Yeni yaşamıma uyumlanmak, İsrail’de olup biteni anlamak ve İbranice konuşmamı ilerletmek için” İsrail Sosyolojisi” adı altında geleneksel olmayan İbranice sınıfına devam ediyorum. Bir konu seçtikten sonra araştırıp derste anlatıyoruz. Geçen hafta seçenekler arasında “Golda Meir neden istifa etmişti?” sorusunu görür görmez anında talip oldum . Çocukken bir kadın başbakan olarak hayran olduğum Golda Meir uzun zamandır aklıma gelmemişti. Ve her şey o soruyla başladı... Sadece sorunun cevabını aramadım. Tüm yaşam öyküsüne baktım ve oldukça etkilendim. Neydi beni bu kadar etkileyen ve aynı zamanda üzen?
Henüz altı yaşındayken, Yahudi oldukları için ailece Rusya’dan Amerika’ya göç etmek zorunda kalmalarından dolayı belki de, hep bir Yahudi devleti kurulmasını istiyordu. Ve bunun için gençlik yıllarında Amerika’da çalışmalara başladı. Büyük bir tutkuyla çalışarak, kafasına koyduğunu yaptı.
Kalbinin sesini dinleyerek yeni evlendiği kocasını ikna edip Amerika’yı, öğretmenliği, yakınlarını bırakıp 1921’de İsrail kurulmadan önce bir kibutza yerleşerek hayalini gerçekleştirmeye başladı. İbranicesi iyi değildi, Yahudi felsefesi hakkında da bir bilgisi yoktu, ama karizması, kararlılığı, ikna yeteneği ve çalışkanlığı daha o yıllarda dikkati çekti. Çeşitli kuruluşlarda, örgütlerde çalışması için erkek çalışma arkadaşlarından teklifler aldı ve hepsini kabul etti. Yahudi mültecilerin gelebilmesi için mücadeleler verdi. Onca erkeğin yanında sözünü sakınmadı.
Fikirleri saygıyla karşılandı. İsrail’in kurucusu Ben Gurion’ un sağ koluydu. Golda’nın biyografisini yazan Klagsburn’e göre, Ben Gurion’un politik çalışmalarına bir kadını dahil etmesi oldukça cesur bir davranıştı, çünkü o zamanlar kadınlar sadece Israil’de değil genelde politika çevresinde görülmüyorlardı. Golda İsrail’in kurucu üyelerdendi. İsrail pasaportuna sahip olan ilk kişidir. İşçi partisinin başkanlığı, dışişleri bakanlığından sonra meclisin yüzde doksan onayıyla İsrail’in dördüncü ve tek kadın başbakanı oldu.” İsrail’in annesi”, “Demir Leydi (Thatcher’dan önce), “Savta ( Büyükanne) Golda olarak anıldı. Sadece İsrail’de değil, bütün dünyada saygı gördü.
Bu kadar iş ve sorumluluk arasında şüphesiz çocuklarına yeterince zaman ayıramadı. Bununla ilgili iç çatışmaları oldu, hatta bir konuşma sırasında “İşte evde bıraktığın çocukları düşünüyorsun, evde ise bitirmediğin islerini” dedi. Suçluluk hissetse de başta babaları olmak üzere kızını ve oğlunu güvendiği kişilere emanet ettiğini bilmesi içini rahatlattı. Bir söyleşide yaptığı çalışmalardan kendi çocuklarının da yararlanacağını belirtti. Yine de, çocukları annelerine gücenik olduklarını saklamadılar. Ölümünden sonra ise onunla ilgili kötü bir şey söylenmesini istemediler, hatta anneleriyle gurur duyduklarını belirttiler. Torunlarına vakit ayırabilmişti. Erkek torunu onun adına kar amacı taşımayan bir organizasyon kurdu.
Sadeliği ve otantik oluşuyla bilinir. Kabinesindeki bakanlarını, Amerika’dan gelen senatörleri evinde ağırlayıp mutfakta kendisinin hazırladığı kahveyi ve elleriyle yaptığı ballı kek ikramları ünlüdür.. Emekliliğinde pazar torbalarıyla otobüslerde görülürdü. Soyadı ile çağrılmasını istemezdi. “Bana lütfen Golda deyin” derdi..
Yahudi mizahı onda da vardı; “Musa bizi orta doğunun petrol olmayan yegane yerine getirmek için kırk sene dolaştırdı” demiştir.
Oldukça dobra ve hazır cevaptı. Örneğin, Mısır devlet başkanı Enver Sedat Israil’e geldiğinde, artık başbakan olmamasına rağmen protokole davet edilen Golda’nın yanına giderek, “seninle hep karşılaşmak istemiştim dedi. Golda’nın cevabı, “ buraya daha önce niye gelmedin o zaman” oldu.
“ Golda neden istifa etti” sorusunun cevabına gelince, 1973’de Yom Kippur’dan önce Mısır ve Suriye’nin saldıracağını bildiği halde, İsrail’in savaşı başlatmasını istemedi. Bu kararın bedeli çok ağır oldu. Tek bir askeri çok değerli olan bir ülkenin iki binden fazla askerinin ölmüş olması büyük şoktu ve kabul edilemezdi. Ordunun yeterince hazırlıklı olmaması eleştirildi. Sonuçta savaş kazanıldı ama sonrasında Golda istifa etti.
İsrail’in annesi mükemmel değildi, her anne gibi.. Vatanını çok sevdi, canla başla çalıştı. Güç meraklısı değildi. Defalarca aslında başbakan olmak değil , partisinde kalıp ağaçlar dikmeye devam etmek istediğini, kibutzda olmayı istediğini belirtti. Başbakanlık koltuğuna yapışmadı. Yıllarca lenf kanseri olduğunu kendisine saklayarak çalışmaya devam etti.
Golda’nın Kipur savasındaki hatasından dolayı eleştirilmesi gayet doğal. Ateş düştüğü yeri yakar. Ben yine de Golda’yı verdiği hizmetlerle anmak istiyorum. Bir Yahudi memleketinin olması gerektiğini düşünüyordu. Günümüzde, dünyanın hemen hemen yerinde görülen gittikçe şiddetlenen antisemitzme de bakılırsa çok haklıydı Golda. Düşündü ve gerçekleştirdi. Bu efsane kadını saygı ve minnetle anıyorum.
