Mart ayından itibaren Türkiye ile Israel arasında ticaret yapan şirketler sorunlar yaşanmaya başladığını söylemiştim.
Türkiye ye gönderilen ürünlerin hemen hemen tamamı ekspertize tabi tutulurken, ekspertiz için görevliler bir türlü kontrole gelmiyor ve ürünler gümrükte bekletiliyordu. Bu durum mal getiren şirketler için ciddi bir mali yük. Gümrükte çekilemeyen her gün için demoraj ödemesi yapılmakta. Üretim ve mal tedarikında aksaklıklar oluşturmakta.e İsrail Sıtmadan tamamen kurtulduğunu ilan etti.
Ardından bu hafta Türkiye’de hükümet ticari ürünlerde ambargo uygulanacağı bilgisini verdi. İstatistik enstütüsü verilerine göre Israel ile Türkiye arasında 2023 yılında 6.8 milyar USD’lik ticaret hacmi yaşanmış. Bu hacmin 5.2 Milyar USD’si Türkiye’den Israel’e ihracat, 1.6 Milyar USD’si Israel’den Türkiye’ye ihracat şeklinde.
Ambargo nun sesi mart ayından beridir geliyordu zaten. Nisan ayında Türkiye 54 ürün grubunun Israel’e ihracat yapılmasına kısıtlama getirmişti.
BBC Türkçe’ye konuşan London Schools of Economic Türkiye uzmanı Dr.
Selin Nasi,” Liderler arasında sert açıklamalara rağmen iki ülke arasında askeri ve ticari faaliyet ve işbirliği devam ediyordu , yerel seçimler sonrası ortaya çıkan siyasi tablo , Gazze ile ilgili Türkiye içindeki tepkilerle birleşince söz konusu hamle yapıldı” dedi
Türkiye’den Israel’e ihraç edilen mallar arasında, çelik , metal , plastic ve çimeto ürünleri , tekstil ve motorlu taşıtlar bulunuyor
Türkiye’deki ihracat firmaları karara tepkili. Reuters konuşan ihracatçı firmalar, Israel firmaları ile anlaşmamız var. Üretilmiş mallar var. Israel firmalarından alınmış avanslar var, alacaklarımız var. maddi yaptırımların olduğu anlaşmalar var Israel’e üçüncü bir ülke kullanarak ürün gönderme yollarını arıyoruz dediler.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın basın toplantısına katılan ev eşya ihracatçısı mallarımız gümrükte bekliyor alternatıv yollar arıyoruz dedi. Çikolata şekerleme ihracatı yapan bir başka firma ise karardan günler öncesinden beri gümrükten Israel’e mal çıkışına izin verilmiyordu dedi. Ürünlerin ambalajları tamamı İbranice bu durumda iç pazara da satamıyoruz, büyük maddi kayıp içindeyiz. Israel’de alacaklı olduğumuz ve borçlu olduğumuz şirketler var. Ticaret durunca alacaklarımız ne olacak dediler. Aynı ihracatçı Israel’de şirketlerle görüşüp yeni alternatif yollar arayacaklarını söylediler.
Ambargo aynı zamanda Filistin bölgelerini de etkileyecek. Filistin bölgesine giden mallar önce Israel gümrüğüne geliyor ardından Filistin bölgesine gidiyor. Bir gıda ihracatçısı Filistine gidecek mallar önce Israel’e gideceği için yapılan engelleme Filistin halkına da zarar verecek dedi. Türkiye’de Filistine gidecek mallar için farklı bir yolla gönderilmesi için hazırlık yapılmakta.
Israel kamuoyunda ise başka ülkelere yönelinerek krizin çözüleneceği görüşü hakim. Ayrıca şirketler Türkiye’den gelecek olan malları Mısır’a deniz yolu ile ordan da karayolu ile Israel’e getirmek başta olmak üzere bir çok alternatifi ihracatçı firmalarla görüşüyor. Israel kamuoyunda ambargo bize çok fazla sıkıntı yaratmaz ancak bu konu bize ders olmalı ve başka ülkelere fazla bağımlı olmamalıyız görüşü hakim.
Ambargonun bitmesi için Türkiye, Gazze’deki savaşın bitmesi ve insani yardımın arttırılmasını istiyor. Son günlerde hızlanan ateşkes görüşmeleri olumlu sonuçlanırsa ambargo kısa sürede bitebilir.
Yukarda da anlaşılacağı gibi siyasilerin kararları halkları etkiliyor. Bir yandan Türkiye’deki ekonomik krizi ihracat ile aşmaya çalışan ve binlerce aileye ekmek veren işverenler diğer yanda ise Israel’de bu ürünleri her noktada tüketen halk. Yasaklar hep alternatıf yaratır. Yasaklar yüzünden sorun belki yeni yollar aranarak çözülecek ama artan maliyetler yine halkın cebinden çıkacak
