Birleşik Arap Emirlikleri veya kısa kullanımıyla BAE, Orta Doğu'da Arap Yarımadası'nın güneydoğusunda bulunan, Umman ve Suudi Arabistan'la komşu yedi emirlikten oluşan bir ülke. (*)
2001 yılında dönemin Başbakanı Ariel Sharon Ulaştırma Bakanı Efraim Sneh’i gizli görüşmelerde bulunmak üzere Arap Yarımadası’na gönderir. İsrael’in uzun yıllardan beri sadece BAE değil Körfez ülkeleri ile arasında gizli ve son zamanlarda pek de gizli olmayan ilişkilerinin0 bulunduğu bir sır değil. İki ülke arasındaki normalleşme/barış anlaşması yönünde varılan mutabakat ile tarihi bir adım atılmış ve iki ülke arasındaki işbirliği aleniyet kazanmış oluyor.
İsrael ile BAE’nin, görüşmeler sonrasında, karşılıklı birbirlerini tanımaları, elçi atanması ve ticari uçuşların başlatılması gündemde… BAE’de yetkililer ve halk İsraelli turistleri dört gözle beklediklerini ifade etmekte ve barış yönünde atılan bu adımdan memnuniyetlerini belirtmekteler. Hatta ünlü şarkıcı Omer Adam’ın krallık ailesi mensupları tarafından bir konser vermek üzere davet edildiği de açıklandı.
163 katlı dünyanın en yüksek binası Burj Khalifa (Burc Halife)’nin yer aldığı Dubai’yi görmek için İsraellilerin bu ülkeye akın edecekleri kesin… (Bu arada gökdelenin sosyal medyada yer alan İsrael bayrağı ile aydınlanmış görüntüsünün ‘fack news’ olduğunu da belirtelim).
Dünyanın en zengin petrol rezervlerine sahip Birleşik Arap Emirlikleri’nin sermayesi ile İsrael’in teknolojik gücünün bir araya gelmesi, bölgede dengeleri oldukça değiştireceğe benziyor. (**) BAE’nin peşi sıra Bahreyn, Umman ve daha ileri bir vadede Suudi Arabistan da sırada…
BAE’nin Veliaht Prensi Muhammed Bin Zayed, karşılıklı ilişkilerin geliştirilmesi ve ilhak konusunda İsrail ile anlaşmaya varıldığını belirtti. Netanyahu ise ilhak konusunun sadece ertelendiğini üstüne basa basa vurguladı. Aynı soru Trump’a yöneltildiğinde bunun masada yer almadığını söyledi. Galiba açıklamaların İbranice versiyonundan çok, İngilizcesine inanmak gerekiyor…
Haaretz Gazetesi yazarlarından Anshel Pleffer; “Netanyahu’nun Batı Şeria’nın bazı kısımlarını ilhak etmek için hiçbir zaman gerçek bir planı olmadığını” ileri sürdü. Bu iddiadan yola çıkılarak sanki İsrael bir şeyden feragat eder gibi bir izlenim yaratılırken, BAE yönünden de Arap Ligine karşı uydurulan bu kılıf ile kendini akladığı öngörüldü.
Diğer bir açıklama da Filistin devletinin varlığını tanıyan “Yüzyılın Barış Planının” yerleşimciler tarafından benimsenmemesi ve tepki ile karşılanması üzerine Evangelistlerin geri adım attıklarını ve bunun üzerine Trump’ın ilhakı desteklemekten vazgeçtiğini, karşılığında da Netanyahu’ya Körfez ülkeleri ile barışı sunduğudur. Açıkça ben her türden komplo teorileri ve konspirasyonlara sıcak bakmadığımdan iki savı da benimsemiyorum.
Netanyahu, Begin’in Mısır ile Camp David ve Rabin’in Kral Hüseyin ile Ürdün barış anlaşmasından sonra kendisinin Körfez ülkeleri ile gerçekleşecek barış sayesinde tarihe geçeceğini belirtti. Netanyahu tarih sayfalarında yerini çoktan aldı. Ancak her iki barışın da İsrael ile sınırı olan ve üç hatta dört kez savaşılan ülkeler ile yapıldığını unutmamak gerekir. Oysa İsrael hiçbir zaman Körfez ülkeleri ile savaş halinde bulunmadığı gibi komşu da değil…
AB anlaşmaya sıcak bakarken İran, Hizbullah ve Türkiye sert tepki gösterdiler. Türkiye BAE’ni Filistin davasına ihanet etmekle suçladı ve bu ülkeden Büyükelçiliği geri çekmekle tehdit etti.
Bölgede bir yandan İran diğer yandan Türkiye, Hamas, Katar karşısında Mısır, Yunanistan, Kıbrıs ve belli ölçüde İsrael, Ürdün ve Körfez devletleri arasında oluşmakta olan güçler dengesi doğru değerlendirildiğinde İsrael-BAE arasında normalleşme yönünde atılan adımın tarihi önemi daha iyi anlaşılmaktadır.
İsrael ile Türkiye’nin ilişkilerinin zirve yaptığı 90’lı yılları hatırlayıp üzülmemek elde değil…
-------------------------
(*) Birleşik Arap Emirliklerinde 1500 kişilik bir Yahudi toplumu ve iki sinagog yer almaktadır.
(**)BAE’nin nüfusu 10 milyon ve yabancıların oranı yüzde 83. Ülkenin topraklarının yüzde 97’si çöl olmasına rağmen kişi başı ortalama yıllık gelir 65 bin dolar ve bilinenin aksine petrol ihracatından geliri 65 milyar dolar iken teknoloji ürünleri ihracatı 336 milyar dolar. BAE kalkınmada Hong Kong ve Singapur’u model alıyor.