PESAH BAYRAMI NEDEN KAŞER VE SAMEAH OLARAK KUTLANIR

Pesah semboller ile dolu bir bayramdır. Toplum olduğumuz, Tora'yı alma yolunda özgürleştigimiz ve gelecek nesillere aktaracak inancımızı güçlendirdiğimiz bu bayram ile ilgili bu yazımda Seder tepsisiyle Pesah Kaşer ve Sameah deyişindeki derin anlamlara birlikte göz atalım.

Seder tepsisine ne konur anlamı nedir? 1.Matsa: Hiçbir kırığı olmayan üç adet matsa, üzeri örtülü olarak tepsiye yerleştirilir. Neden Matsa?

Atalarımız Mısır’da köleyken de ekmek yerine; işlerini zamanında yetiştirebilmeleri için, pişirmesi ve yemesi çok az zaman alan ve uzun süre tok tutan bir tür Matsa yiyordu. Kölelikleri süresince yedikleri “Alahmanya-fakirlik ekmeği” matsayı, Mısır’dan özgürlüğe doğru aceleyle çıktıklarında da yediler. Ancak hazırladıkları hamurun mayalanmasını bile beklemeden Mısır’dan çıkışta; yenilen Matsa farklı olarak; artık “özgürlük ekmeği” idi.

Neden Üç Tane? En üstteki ve en alttaki, lehem mişne- atalarımız çöldeyken Şabat ve bayram günlerinde gökten gelen çift porsiyon man'ı temsil eder. Ortadaki Matsa ise, Pesah’ta Matsa yeme mitsvasını temsil eder. 3 babamız Avraam Yitshak ve Yaakov ... ya da Yahudi halkında 3 farklı görevi yerine getiren Kohen, Levi ve Yisrael olarak da açıklanabilir.

2.Karpas: Kereviz, maydanoz, turp yaprağı-ve tuzlu su veya Kaşer Lepesah sirke. Neden? Öncelikle masadaki çocukların ilgisini çekip soru sormaya yöneltmek amaçlıdır. Bu otlar, o dönemdeki Yahudiler’in düşük spiritüel seviyesini, tuzlu su veya sirke, Mısır’da Yahudiler’in döktükleri *ter ve gözyaşını* simgeler. Kereviz veya maydanozu tuzlu suya batırıp salladığımızda gözyaşı görüntüsü verir. Kabalistik olarak karpas, yerde, toprakta yetiştiği için ve bize *alçakgönüllü kalmanın* önemini hatırlatır.

3.Maror-Acı otlar. Neden?

Acı otlar bize *atalarımızın Mısır’da çektiği acıları anımsatır*. Acı otlar için ülkemizde marul kullanılır. Marulun özelliği, tatlı olarak başlayıp, sonlara doğru acılaşmasıdır. Yahudiler’in Mısır’da yaşadıkları ilk zamanların tatlı olmasını, fakat sonunda zorluk ve acıya dönüşmesini simgeler. Kabalistik olarak maror, “başkasının çektiği acı ve ızdıraba şefkat gösterebilmeyi, empatiyi ifade eder.” Sfat Emet ve Rav Kook, insanların acıyı hissedebilmelerinin aslında özgürlüğün ilk yansıması olduğunu belirtir.

Esaretin en kötü şekli, bu tutsaklık haline alışmak ve buna uyum sağlayacak duruma gelmektir. 4.Haroset- Ezilmiş elma, kuru üzüm, tarçın, hurma ve kırmızı şaraptan oluşan karışım. Neden? Haroset, “çamuru” andırdığı için Firavun’un İsrailoğullarına hazırlattığı inşaat harcını simgeler. Atalarımızın maruz kaldığı,”zorlu esaret günlerini” hatırlatır. Haroset yenildiği zaman, alınan hoş tat, özgürlüğün tatlılığıdır. Haroset, aynı zamanda bilgelerin Tanrı ile İsrailoğulları arasında varolan ve kurtuluşu getirecek olan aşkı anlatan Şir Aşirim’den “ ..Elma ağacı altında uyandırdım seni..” (8:5) bölümünü simgeler. Haroset yemek, geleneksel olduğu için beraha söylenmez. Kabalistik olarak haroset bize “dayanıklılığın önemini, güçlü olmayı ve inancımızı kuvvetlendirmeyi hatırlatır.”

5.Zeroa-Yanmış kuzu kolu. Neden? Bet-Amikdaş’ta korban olarak sunulan kuzunun anısınadır. “Bunu yemeyiz, çünkü günümüzde Bet Amikdaş yoktur.” Bunun yanında, zeroa-“kol” anlamına gelir ve Tanrı’nın, İsrailoğulları’nı, “güçlü bir el ve uzanmış bir kolla” kurtarışını hatırlatır.(Şemot 13:3) Kabalistik olarak, “şefkati, vericiliği, başkalarını sevmeyi ve değer vermeyi simgeler.”

6.Betsa-Haşlanmış katı yumurta- Neden? Pesah, Şavuot ve Sukot’ta “Bet-Amikdaş’ta sunulan Hagiga-bayram korbanı anısınadır”. Diğer bir inanışa göre yumurta yaşam döngüsünü, yeniden doğuşu simgeler. Pesah da “Yahudi milletinin doğuşudur”. Başka bir yoruma göre, yumurta yas işaretidir. Yasta olan bir kişi, cenazeden sonra ilk olarak yumurta yer. Seder’deki yumurta, bize, özgürlüğümüzü kutladığımız bu günde, “Bet Amikdaş’ın yıkılışının yasını” tuttuğumuzu hatırlatır. Kabalistik olarak, “sevginin ve iyiliğin etkili olabilmesi için gereken sınırları koymayı ve bunu dengeleyecek disiplini” simgeler. Neden bu bayram icin pesah “Kaşer ve Sameah” diye birbirimizi kutlarız ? Diğer bayramlar Kaşer değil mi? Pesah özgürlük bayramı... fiziksel olarak özgürlüğe kavuşmanın yanisira özgür irade ile TORAyı kabul etmek ve ona uygun yaşamaya karar verme zamanı... Pesah yasak olan hametsi yememek, ve hametsin temsil ettiği kibirden, "herşeyi ben bilirim" den uzaklaşarak Ravlarımızın önderliğinde “mitsvaları uygulama zamanı”... Pesah Tora dilindeki ilk ay yeni bir başlangıç , doğanın uyanışı gibi Teşuva yapmaya “Tanrı'ya yaklaşmaya bir uyanış zamanı...” Pesah Kaşer olursa bütün “senenin bayramları için de kutsanma zamanı”... İlk harfleri de Pesah’ın Kaşer olmasını açıklıyor *פ* ורים Purim *ס* וכות Sukot *ח* נוכה Hanuka *כ* יפור Kipur *ש* בועות Şavuot *ר* אש השנה Roş Aşana חג פסח כשר ושמח Hag Pesah Kaşer ve Sameah dileklerimle... Pesah bayrami neden Kaşer ve sameah olarak kutlanır?

Yazarın tüm yazıları için tıklayınız