Türkiye tatilimde Asos’tan sonra Cunda Adasına geçtim. Cunda tarihi dokusuyla çok keyifli bir Ege beldesi. Bölgenin kendine ait harika mekanları var ama konum bölgeyi anlatmaktan çok oradaki ender bulunan mekanlardan biri üzerine.
Yola çıkacağımız zaman bir dostum, “Stella, sen kitap seversin illa ki zaman ayır,” dedi. Deniz tatiline çıkınca denizden başka bir yer gezmeyi cok sevmeyen karakterim, ülke değiştirip sekiz ay denizle haşır neşir olunca, deniz tatillerine etraf gezmesi eklenebilir artık diyerek bir sabah kahvemizi tepedeki kitaplığa ayırdık.
İyi ki de ayırmışım.
Dim dik arnavut kaldırımlı taşlı yokuşlardan arabayla kendimizi tepeye taşıdık. Aşağıdayken kaldığımız otelden (Panjur Otel) taş değirmeni görüyorduk ama ne olduğunu bilmiyorduk. Varınca yapının önünde, görüntüden müthiş etkilenmiş olarak bakakalıyoruz.
Mekanın Dünü: Agios Yannis Kilisesi, Bu günü: Sevim ve Necdet Kent Kitaplığı…
Bir kitaplığın bu kadar emekle buraya kurulmuş olması sizlerle bu yazımı paylaşmama vesile oldu.
Patrik Teodosios zamanında İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesi’ne bağlanan bir manastır. Kitaplık 1835 senesinden itibaren zenginleşmeye başlamış, dini kitaplar yanında 17. ve 18. yy kilise hukuku hakkındaki yayınları mekanın dünyada ünlenmesine sebep olmuş. 1924 yılında yaşanan mübadele (zorunlu göç) sonrası da bina zamana yenilip tahrip olmuş. Şapelin batı tarafında olduğu söylenen ve büyük bir olasılıkla manastıra un sağlayan değirmenden geriye kalan ise sadece temel taşları.
Yıllar yılı harap bir şekilde kalan değirmen ve kilise; Rahmi M. Koç’un kültür varlığı olan bu eski eserlerin kurtarılmasına yönelik girişimleri, maddi-manevi katkıları ile restore edilmiş ve böylelikle Cunda-Alibey Adası 2007 tarihinde önemli bir kitaplığa kavuşturulmuş.
Rahmi M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı bünyesinde hizmet verecek olan bu kitaplığa; ilerleyen yaşı nedeni ile göz sağlığı bozulan, “Göremediğime değil, okuyamadığıma üzülüyorum.” diyen Emekli Büyükelçi Necdet Kent’in ve eşinin ismi verilmiş. Necdet Kent’in oğlu Muhtar Kent, merhum babasından kalma bin üç yüzü aşkın kitabı bu kitaplığa bağışlamış.
Tabii ki bu kadar özel bir mekana ismi verilen kimmiş diye araştırdım. Ve bakın ne kadar şaşırtıcı bir kimlik ile karşılaştım.
Necdet Kent 1911-2002 yılları arasında yaşamış ve II. Dünya Savaşı sırasında Marsilya’da görev yapmış bir Türk diplomat. 1941-44 seneleri arasında Marsilya Başkonsolosu olarak görev yaptığı dönemde, Fransa’da yaşayan ve belgeleri yeterli olmayan onlarca Türk Yahudisine Türk Vatandaşlığı hakkını kazandırmış ve bu vesile ile kamplarda ölüme terkedilmekten kurtarmış.
2001 senesinde Kent yine kendisi gibi Yahudileri Nazi soykırımından koruyan iki diplomat ile birlikte (Namık Kemal Yolga ve Selahattin Ülkümen) Türk Dışişleri tarafından Türkiye Cumhuriyeti Üstün Hizmet Madalyası ile ayrıca soykırım sırasında Yahudilerin kurtulmasına yardımcı olduğu için İsrael’in verdiği özel bir madalya ile ödüllendirilmiş. Eşi Sevim Kent 1918 ile 2000 yılları arasında yaşamış olan tanınmış bir ressam ve seramik sanatçısı idi.
Sanırım bir evladın ailesine verebileceği en ölümsüz hediye sayesinde belde bu harika mekana ev sahibi olmuş. İçerideki kitapların düzenli duruşu, onlara el sürüp sayfalarında dolaşırken ki heyecanımı anlatamam. Bir çok farklı konuyu içeren kitaplardan kendimizi alabildiğimiz anda, “bir kahvenin 40 yıllık hatırı vardır” sözünü doğrularcasına bir kahvede yudumladık kahvelerimizi ve manzaraya bakarken;
“Ne çok yer var gezilecek, ne çok kitap var okunacak evrende” derken buldum kendimi.
Yolunuz düşerse değil, yolunuzu düşürmeniz gerek diyerek bitiriyorum yazımı…
