Terör ve Medya/Sosyal Medya İlişkisi:

Terör eyleminin ardından video ve görüntü paylaşmamak neden çok önemlidir?

13 Kasım 2022 Taksim İstiklal caddesinde gerçekleşen patlamadan sonra, ülkenin en çok takipçisi olan gazetecileri ve hatta bazı siyasi liderleri bile patlamaya dair görüntü ve videolar paylaştı. Türkiye’de, vatandaşların bilgiye ulaşma özgürlüğünü koruyarak, paylaşımların daha bilinçli hale getirilmesi gerekiyor.

Terörün en yakın dostu medyadır. Medyanın ve sosyal medyanın var olmadığı bir ortamda terör de var olamaz. Bu nedenle, bir terör eylemi gerçekleştiğinde hem medya kuruluşlarının hem de sosyal medya kullanıcılarının bilinçli bir şekilde paylaşım yapması çok önemli.

“Terör, siyasi bir amaç uğruna yapılan bir tiyatrodur ve medya, bu tiyatronun sahnesini ve izleyicisini sağlayan yegane araçtır.”

Medyanın önem vermediği eylemler teröristler için sadece para, ‘itibar’ ve vakit kaybıdır. Bu nedenle bir terör eylemi gerçekleştiğinde medyanın ve sosyal medyanın rolünü anlamak çok önemlidir.

A) Terör eylemine dair bilgiler netleşene kadar, neden video ve görüntüler medya ve sosyal medyada paylaşılmamalıdır?

Terör eylemine dair bilgiler netleşene kadar 2. patlama tehlikesi ve operasyonlar devam eder. Sizin paylaştığınız her video, görüntü, ve bilgi teröristler tarafından da görülebilir ve operasyonlara zarar verebilir. Örneğin, 1. patlama planlanandan farklı bir yerde gerçekleştiyse, videoları gören 2. terörist stratejisini değiştirip kalabalığın yöneldiği yerde bir başka eylem gerçekleştirebilir. Özellikle rehinelerin olduğu terör eylemlerinde, paylaşılan görüntüler, teröristlerin aktif olarak stratejilerini belirleyebilir.

Patlama bir “yalnız kurt” eylemiyse (herhangi bir örgütten bağımsız bir eylem) ve intihar bombacısı saldırıda ölmüşse, ikinci bir eylem riski azdır. Ancak eylem bir örgüte bağlıysa, bu örgütün bölgede birçok hücresi olabilir ve saldırıdan sonraki günlerde ardı ardına eylemler gerçekleşebilir. Saldırının arkasındaki örgüte dair bilgiler netleşene kadar paylaştığınız her bilgi ve görüntü, teröristlere istihbarat sağlayabilir ve stratejilerini oluşturmalarına yardımcı olabilir.

2015 Paris saldırılarından sonra Fransa’da birçok medya kuruluşu, rehinelerin hayatını tehlikeye atacak bilgiler, röportajlar ve görüntüler paylaştığı için dava edildi.

B) Terör eylemine dair bilgiler netleştikten sonra, neden video ve görüntüler medya ve sosyal medyada paylaşılmamalıdır?

1) Paylaştığınız ve izlettiğiniz her görüntüyle terör propagandasına destek vermiş oluyorsunuz. Terörün amacı politiktir. Bir eylem ne kadar görünürse, politik mesaj o kadar çabuk bir şekilde büyük kitlelere ulaşır. Eylemin görünür olması demek, terör örgütünün görünür olması demektir. Yani ne kadar çok paylaşım, örgüt için o kadar çok potansiyel yeni üye ve finansal destek demektir…

2) Çektiğiniz ve paylaştığınız görüntü ve videolar, teröristlerin kendi propaganda dergilerinde ve online sitelerinde “başarı” olarak paylaşılıyor. Yani video ve görüntü paylaşımlarınızla, teröristlerin sosyal medyada, DarkNet’te ve bloglarda ürettikleri içeriklere de destek vermiş oluyorsunuz.

3) Terör örgütleri korku ve panik yayarak toplum üzerinde baskı yaratırlar, ve böylece mesajlarının ilgili makamlara ulaşmasını sağlarlar. Paylaştığınız videolarla teröristlerin kendi mesajlarını duyurmalarına da katkı sağlamış oluyorsunuz.

4) Ayrıca, paylaşılan video ve görüntülerde ölü ve yaralıların yasalar tarafından korunan kişisel hakları da ihlal edilmiş oluyor.

Bir terör eylemi sırasında medyanın görevi halkın ihtiyacı olan temel bilgiyi paylaşmaktır. Bu patlamanın nerede gerçekleştiği ve hangi yolların trafiğe kapalı olduğunu anlatan temel bilgilerdir. Sadece olayla ilgili bilgiler netleştikten sonra medya kuruluşları toplumun güvenliğini riske atmayacak şekilde bilgi akışını sağlamalıdır. Aynı şekilde, sosyal medya kullanıcıları da, insanların güvenliğini riske atmamak ve terör propagandasına destek olmamak için görüntü ve video paylaşmamalıdır, paylaşanları uyarmalıdır.

Bu yazıda, bir terör eyleminin ardından video ve görüntü paylaşmamanın neden önemli olduğunu özetle şu maddelerle anlatmaya çalıştım:

1. Olası 2. patlama/eylem ihtimaline karşı terörle mücadele operasyonlarına zarar vermemek için;

2. Terör propagandası yapmamak için;

3. Terör örgütünün yeni üyeler kazanmasına fayda sağlamamak için;

4. Terör örgütünün daha çok finansal destek elde etmesine katkı sağlamamak için;

5. Teröristlerin mesajlarının büyük kitlelere ulaşmasını kolaylaştırmamak için;

6. Teröristlerin amaçladığı gibi toplumda korku ve güvensizliği yaymamak için;

7. Ölü ve yaralıların kişisel haklarını ihlal etmemek için…

Türkiye’de hem insanların bilgiye ulaşma hakkını koruyup, hem de güvenliğe zarar vermeyecek paylaşımların yapılmasını sağlayacak bilincin oluşturulması gerekiyor.

Yazar hakkında

Dafne Beri, Kanada’da bulunan McGill Üniversitesi’nde Siyasal Bilimler ve OrtaDoğu Çalışmaları bölümlerinden mezun oldu. İngiltere’de London School of Economics (LSE)’de Savaş Çalışmaları (Conflict Studies) bölümünde Yüksek Lisans yaptı. 3 yıl boyunca İsrail’de Reichman Üniversitesinde bulunan Uluslararası Terörle Mücadele Enstitüsü’nde (International Institute for Counter-Terrorism - ICT) Araştırmacı ve Kıdemli Proje Yöneticisi olarak çalıştı.

İleri seviyede Türkçe, İngilizce, Fransızca, ve orta seviyede İbranice, İspanyolca, ve Arapça biliyor.