Patlama 2 km öteden duyuldu. Paris’in merkezinde 12 Ocak Cumartesi saat 9’a az kala bir fırının gaz sızıntısından kaynaklandığı tahmin edilen kaza son ‘sarı yelekler’ olayları ile bağlantılı mıydı?
İlk aklımıza gelen, şiddetin birkaç derece yükseldiği ve güvenlik kuvvetleriyle nümayişçiler arasında arbede çıktığıydı. Gürültünün nereden geldiğini bilmiyorduk, fakat kaldığımız oteldeki odamızın camlarını titretecek kadar şiddetliydi.
Champs Elysees ve Place de la Concorde’a çıkan tüm sokak ve yolların polisler tarafından kesildiği, bir müzeye varmak için 3 yerine 8 km katederek ve Seine nehrinin her iki sahiline gidip gelerek yürünen Fransa’nın başkentine hoş gelmiştik.
Kızımız yıllardır Paris’te yaşıyor, hem ‘sahne tozu yuttu’ hem de yalnız genç kadınlardan kurulu ve Brezilya müziğine gönül veren gruplarda perküsyon çalıyor ve….kenti 2 aydır sarsan sarı yelekler’e (gilets jaunes) destek veriyor.
Nedir Fransızların bu öfkesi? 30 yıldan bu yana esaslı reformları devamlı geciktiren ve halkçı eylemlere tavizler veren hükümetler bu kez de mi başarı kazanamayacaklar? Daha 18 ay önce Başkan Macron’u büyük umutlarla karşılayan kamuoyu bu kadar kısa sürede mi tersine döner?
Fransızların klasik davranışıdır: Omuz silkmek, saygı duymamak ve şikayet etmek. Bu toplumsal harekette bunların hepsi var: Güvenlik güçlerine saldırı, trafiğe çıkanları canlarından bezdirmek, hükümete ve özellikle Cumhurbaşkanı’na güvensizlik ve alaya almak.
İyi tanıdığım diğer iki ülkede, Türkiye ve İsrail’de, bunlar olabilir mi? Türkiye için … cevabı siz verdiniz, teşekkür ederim!
İsrail? Gerçi orası da birkaç yıl önce önemli sosyal başkaldırıya tanık oldu fakat Fransa ile farklar çok keskin.
Devrim Gerçeği ve Fantezisi – 1789, 1830, 1848, 1966… Fransızların sokağa çıkıp iktidarları ayaklanarak devirmeleri dünya çapında yeni dönemler açmıştır. İstibdata veya beğenmediklerine başkaldırı halk nezdinde genelde sempati bulmuş ve ‘’haklılar’’ desteklerine yol açmıştır. Devrimin çocuklarını yemesine kadar…Yahudiler ise otorite sahiplerini hutzpa ile devirmeyi tercih ediyorlar.
Dış Tehdit – Fransa ve Avrupa genelinde kalkmış görünüyor. Kimse Ruslardan veya Almanlardan korkmuyor artık. Gerçi İslami radikal kesimler hala tehlikeli fakat Fransız istihbarat örgütleri işlerini artık daha iyi yapıyorlar. Büyük tehdit kalkınca ulusça birleşme ihtiyacı da azalıyor.
İsrail ise hala tetikde olmaya devam…
Küresel Teknoloji – Sarı yeleklerin çoğu fabrikaların Fransa dışına taşınmasından dolayı işlerini kaybedenler. Başkaldırının ilk fişeği azami hızın 90 km’den 80 km’ye indirilmesinin ve yükselen yakıt vergilerinin kırsal alanlarda araba sahibi olanlara baskısından kaynaklandı. Ardından karısına kızan da katıldı (!)
Yüksek Vergiler – Kamunun toplam ekonomideki ağırlığının en yüksek olduğu ülkelerden biri: Fransa - % 57. Bu yüzden aşırı yüksek vergilerle besleniyor. İsrail’de kamu: % 40 (herhalde savunma harcamaları). Vergiler de bel büküyor. İleride kalabalıkların isyanına yol açabilecek ve Fransa’ya en benzer yanlar arasında…
Bir başka açıdan ise Tel Aviv, Paris’den ayrıştı: Fransa’da her cadde köşesi ve önemli bina önünde askerler (polis veya jandarma değil) nöbet tutuyor. Binlerce silahlı üniforma görmeye alıştı Fransızlar. İsrail’de ise bina güvenliği daha çok sivillerin denetiminde. Kentlerde rastlanılan askerler ise birliklerinden evlerine giden ve rahat davrananlar.
Sonuçta Sarı Yelek hareketi başarıya ulaşır mı? Reformları geciktirecek kadar ise Fransa yavaş düzelir.
Arada İsrail’in kişi başı geliri Fransa’yı bu yıl geçti.