Son 15 yıldır mülk fiyatları İsrael’de sürekli artışta… Moshe Kahlon’un maliye bakanı olduğu 2015-2020 yılları arasında alınan tüm tedbirler sonuçsuz kaldı. Belli sayıda dairenin kura sonucu daha düşük fiyatlarla satılması projesi fiyatları aşağı çekmekte başarısız oldu.
Mülklerdeki son bir yıllık artış oranı yüzde 13’e ulaşarak rekor kırdı. Bunun en önemli nedeni arzın talebi karşılamaktan uzak olması, yeterli sayıda inşaatın yapılamaması. Rusya- Ukrayna savaşı inşaat maliyetlerini daha da tetikledi.
Yeni evli bir genç mortgage ile 20- 30 yılda ödeyeceği bir konut almayı başarsa bile ev teslim edilene kadar artan maliyetlerden muaf olamıyor. Çünkü sözleşme gereği inşaat maliyet endeksleri her yıl ilk satış bedeline ekleniyor. İnşaat süreleri de çok uzun.
Bu ara Maliye Bakanı Avigdor Liberman’ın “dahiyane” planından söz ediliyor. Buna göre devletin ihalelere çıkaracağı inşaat alanları sadece en yüksek bedeli ödeyen şirketlere değil aynı zamanda daireleri en düşük fiyatla satış garantisi veren girişimcilere satılacak.
Mülklerin artışında en önemli etken inşaata açılacak arazilerin büyük ölçüde devlete ait olması ve maliyenin bu denli önemli bir gelir kaynağından yoksun kalmak istememesi. Ancak Liberman’ın yeni projesine göre devlet inşaatçıya; “sen mülkleri daha ucuza satmayı taahhüt edersen ben de sana arsayı daha ucuza vereceğim” diyecek. Ayrıca ihaleyi kazanacak girişimci şirket inşaatı üç yılda tamamlamayı taahhüt edecek.
İnşaat sektörünün henüz masaya getirilmeyen bu çözüme nasıl tepki vereceği henüz bilinmemekte. Her halükârda kısa vadede mülklerin ucuzlaması bir yana, artışının frenlenmesi bile bir sürpriz olur.
İsrael’de daire fiyatlarının inanılmaz derecede pahalı olduğu biliniyor. Fiyatların sürekli artması yatırımcı için bu alanı oldukça cazip kılıyor. Son yıllarda doların şekel karşısında değer kaybettiği de göz önünde bulundurulduğunda yurt dışında yaşayan ve İsrael’de mülk edinenlerin hayli isabetli bir girişimde bulundukları söylenebilir.
Geçenlerde bir gazete ilanında, Tel Aviv’de 90 metre karelik üç odalı bir dairenin “sadece” 4.975.000 şekele (bir buçuk milyon dolara) satıldığı haberi yer aldı. “Sadece” sözcüğüne dikkatinizi çekmek isterim.
Önü alınamayan fiyat artışları özellikle yeni evli çiftler açısından mülk edinmeyi nerdeyse olanaksız kılıyor. Bu durum aynı zamanda aliya yapmak isteyen bazı ülkelerdeki orta kesim için de önemli bir handikap...
Diğer yandan şu ana kadar Ukrayna’dan üç bin ve Rusya’dan da üç bin Yahudi İsrael’e göç etti. Bu sayı daha da yükselecek. Yeni göçmenlere yerleşim yeri sağlama gerekliliği konut sorununu daha da ağırlaştıracak.
Her şeye karşın İsrael dünya mutluluk endeksinde üç basamak yükselerek dokuzuncu sırada yer alıyor… İsraelliler ilk sıralarda yer alan İskandinav ülkelinden farklı olarak sükûnetin yerine her daim hareketli bir yaşamı yeğliyor ve mülk fiyatlarındaki artış halkın genelini fazla mutsuz kılmıyor…
