verilmediği takdirde öngörüm şu yönde; bazı sağ partilerin baraj altında kalarak sağ cephede oy kaybına yol açmaları ve son anda Gantz ile Lapid’in seçim ittifakına gitme kararı alması durumunda Likud ikinci parti konumuna düşebilir.

Ancak, siyonist dinci Mafdal Partisi’nin devamı olan iki muhafazakâr sağ partinin, HaBait HaYehudi ve Ehud Ha Leumi’nin, bu yazının kaleme alındığı sırada birleşme kararı almalarından sonra, baraj altında kalarak bunun sonucunda sağ cephenin blok halinde 63 sandalyenin altına düşme ihtimali ortadan kalkmış oldu...

Seçim sonrası hiçbir partinin tek başına koalisyon kuracak bir çoğunluk elde edememesi üzerine oluşturulacak yeni koalisyonda dönüşümlü olarak Gantz ve Lapid başbakan, Bogie savunma bakanı, Netanyahu da mükemmel bir dışişleri bakanı olur.

Diğer koşullarda ise değişimden yana olmayanlar kazanır; Hosen LeYisrael ve Yesh Atid’den birinin katılımı ile Netanyahu iktidarı yoluna devam eder.