Geçenlerde arkadaşlarla bir sohbet sırasında konu döndü dolaştı futbola geldi. Tabi konu futbol olunca Türkiye’de tuttuğumuz futbol takımlarının adları sık sık telafuz edildi, takımların renkleri üzerinden karşılıklı atışmalar oldu ve en sonunda da ilginç bir bilgi atıldı ortaya; Benim de merakımı uyandırdı ve bir araştırayım dedim.
Ortaya atılan iddia şu: Efendim, İsrail’in en ünlü futbol takımı olan Makabi Tel Aviv’in sarı-lacivert renkleri aslında Fenerbahçe takımından geliyormuş. Makabi Tel Aviv’in kurucuları arasında Türkiye’den (Osmanlı’dan) gelmiş Fenerbahçe hayranları varmış.
Basit bir google taramasından sonra bu iddianın sadece çok çok küçük bir kısmının konuyla ilgili olduğunu öğrendim. Derlediğim bilgileri sizinle şöyle paylaşayım:
Öncelikle Makabi Tel Aviv Futbol Kulubü’nün kuruş yılının 1906 olduğunu söyleyerek başlayalım. Yani Fenerbahçe Spor Kulubü’nün kuruluşundan bir yıl önce. Makabi Tel Aviv ilk kurulduğunda adı HaRişon LeZion-Yafo Derneği’ymiş. 1909 yılında Tel Aviv şehri ve belediyesinin kurulmasıyla birlikte adı Makabi Tel Aviv olarak degiştirilmiş ve kulüp logosu olarak Makabi’nin harflerinin oluşturduğu Davut’un yıldızı (Magen David) kullanılmaya başlanmış.
Araştırmam sırasında ilgimi çeken şu kısa bilgiyi de ekleyeyim: Makabi kelimesi “Haşem, sen başka hiçbir tanrıya benzemezsin” (מי כמוכה באלים ה') sözünün ilk harflerinin birleşmesinden oluşuyor.
1942 yılına kadar kulübün rengi mavi-beyazmış. O zamanlar takımın yıldız oyuncusu olan Yosele Merimovich’in teklifiyle, beyaz renk, 2. Dünya Savaşı sırasında Holokost yaşayan Yahudilere bağlılıklarının bir göstergesi olarak, Yahudiler’in elbislerine takmak zorunda kaldıkları sarı yıldıza çağrışımda bulunarak, sarı renkle değiştirilmiş ve o tarihten itibaren Makabi Tel Aviv’in renkleri sarı-mavi olarak kalmış.
Buraya kadar sohbetimizde ortaya atılan iddianın hiç bir geçerliliği olmadığını söylebiliriz ancak, dediğim gibi, çok çok küçük bir ayrıntı Makabi Tel Aviv’deki Türk izine işaret ediyor, o da tam anlamıyla değil. Kısa araştırmam sırasında Karel Valansi’nin 25 Temmuz 2017 tarihinde, Şalom gazetesinde yayınlanan, Daniel Ziffer ile yaptığı röportaja rastladım. Röportajda Daniel Ziffer’in büyükbabası Avraam Ziffer’in 1800’lü yılların sonlarında Romanya’daki pogromlardan kaçarak İstanbul’a geldiği ve 1895 yılında Makabi İstanbul Spor Kulübü’nü kurduğu anlatılıyor. 1908’de Osmanlı hükümetinin izniyle farklı bölgelerde Makabi şubeleri açıldığından ve 1909’da Makabi Filistin’in kurulduğundan bahsediliyor. Bu da tam Makabi Tel Aviv’in kuruluşuyla aynı tarihe denk geliyor. Yazının başında atladığım bir bilgiyi burada belirteyim: HaRişon LeZion-Yafo Derneği bir spor derneği, yani futbol dışında bir çok farklı branşta spor yapılan bir kuruluşmuş. Makabi Tel Aviv adı altında jimnastik de yapılıyormuş ve yine Karel Valensi’nin yazısında belirtildiği gibi, Avraam Ziffer onlar için jimnastik kurallarını içeren bir çalışma kitapçığı hazırlamış.
Özetlersek, Makabi Tel Aviv’in ne kuruluşunda, ne renk seçiminde Fenerbahçe veya Osmanlı’dan gelmiş Yahudilerin etkisinden söz edemeyiz. Sadece, Romanya’dan gelip İstanbul’a yerleşmiş olan Avraam Ziffer’in 1900’lerin başında Makabi Tel Aviv’in jimnastik bölümüne olan küçük bir katkısından bahsedebiliriz.