EN UZUN SAVAŞ

Av.Yakup BAROKAS
8 Eyl
2 dakikada okunur

“7Ekim 2023’ten günümüze neredeyse iki yıl geçti...Neler yaşamadık ki bu iki yıl içinde? O günden beri savaştayız… İsrael’in en uzun savaşı bu… Birçok askerimizi bu savaşta yitirdik. Hamas teröristlerine karşı savaşta ne yazık ki yaşın yanında kuru da yandı.

Düzlüğe çıktık mı? Bu savaşın sorumlusu Hamas’ı alt ettik mi? 7 Ekim 2023 sonrası dünya kamuoyu önünde Hamas’ın vahşi saldırısına uğramış mağdur ülke konumundayken, bugün niçin nefret edilen, dışlanan ülke olduk? İsrael vatandaşı turist olarak gittiği her ülkede neden “istenmeyen” oldu? Ve şimdilerde Gazze kentinin işgali hedeflenirken Hamas’a karşı yeni bir savaş hem askerlerimizi hem de o bölgenin yer altı tünellerinde tükenmekte olan rehinelerimizi tehlikeye atmaz mı? Eminim bu sorular hepimizin aklını kurcalıyordur…

Ya rehinelerimiz? Hamas’ın toprak altı tünellerinde neredeyse iki yıldır yaşam mücadelesi veren rehinelerimiz… “

***

Nelly Barokas’ın geçen hafta kaleme aldığı yazısından uzunca aktardığım endişe ve kiminize oldukça karamsar gelebilecek saptamalarına bire bir katılıyorum. Yine de kafamı kurcalayan bir durum var ortada. İsrael iki yıldır savaşta ve buna rağmen nasıl oluyor da ekonomik dengelerini büyük ölçüde koruyabiliyor? İsrael şekeli ABD dolarına karşı güçlendi 3,36. Bütçe açığı beklenilenden fazla toplanan vergiler sayesinde yüzde 5 gibi oldukça düşük seyrediyor. Kişi başı milli gelir 55 bin dolar civarında.

Bunun birkaç temel nedeni var.

· İsrael ekonomisi büyük ölçüde yüksek teknoloji, biyoteknoloji ve savunma sanayine dayanıyor. Savaş sonuçları silah sektöründe dış taleplerin artmasını sağladı. Bu alanda üretim ve ihracat savaş koşullarında da artarak devam etti

· İsrail’in döviz rezervleri 200 milyar dolar civarında. Güçlü mali disiplin ve merkez bankası politikaları ekonomik yapının sürdürülebilirliğinde büyük etken oluşturdu.

· Ne var ki, Maliye Bakanı Betzalel Smotrich’in Adalet Bakanı Yariv Levin’in yargı bağımsızlığının yanı sıra Merkez Bankası’nın bağımsızlığını da kaldırma yönündeki istemi demokratik devlet yapısını ortadan kaldırarak ülkeyi Üçüncü Dünya devletleri arasına sokabilir.

· Ve en önemlisi İsrael halkının ve iş dünyasının dayanıklılığı. Korona sonrası birçok işin uzaktan çalışmaya uygun hale gelmesi ve “miluyim” (İhtiyat askerleri) sayısının çokluğuna karşın üretkenliğin sürdürülebilmesi çok önemli bir etken.

İsrael’de rehinelerin geri alınması yönünde süre gelen dayanışma gösterileri, kalplerde taşınan acı, özlem, kırgınlık ve gelecek endişesi dışında sanki günlük yaşam olabildiğince devam ediyor. Cafe ve lokantalar dolu, iki milyondan fazla kişi yurt dışı seyahatlerini aksatmadı, konser, gösteri ve tiyatrolarda yer bulmak mesele...

İsrael halkı, tarihinde çok kez savaş ekonomisiyle yaşamaya alıştı ve bireyler de bu tür dönemlere uyum sağlayabilecek esnekliğe sahipler. Ayrıca uluslararası piyasalar savaş sürse de çöküş yaşanmayacağına inanıyorlar. Hele şu an düşük bir olasılık gibi görünse de normalleşme durumunda, diğer bir deyişle İsrael savaşı geride bırakırsa, ekonominin çok hızlı bir “V” yapacağına kesinlikle inanılıyor.

***

Birkaç gün önce Brezilyalı 25 yaşında hoş genç bir kızla sohbet ediyordum. Beş yıl önce ailesini geride bırakarak tek başına aliya yapmış. Zor bir karar olmadı mı diye sorduğumda; “burada alarmlar ve düşen füzelerle yaşamak, orada olmaktan daha iyi” dedi.

Bu uzun savaşta yaşamını yitiren 900. asker de Brezilya’dan 10 yıl önce aliya yapıp İsrael’de aile kuran bir çocuk sahibi 34 yaşındaki Ariel Lubliner ז"ל idi.

Yazımda bu nedenle Ariel’in anısına resmini paylaşmak istedim.