Isabella Hammad: PARİZYEN

Isabella Hammad: PARİZYEN Nam-ı Diğer El-Parisi

Nelly Barokas

Kitabın yazarı Isabella Hammad 1991 doğumlu oldukça genç bir yazar. Tanıtımını yapacağım; “PARİZYEN Nam-ı Diğer El-Parisi” adlı kitap da yazarın ilk romanı. Isabella Hammad Londra’da doğdu. Filistin asıllı bir İngiliz olan yazar Oxford Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümünde lisans yaptı. 2012’de Kennedy Bursunu kazanarak Harvard Fen ve Edebiyat Enstitüsüne girdi, 2013’te Cambridge Üniversitesinde yaratıcı yazarlık eğitimi aldı. New York Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesinde yüksek lisans yaptı. Kısa hikâyesi Mr. Can’aan ile 2018’de Plimpton Ödülünü, 2019’da da O’Henry Ödülünü kazandı. “PARİZYEN Nam-ı Diğer El-Parisi” Isabella Hammad’ın ilk romanıdır.

Isabella Hammad’ın romanında odağına aldığı zaman dilimi 1914’ten 1936’ya dek uzanıyor... Birinci Dünya Savaşının patlak verdiği Avrupa, Osmanlı devletinin dağılışı, İngilizlerin Ortadoğu, dolayısıyla Filistin üzerindeki hâkimiyeti, Arap ayaklanması... 20 yılı aşkın bu zaman diliminin hikâyesi Hammad’ın kalemi ve kahramanı Midhat Kemal’in özelinde çarpıcı bir romana dönüşüyor.

Zengin bir tekstil tüccarının oğlu olan romanın ana kahramanı Midhat Kamal, doğup büyüdüğü toprakları, Osmanlı Filistin’inin bir kasabası olan Nablus’u terk ederek Fransa’nın yolunu tutar.

Tıp eğitimi alacak, hayallerindeki caddelerde dolaşacak, renkli masaların, eğlenceli toplantıların konuğu olacaktır. Ortadoğu’nun değişen politikalarından çok farklı dünyalarda dolaşır. Fakat çok da hesapta olmayan bir aşk, tüm yolculuk kadar onun iç dünyasını da altüst edecektir.

Romanı Fransa ve Nablus’ta geçen yıllar olarak ikiye ayırmak mümkün. Birinci bölüm iki adımda gelişiyor: Montpellier’deki günler. Midhat, onu evinde misafir eden profesörün gizli niyetini keşfedince, tutulduğu Jeannette’i de arkasında bırakıp, Paris’e gider. Paris’te tarih okur ama babasına haber vermez. Babası da yıllar sonra Jeannette’ten gelen mektubu ondan saklayacaktır. Gece hayatı… Kadınlar… Filistin’i dert edinen Arap aydınların çevresinde gelişen tartışmalar… Ve sonuçta Nablus’a geri dönüş.

Romanın ikinci bölümünde Midhat Kamal’ı Nablus’ta günlük hayat içinde buluyoruz. Mısır’da yaşamakta olan babasının adına kumaş dükkânını idare etmektedir. Hammad ailesinden bir kızla evlenir. Çoluk çocuğa karışır. Sanki Fransa’dan ona bir tek melankoliyle taşıdığı kılık kıyafetleri ve bastonu kalmıştır. Bu yüzden onu el-Barisi (Parisli) diye çağırırlar. Kimse tıp eğitimini yarım bıraktığını bilmez. Bu arada bugünkü Filistin’i hazırlayan koşullar oluşmaktadır.

Jeannette’in yazdığı ve Midhat’ın babasının ondan gizlediği mektup elbette hedefine ulaşacaktır. Romanın sonlarına doğru, Midhat kendilerine büyü yapıldığı endişesiyle evi araştırırken, babasının sakladığı mektubu bulur, Jeannette’in yirmi yıl kadar önce yazmış olduğu mektubu okuyunca ruhsal bir çöküntü yaşar.

Isabella Hammad okuru Nablus’taki hareketlenmenin atmosferine, bağımsızlık mücadelesine katılan kadınların heyecanına sokuyor. Ve bunu çok başarılı bir şekilde yapıyor.

Oysa Midhat Kamal kaynayan toplumun dışında kalır, harekete geçmeye kararlı akranlarını izlemekte tereddüt eder. Yitirilmiş, bir daha geri gelmeyecek olanın (genç yaşta yitirdiği annesi, geride bıraktığı Jeannette, mazide kalan Paris) ele geçirdiği benliğinden taşan melankoli dünyayla arasına kalıcı bir mesafe koymuştur.

Parizyen, Osmanlı dönemi Filistin’inden 1936’lara olan tarih kesitini bizim dışımızda birinin, bir Filistinli bakış açısıyla böylesine özgün, doğru ve gerçekçi bir şekilde yansıtan ilk roman bence. Bunun da sebebi yazar İsabelle Hammad’ın, ailede büyük büyükbabası Midhat Kamal (romanın ana kahramanı) hakkında anlatılanları dinleyerek büyümüş olması. Bütün bu birikimin yanı sıra, Hammad’ın araştırmalarını derinlemesine yapmış olması da övgüye değer...

Kitabın ilk sayfalarında romanın içinde yer alan çok sayıda karakterler okura yardımcı olmak amacıyla; “Kamal Ailesi”, “Molineu Ailesi”, “Hammad Ailesi”, “Murad Ailesi”, “Nablus’taki diğer karakterler” ana başlıkları altında isim ve özellikleri ile sıralanıyorlar.

Romanın sonunda Filistin ve Suriye ulusal hareketlerinin gelişimindeki kilit olaylar hakkında tarihleri de belirlenerek kısa bilgilendirmeler bulunuyor.

· Yayınevi: ALFA Yayınları 2019 – Çevirmen: İREM KUTLUK – Sayfa sayısı: 574

***

Bir sonraki yazı: 9 Şubat 2022