LADİNO

15. yy.’da İspanya ve Portekiz’den sürülen Yahudiler genelde Balkan ülkeleri ile Osmanlı İmparatorluğu’na göç etmişler ve bu ülkelerde kovuldukları memleketlerin lisanını konuşmayı sürdürmüşlerdir.

Ladino veya Judeo-Espanyol olarak adlandırılan bu dil Osmanlı İmparatorluğu’nda Alliance Okullarının yayılması ve Fransızcanın konuşulmaya başlanması ile önemini kaybetmeye başlamıştır. 20. yy. ‘ın sonlarından itibaren bu lisan giderek daha az konuşulur hale gelmiştir.

Ancak Ladino sadece bir lisan değil müziği ve mutfağı ile geniş bir kültürü içermektedir.

Son yıllarda bu kültürün yaşatılması yönünde çabalar yoğunlaşmıştır. Bar İlan Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren Yehoshua Salti Ladino Eğitim Merkezi (Naime & Yehoshua Salti Instıtue For Ladino Studies) yanı sıra Şalom Gazetesi bir sayfalık Judeo Espanyol sayfası ve aylık El Amaneser ekini yayınlamaktadır.

Yine Şalom çatısı altında Osmanlı-Türk Sefarad Kültür Derneği’nin Karen Gerşon Şalhon tarafından YouTube üzerinden yayınlanan lisan kursları bu lisana karşı olan ilgiyi artırmaktadır.