Herzelia Contempary Art Museum – Shoshke Kim?

Bir yeri gezersiniz, bir anınızı renklendirirsiniz ama en güzeli oradan yeni bir bilgiyle çıkarsanız bu ziyaret unutulmaz olur. Bu mini keyifli müzeyi gezerken yaşadığım tam buydu. O yüzden size Shoshke’yi tanıtmaktan keyif duyuyorum.

Savaşın içindeyiz hala, 120.günü devirdik, ne yazık ki hala rehinelerimizi geri alamadık. Bu ruh halini zaman zaman kırmak, renklendirmek istiyoruz, kolay değil. Bu müze listemdeydi ve beni Shoeske’ye ulaştırmış olması günümü gerçekten renklendirdi.

Bir karakter düşünün, her zaman çıplak, pembe, cinsiyetsiz ve kafasına eseni yapabilme özgürlüğüne sahip. Tıpkı Kafka’nın Metamorfoz’u gibi, böceğe dönüşen karakter bu hikayede ilüstürator, çizgi dünyasının özel kişiliği Zeev Engelmayer’in Shoshke’ye dönüşmesi hikayesi.

Önce size sanatçı Zeev Engelmayer’i tanıtayım.

1963 doğumlu Zeev Engelmeyer, pek çok ödülleri olan bir sanatçı. Kudüs'teki Bezalel Sanat ve Tasarım Akademisi'nde profesör. Sevgi dolu bir eşi ve iki kızı olan sanatçı, yazıyor, yaratıyor, resim yapıyor, kendini ve başkalarını eğitiyor; Uzun yıllar İsrael’in ünlü gazete ve dergiler için yazdı, çizgi roman tasarladı, illüstrasyonlar yaptı, kitaplar yayınladı ve birçok çizgi roman figürü icat etti. Yani aslında normal bir hayat yaşadı ta ki Shoshke (Şoşke) dünyaya gelene kadar.

Shoshke, sarı peruğu, pembe garip tasarımlı kıyafeti ve kırmızı ayakkabıları ve tırnaklarıyla Zeev tarafından neredeyse 30 yıldır resmediliyor ve yaklaşık altı yıldır da zaman zaman gerçeğe dönüşüyor. Yani onu özel olarak tasarlanmış kostümüyle sokaklarda, etkinliklerde, özellikle de protestolarda görebilirsiniz. İyilik için çalışan Shoshke, insanları birbirine bağlayacak özel bir güce sahip bir karakter.Shoshke kısa zamanda Israel halkının çok sevilen bir karakterine dönüşür. Sıradışı kostümü tüm ayrıntılarıyla Zeev’in zihninde ve ruhunda gelişmiş. Shoshke'nin kendine ait çok özel bir hayatı var. Yaptığı şey benzersiz ve toplumu motive edici. Çünkü o çok güçlü bir aktivist.  Marker Magazine'e göre “O” İsrael'deki en etkili 100 kişiden biri.

Sadece Israel içinde değil tüm dünyada bir ikon olmayı başarmış Zeev’in Shoshke’si. Verdiği mesaj çok net, sıradışı olmanın gücünü kullanın. Yaratıcılığınızı olumlu yöne çevirin ve hepsinden önemlisi herkesin arkanızdan gelebileceği bir ortam yaratın. Zeev Engelmayer bunu kesinlikle başarmış. Alkışlar önce ona ve sonra başardıklarıyla Shoshke’ye.

Sanatçı icin Zeev’den Shoske’ye değişim kolay olmuyordu, bir taraftan Zeev ve onun karakteri, sosyal yaşamı, diger taraftan Shoshke ve onun ön görülemez hareketlerinin arasında yıllar içinde dengeyi bulmuş sanatçı.  Bunaltıcı olmasına rağmen Zeev bununla oldukça iyi başa çıktığını söylüyor.  Zeev’den Shoshke’ye geçiş yaparken kendindeki farklılıklarıda görmeye başlamış. Örneğin; Shoshke olarak Zeev kadar korkusu olmadığını soyluyor. Mesela Zeev olarak yükseklik korkusu olduğunu, merdiven çıkmayı ya da yüksek yerlerde bulunmayı sevmiyor ama Shoshke olarak bunu gerçekten umursamıyor ve her yerde heykellere tırmanabiliyor.

