Geçtiğimiz ay dünya basınına şöyle bir haber düştü: “Yahudi nüfusunu onyıllar önce kovan Mısır, tarihi bir sinagogun restorasyonunu tamamladı... Geçmişi 1881 yılına dayanan görkemli Eliyahu Hanavi sinagogu, onyıllarca kullanılmamış ve 2016 yılında çökmüştü. Bunun üzerine Mısır hükümeti bu tarihi ibadet yerini onararak 10 Ocak 2020’de yeniden hizmete açtı.” (https://worldisraelnews.com/egypt-restores-historic-synagogue-decades-after-driving-out-jews/ )
Ingilizlerin dediği gibi, “so far, so good” – ancak bu haberin trajikomik yanı ne yazık ki şöyledir: www.jewishvirtuallibrary.org sitesindeki demografik kayıtlarda, 2018 yılı itibariyle Mısır’ın Yahudi nüfusu 100 (yüz) kişi olarak gösterilirken, Jerusalem Post gazetesinin 9 Temmuz 2019 tarihli bir yazısına göre, Kahire’de sadece 5 (beş!) ve İskenderiye’de 12 (on iki) Mısır Yahudisi yaşamaktaydı! ( https://www.jpost.com/Diaspora/Only-5-Jews-left-in-Cairo-following-death-of-Jewish-community-president-595042 20.Yüzyılda ) 20. Yüzyılda Mısır Yahudileri oldukça sert bir antisemitizm görmüşken, İsrail devletinin kuruluşunda 80.000 olan nüfusları, günümüzde artık yok olmuş gibidir. Nitekim, Eliyahu Hanavi Sinagogu’nun yeniden açılışına 3 yerel Yahudi’nin katıldığı bildirilmektedir...
Akla hemen şu soru geliyor: 2014 yılında Mısır Devlet Başkanlığına gelmiş olan General Abdel Fattah el-Sisi’nin hükümetinin bu “Yahudi dostluğu”nun kökenleri, motifleri ne olabilir? İlke olarak yakın olduğu ABD’ye yaranmak mı, yoksa oradaki Yahudi lobisine göz kırpmak mı veya İsrail’deki kamuoyuna mı? Bu tür yaklaşımlarının arkasında, bizim kestiremediğimiz gizli bir siyaset mi yatıyor yoksa?
Son birkaç yıldır Türkiye’de de görülmeye başlanmış, devletin himayesinde ve maddi desteği ile yapılan sinagog restorasyonlarına baktığımızda, durum biraz daha anlaşılır gibi görünüyor. En nihayetinde ülkedeki Yahudi nüfusunun halen 15.000 kişi kadar olduğu söyleniyor. Öte yandan, iki büyük onarımın yapıldığı Edirne ve Gaziantep Sinagoglarının bölgelerinde yerel bir Yahudi nüfusu yıllardır kalmamıştır... Taşıma su ile değirmenlerin de çok zor döneceği bilindiğinden, Edirne Sinagogu’nda zaman zaman kütürel etkinlikler ve her yılda bir Ramazan Bayramı İftar Akşamı düzenleniyor. Bu faaliyetleri koordine edip gerçekleştiren toplum üyelerinin büyük özverileri, acaba Gaziantep’e de ulaşabilecek mi? Keza, en azından büyük bayramlar için oralara bir minyan mı taşınacak? Bu restorasyonlar, Türk Musevi Toplumu için her ne kadar olumlu birer gelişme de olsa, ona bazı önemli sorumuluklar yüklüyor!
Surası kesindir ki, bir toplumun varlığı salt demografik bulgular ile değil, kültürel etkinliklerinin yoğunluğu ile de ölçülür. Bu bağlamda, bu denge Mısır’da ne yazık ki “0 : 1” oranındaysa, Türkiye’de halen “1 : 1” olarak görünmektedir...
Acaba Sisi Hükûmeti, bu sinagog onarımlarına harcadığı paralar ile Gazze-İsrail sınırına sembolik bir kaç Mısır Ordusu birliklerini yerleştiremez miydi, karşılıklı koruma etkinliklerini maddeten ve özellikle manevi olarak güçlendirmek için?