Kriz İçinde Şaşa

Venezuela’nın despotu Maduro Çin seyahatinden dönerken uçağının yakıt ikmali yaptığı İstanbul’da Nusr-Et restoranda mükellef bir et ziyafeti çekmekle kalmamış, üstüne üstlük iktidarını perçinleyen Küba’lıların meşhur purolarından birini tüttürerek Etiler’den ayrılmış.

Ülkesinde enflasyon bu yıl % 1,000.000 (şaşırmayın: yüzde 1 milyon). Açlıktan kırılan 2.5 milyon Venezuelalı (nüfusun takriben % 10’u) diğer Güney Amerika kentlerine akın akın kaçıyorlar. Temel gıda maddeleri marketlerde bulunmuyor. Petrol üretimi 1/3 azaldı. Hazine borçlarını ödeyemiyor. Alacaklılar ülkenin yurt dışındaki varlıklarına (devlete ait rafineriler, seyir halinde petrol tankerleri) el koymaya ve paralarını kurtarmaya çalışıyorlar.

Bu ‘’ahval ve şerait’’ içinde Başkan Maduro eşiyle birlikte Nusret’in videosu tüm dünyaya yayılan havalı tekniğiyle kestiği et parçalarını midelerine indiriyor ve zerre kadar mahcubiyet hissetmiyorlar.

Cumhurbaşkanımız Erdoğan daha insaflı. ‘’Kriz mriz yok’’ derken hiç olmazsa % 20’ye varan enflasyonun tahribatına uğrayan fakir fukaraya moral verme gayreti içerisinde. 400 milyon dolar değerinde ‘’hibe’’ jumbo jet ile hemen Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için New York’a uçmayı planlamıyor. Döviz borçlarını ödeyemeyen şirketleri ve onların taktıkları bankaları düşünmek de gerek!

Her iki ülkenin Yahudi toplumları bu krizlere nasıl tepki veriyorlar? Venezuela 1939’da Nazi Almanya’sından kaçan Yahudileri kısıtlayıcı mülteci yasalarına rağmen, kabul etmiş ve 1950’lerde Kuzey Afrika’dan göç edenlere kucak açmış. Bir ara Yahudi nüfus, çoğunluğu Karakas’da olmak üzere, 45.000’e kadar yükselmiş. İsrail’e olan sevgileri ise Venezuela’ya olan derin bağlılıklarını etkilememiş.

Hugo Chavez’in 1999’da iktidara geçmesine kadar. Sosyalist liderin İran, Suriye ve Hamas sempatisi antisemit söylem ile birleştiğinde Yahudiler’in ayrılma zamanı da gelir. Bugün Venezuela’da 7000 Yahudi’nin kaldığı söyleniyor.

Venezuela’da Yahudi olmak hükümette en üst seviyelere gelmeye engel değildi. Moises Naim 1989 – 90 döneminde Ticaret ve Sanayi Bakanı oldu. Ricardo Hausmann 1992 – 93 yıllarında Planlama Bakanı ve Cumhurbaşkanlığı Koordinasyon Komitesi başkanlığında bulundu. Bugün dahi, siyasi açıdan en önemli muhalif liderlerden biri Miranda Eyaletinin eski valisi Sefarad kökenli Henrique Capriles Radonski’dir.

Türkiye’de de Yahudiler azalıyorlar: Benim çocukluğumda hatırladığım 40.000 sayısı şimdilerde 12.000’e düşmüş.

Yahudilerin otoriter rejimlerden pek hazzetmedikleri bilinir. Çevrede hukuksuzluk, istikrarsızlık, fakirlik olması mı Yahudileri oralardan ayrılmaya itiyor? Bazen aksi de iddia edilir. Tanıdığım Arjantin’liler (bizim ailenin bir kanadı orada) “en iyi para en krizli zamanlarda kazanılır” derler. Belki Venezuela’da kalanlar da öyle düşünüyor.

Fakat çoğunluk iyi yönetilmeyen ülkelerde yaşamayı riskli buluyor. Genel bir kural olarak despotik rejimlerde yaşayan Yahudiler, Rusya’da olduğu gibi iktidara yakın zenginler ise kalıyorlar. Yoksa demokratik cenaha kaymayı yeğliyorlar. İstikrarsızlık ve olası fakirliğin onlara karşı yönelme olasılığını hesaba kattıkları için.

Açlık çekilirken et ziyafeti, parasızlık ortamında şaşalı yaşam beni rahatsız ediyor.

Herhalde birçoğumuzu da.