Bu farkı gördüğünde Shoshke azılı bir aktiviste dönüşmüş. Sanatsal açıdan da farkları var Zeev’in Shoshke’yle.  Mesela illüstratör olan Zeev bir artist, düşünerek kağıtlara çizim yapıyor. Shoshke ise spontane ve fikirler üzerinde fazla düşünmeden yaratıyor. Bu yüzden bir süper kahraman haline gelmiş. O sadece garip bir kostümden oluşmuyor, O gerçek bir karakter. Kendi hayatıyla, arkadaşlarıyla, kendi tarzıyla ve bunların hepsi artık Zeev olarak kendisinden ayrılıyor.

“Bazen başka biri olmak çok iyi diyor,” sanatçı. “Dışardan şizofrenik gibi gözüksede sanatçı sadece kendi için değil, başkaları için de bir motivasyon kaynağına dönüşmeli. Bu da yaratılan karakteri kahraman yapar. Shoshke'nin asıl amacı bu. Karşısındaki insanlara bir şeyler göstermek ve onları motive ederek zihinlerindeki sınırları aşmalarını, kaygılarını kırmalarını istiyor. Ve ben o kostümün içindeki bir adamım. Shoshke olduğumda güzel olmaya çalışmıyorum, kendimi bilerek tıraş etmiyorum, kadın gibi görünmeye, davranmaya da çalışmıyorum. Ben Shoshke'yim, bu kadar. Çünkü Shoshke'nin motivasyonu ve mizah anlayışı kendi içinden geliyor.”

Gerçek hayatta Shoshke’nin ortalıkta neler yaptığını seyretmek isteyenlere küçük bir YouTube videosunu buraya bırakıyorum. https://youtu.be/rRHCTs9vwD8?si=fnSgwOl7zkblH-PU

BU kostümle ortalıkta dolaştığında bakın başına neler neler gelmiş:

Bir gün Fransa’da Shoshke kostümüyle meydandaki çeşmeye atladığında polis gelip onu tutuklamak istemiş ama ona projesinden, karakterinden bahsedince ve tüm dünyada tanındığını söyleyince tutuklamak yerine onunla foto çektirip, gitmişler. Shoshke’nin gücünü görmek değişik bir deneyimdi, diyor sanatçı.

Rusya'da Moskova'da modada mizah konusunda büyük bir kongre düzenlendi. Ve ana konuşmalardan biri Shoshke hakkındaydı. Tercümeyi yapan kişi sürekli gülüyordu. Bu da Shosehke’nin mizah güücünün örneğiydi.

Ayrıca çok ünlü bir İngiliz akademik dergisinde de Shoske ile ilgili uzunca bir makale ve kitap yazılmış.

Ve aktivist Shoshke bunu daha sert bir çizgiye taşımak istedi. Meclis binasının önünde üzerine kırmızı boyalar dökerek başbakan Netanyahu’nun ne kadar kanlı bir politika uyguladığını göstermek istedi. Zeev olarak yapması mümkün olmayan bu hareket, Shoshke kostümüne bürününce oldukça kolaylaşmış olsa da çalıştığı gazeteden başbakanın gazetedeki tanıdıkları sayesinde kovulmuş. Bunu kariyerinin sonu olarak degil, büyük bir farkındalık ve yenilik olarak almış, tabii ki ailesi için oldukça zor bir gün olduğunu söylemeye gerek yok. Ve tabii ki böyle bir protestoyu Türkiye’de Erdoğan karşıtı olarak yapabilmiş olsaydı sonunun hangi hapisane olacağını merak etmiyor değilim.

Gene aktivist haliye bir gün İsrael’li Arapların çoğunlukta yaşadıkları Ramle’de Araplara karşı yapılan ırkçı posterlerin üzerini Shoshke ile kaplamış, bu durum bölgedeki Araplar’ı memnun ettiği gibi Shoshke’yi de memnun etmiş çünkü o bir sanatçı olsa da aslında bir aktivist.  Sanatçı olarak sanat yapıyorsanız ve başkaları üzerinde etkiniz varsa, bunu iyi bir şey yapmak için kullanabileceğinizi gösteriyor. Bunun dini, dili, ırkı yoktur demek istiyor. Shoshke bunu başarıyor.

