Pandemi dönemi nedeniyle üç yılı aşkın bir sürecin ardından, yirmi günlük uzunca bir tatile çıkmak ruhuma ne kadar iyi geldiyse, tatilin ardından yuvaya, eve dönmek de bana mutluluk verdi sevgili okurlar.
Rafina liman kenti, Atina ve henüz bakir sayılan Leros adasında geçirdiğim tatilde Yunanistan halkını, kültürünü, tarihini, mutfağını, doğal güzelliklerini tanıma, çok zengin müzelerini gezme fırsatını buldum.
Gezip, gördüklerim arasında bu yazımda sizlerle paylaşmak istediğim bir mekân var; o da Atina Yahudi Müzesi… Gittiğiniz ülkede bir Yahudi Müzesi varsa eğer, görmemek, ziyaret etmemek mümkün mü?
Atina Yahudi Müzesi, Yunanistan Parlamento Binasının yer aldığı Syntagma Meydanı’na çok yakın bir konumda, şirin mi şirin Nikis sokağının 39 numaralı binasında yer alıyor. Yunanistan Parlamento Binası demişken, hani Evzon askerlerinin nöbet tuttuğu binadan söz ediyorum… Mini etekli, daracık kilotlu çoraplı, dizleri arkadan püsküllü, tahta ayakkabılı ve ayakkabılarının üzeri kocaman ponponlu askerlerin biraz tuhaf hareketlerle nöbet değişimleri görülmeye değer…
Atina Yahudi Müzesinin oymalı demir kapısından girince, Diasporadaki sinagoglarımızın girişinde alışkın olduğumuz ufak bir korumalı alandan, güvenlikten geçiyor, müzeye giriyoruz. Müze, Yunanistan’daki 2300 yıllık Yahudi yaşamının kanıtlarını toplamak, korumak, araştırmak ve sergilemek amacıyla 1977’de kuruldu.
Bir Yahudi Müzesi inşa etme fikri ilk kez 1970’lerde, bu hayalin gerçekleşmesi için her türlü desteği veren Atina Yahudi Cemaati üyeleri tarafından tasarlandı. Müze ilk olarak 1977 yılında, Atina sinagogunun yanındaki küçük bir odada oluşturuldu, zamanla koleksiyonu sürekli olarak genişletildi ve nihayet 1997’de Atina’nın çok merkezinde bugünkü konumundaki güzel binaya taşındı.
Kapıdan girer girmez, aşina bir mekânda bulunmanın huzurunu ve sıcaklığını hissettiğimi söylemem gerek. Müzenin iç tasarımı, altı farklı konuya ayrılmış alanlardan oluşmakta. Birinci alan, SİNAGOG… Bu alanda, Patras Yahudi Cemaatine ait eski Romaniyot Sinagogunun yeniden inşa edilmiş iç mekânının yanı sıra, Yunanistan’da yüzyıllar boyunca yaşamış Romaniyot ve Sefarad Yahudilerinin geleneklerine özgü Sefer Tora’lar, Rimonim, gibi sinagoga ait dini aidiyetler sunulmuş.
İkinci alan, YAHUDİ BAYRAMLARI… Burası Yahudi takvimine göre belirlenmiş Yunanistan’daki Yahudi bayramlarıyla ilgili ritüel ve sinagog objelerini sergiliyor.
Üçüncü alan, TARİH… Burada sergilenenler, antik dönemlerden 20.yüzyıla dek Yunanistan Yahudi geçmişi ile ilgili belgeler ve objeler… Ayrıca Yahudilerin, Yunan ulusunun varlık mücadelesine katkıları göz önüne serilirken, atalarının anavatanına tarihsel geri dönüşü yönündeki Siyonist girişimlere de vurgu yapılıyor.
Duvarlarda asılı bilgilendirme panolarından birinde, Yunan Yahudilerinin Nazi işgaline karşı 1943’te EAM, ELAS, EDES gibi direniş hareketlerine katıldıklarını ve yaklaşık 9 bin Yahudi’nin direnişçiler arasında yer aldıklarını öğreniyorum.
Panoda okuduğum Yahudi direnişçi M.Matsas’ın beni çok etkileyen şu sözlerini sizlerle paylaşayım… “Biz düşmanla savaşan Yahudi partizanlar, işgal döneminde asla Almanların iradesine boyun eğmediğimiz için gurur duyduk. Bedenlerimizi ve ruhlarımızı koruduk ama bedellerini büyük fedakârlıklarla ödedik.”
Bir sonraki bölüm HOLOKOST’a ayrılmış… Bu bölümde, İkinci Dünya Savaşının Yunanistan Yahudi nüfusunu ne şekilde etkilediğinin bilincine varıyoruz. Aynı bölümde yer alan dijital bir enstalasyonda, Yahudilerin Holokost öncesi, savaş yılları ve Holokost sonrası yaşamlarına ilişkin fotoğraflar, belgeler ve tanıklıklar izlenebiliyor.
Upuzun bir camekânın ardında KOSTÜMLER var… Romaniot ve Sefarad kadın ile erkeklerin 18. yüzyıldan 20.yüzyıl başlarına dek giysilerinin ve aksesuarlarının örneklerinden oluşan bu sergi ile Yunan Yahudilerinin ne denli zengin giyim geleneklerine sahip olduklarını anlıyoruz.
Müzenin bir diğer ilginç alanı YAŞAM DÖNGÜSÜ… Yunan Yahudilerinin günlük yaşamlarından önemli aşamalar, geleneksel ritüeller yansıtılmış; Ketuba, Çeyiz, Mikve, Hupa, Kipa, Talit, Sidur, Mezuza… Doğum, Brit Mila, Bar Mitzva, Düğün ve Ölüm evreleri giysiler, nakışlar, aletler, tılsımlar gibi dini ve kişisel objelerle sunulmuş.
Müze; daimi ve süreli sergileri, gerçekleştirilen etkinlikleriyle uzun tarihi süreci içinde Yunan Yahudi mirasının çeşitliliğini tanıtma görevini yerine getiriyor.
Atina Yahudi Müzesi ziyaretimizi Anı Defterine izlenimlerimizi yazarak tamamladık. Nikis sokağından bambaşka bir ortama, turist kaynayan, capcanlı Syntagma Meydanı’na çıktık, şirin bir cafe’de oturup soğuk kahvelerimizi yudumladık…
Atina’ya yolunuz düşerse Nikis Sokağı 39 numarada yer alan Yahudi Müzesini gezmeden dönmeyin. Ben yine de çektiğim fotoğraflardan birkaçını sizlerle paylaşıyorum…
Sevgiyle kalın…
