ROŞ AŞANA

ROŞ AŞANA

Yahudilikte, Tişri ayının ilk ve ikinci günü kutlanan Roş Aşana, dinsel yılbaşı olarak kabul edilmektedir. İbrani takviminin, bir tam yılı belli aralıklarla devrelere bölündüğü ve her devre başını da belli toplumsal amaçlar yönünde başlangıç saydığı dikkate alınırsa, Roş Aşana Yahudilerin Mısır esaretinden kurtuluşlarının yıl dönümüyle başlayan yılın 7. Ayının ilk ve ikinci gününe başlamaktadır.

Pesah’la başlayan ilkbahar ve onu izleyen yaz döneminde, doğanın coşkusu ve dışa açılmışlığı, Roş Aşana’nın simgelediği sonbahar ve onu izleyen kış dönemlerinde bir tür içe dönüklüğe ulaşır.

Yahudi dininin çeşitli yorumcuları, doğanın bir parçası olan insanın da, doğanın bu gelişmesine koşut olarak, bazı dönemlerde kendi içine dönmesini ve yaşamını eleştirmesini ön görmüşlerdir.

Aslında kişisel bir davranış olarak nitelendirilecek olan bu öz eleştiri, Roş Aşana’dan, Yom Kippur’a kadar geçen 10 günlük pişmanlık (nedamet) dönemi olan “Aseret Yeme Ha Teşuva” anlayışıyla toplumsallaştırılmış olmaktadır. Geçen bir yıl içinde kişinin yaptığı eylemler, Tanrısal yönergelerin cetveliyle ölçülür. Bu fırsattan yararlanılarak bilerek ve istemeden yapılan hatalardan dönüleceği gibi,bir çok kusurdan da arınmak mümkündür

Tora’da Roş Aşana günü “Yom Azikaron” (hatırlama günü) ve “Yom Terua” (şofar çalınma günü) olarak geçer. Talmud bilginleri ise bu güne “Roş Aşana” (yıl başı) ve “Yom Ha Din” (yargılama günü) derler.

Yargılama Günü

Yahudi inanışına göre Roş Aşana günlerinde Tanrı, bir yargıç konumundadır. İnsanları yargılamakta ve onların yeni dönemdeki kaderlerini tayin etmektedir.

Tanrısal katta bulunan hayat kitabına veya ölüm kitabına kaydedilirken, Roş aşana ve Yom Kipur arasındaki 10 günde de bu kararlar pişmanlık akarışlarına göre değişecektir.

Roş Aşana’da yürekten ve inançla yapılan yakarışlar ve pişmanlık duyguları Tanrı katına ulaşır ve affedilenler hayat , sağlık ve mutluluk defterine kaydedilecektir.

Tora’da Şofar çalınma günü olarak bildirilen, Tişri ayının 1. Ve 2. günlerinde, başka zamanlarda da çok önemli olaylar olmuştur. İlk insan olan Adam ,o gün topraktan yaratılmış, Avraam,Yitshak ve Yaakov o gün doğmuş, Yosef Mısır zindanlarındaki tutsaklığından o gün kurtulabilmiştir. Yine o gün Moşe Rabenu, Firavunun karşısına çıkıp halkını Mısır’dan çıkarmak için izin istemiştir.

Roş Aşana Duaları

Sinagogda toplanan Yahudiler, Roş Aşana’nın 1. ve 2.günlerinin sabahında , Tora’ya ait üçüncü bölümden onar kısım okurlar.

İlk bölümün adı “ Malkhuyyot” olup Tanrının “Hükümdar” olduğu zikredilir. İkinci bölümün adı “ Zihronot” olup Tanrı’nın bizler için yaptıklarını hatırlatmaktadır. Üçüncü bölümün adı “Şofarot” olup şofar ile ilgili bölümler okunur.

Şofar

Roş Aşana günü, sinagogda toplanan tüm insanlar için en önemli ritüel, Şofarın sesidir. 12. yy.da yaşayan büyük din bilgini Maymonides’e göre şofarın sesi: ”Ey yaşarken uyuyanlar, uyanın ve hatalarınızı hissedin. Sizi yaratanı hatırlayın. Gölgelere sığınarak gerçeklerden kaçmayın. Günahlarınızdan arınmak için Tanrı’ya yakarın ve ona sığının” duygularını çağrıştırır.

Roş Aşana’da çalınan şofardan önce, David Ha Meleh’in 37. Mizmoru okunur ve ardından şofarın sesi duyulur. Bu sesleri erkek, kadın, çocuk herkes birlikte dinler. Bu ses binlerce yıldır insanlar arasındaki birliğin sağlanmasının sembolüdür. Eğer Roş Aşana günü Şabat gününe rastlarsa o gün şofar çalınmaz.

Roş Aşana Sederi

Roş Aşana Seder ve yemek sofrasında özel olarak bulunması ve dualarının edilmesi gereken yiyecekler şunlardır: Hurma, elma, bal, nar ,pırasa ,pazı, balkabağı, balık ve başı, kuzu başı. Şeehiyanu ve Kiduş duası okunduktan sonra ,amotzi duasının ardından, ekmek lokmaları bala veya şekere banılır. Bunun nedeni yeni yılın herkes için tatlı geçmesini dilemektir.

Sara YANAROCAK