Korona zamanıda Shoshke boş durmamış, hükümet pandemi nedeniyle plajları ve denizi kapatmak isteyince hemen sokaklara dökülmüş, Berlin'de gördüğü  bir anıtın üzerinde "Kitapları yaktığınız yerde insanları da yakarsınız," yazısından esinlenerek “Dalgaları ya da denizleri kapattığınız yerde insanları da kapatmış olursunuz,” diye yazan posterler asmış her yere. Demek istediği bununla başlayan hükümet yarın insanları hapse atar, evlere kapatır demeye getiriyor. Bundan sonra hükümet plajları kapatmamaya karar vermiş. Bunun benim eylemimden kaynaklandığını söyleyemem, ama bu eylemlerin medyada yer aldığında gerçekten bir şeyleri değiştirdiğini görebiliyorum, hissediyorum. Shoske görevini yerine getiriyor, insanların içine giriyor ve bunun hakkında düşünmeye başlıyorlar. Özgürlüklerini sorguluyorlar, diyor Zeev.

Finlandiya televizyonundan bir grup Shoshke hakkında bir kısa film çekmiş.

Shoshke çıplak çünkü o her şeyiyle görünür olmayı hedefleyen bir kahraman.  Kudüs’teki bir etkinlikte üzerine elbise giymesi söylenmiş, kabul etmemiş ve aksi takdirde etkinliği iptal edebileceğini bile söylemiş. Haliye bu kadar ısrarcı olunca şehrimde böyle bir etkinlik yapmak istemem diyen dönemin belediyesindeki yetkili kişi istifa etmiş. Gazetelerde yayınlanması topluma Shoshke’nin gücünü göstermesi için bir imkan olmuş. Onun yapabileceklerinin bir sınırının olmadığını, karakteriyle sanat adı altında başarabileceğine bir kanıt.

Zeev’in her an dediği gibi, “Shoshke olmanıza gerek yok yeter ki yaratıcı olun ve sanatı kullanın!”

Ancak hepimizde olduğu gibi Shoshke icin de 7 Ekim günü her şey değişti. Bir süreliğine sessizliğe gömüldü. Zeev’in kalemi şekil değiştirdi, Shoshke’nin biraz uykuya yatması gerekti. O günden sonraki çizgilerinin içine bulunduğumuz anlardan çizgiler eklendi, içlerine mizahın gücü espiri kattıysa bile, bunların hepsi yaşananların iz düşümleriydi. Sanatçı çizdikleriyle insanlığa karanlık haberlerin ötesinde, az da olsa mizahın renklerini getirmeye çalışıyor. Her gün Instagram'da rehinelerin ve ailelerinin, yas tutanların, yaralı ve şehit askerlerinin veya tahliye edilenlerin çizimlerini paylaşıyor.

“Reform karşıtı protestolar sırasında Shoshke ön plandaydı, şu anda bunlarda geri kalmakla farklı düşündüğüm anlaşılmasın. Düşüncelerim ve mesajlarım değişmedi. 'Bibi Eve Git' posterleri yapmıyor olsam da, hala başbakanın ve atadığı bakanların dehşet verici olduğunu, bizi mahvettiklerini ve değişim gerektiğini düşünüyorum.  Shoshke’nin geri döneceğini biliyorum ancak şu anda atmosferin daha yumuşak paylaşımlara ihtiyacı var.” diyen Zeev’in kalemine sağlık.

Müzede kendisne ayrılan kocaman pembe bir oda var, kaçırmayın derim. Sergide diğer Israel’in çizgi roman ustalarının ve yeni dönem sanatçılarının eserleriyle keyifli bir zaman geçireceksiniz. Her gün 10-14 arası açık, Salı günleri 16-20 arasında açık.

Renkli ve istediğimizi söyleyebilme özgürlüğümüzün asla elimizden alınmaması dileğiyle.

Yazarın tüm yazıları için tıklayınız