Dönüş yolunda, Saul Bellow okumalar...

(Yazarı sesli dinlemek için tıklayınız)

Altı yıl aradan sonra, sevdiklerime dönüş yolundayım. Araya bu kadar zaman girmesindeki en büyük faktör pek tabii covid 19 idi .

Montreal saati ile saat 8:55 akşam saatinde, kucağımda on saatlik yolculuk için hazırladığım, bir kucak dolusu kitap ile, içim kıpır kıpır ederek, Türk Havayollarının koltuğuna attım sonunda kendimi,

Bol okumalı, arada uykuya dalarak, Türk hava yollarının mükemmel misafir perverliğindeki enfes yemekleri ile (ikram ettikleri taptaze ekmekler, beşamelli makarnası, ve Türk çayının yanında verdikleri çikolatalı browninin tadı hala damağımda) tam vaktinde saat dört gibi gündüz vakti İstanbul’a iniş yaptık.

Valizimi almaya gittiğimde, valizin, nerdeyse parçalara ayrıldığını görünce, anında, valizimi yenisi ile değiştirmeleri Türk hava yolları ile ilgili başka bir hoşluk idi yaşadığım.

Kısaca herşey iyi gelişti, ta ki Etiler’e gitmek için bir araca binene kadar. On saatte okyanusu aşmıştım; ama Etiler’e tam beş saatte, akılalmaz yoğunlukta bir trafikte, etrafı saran insan selini, daha da betonlaşmış şehri, adeta yeniden tanımak istercesine aval aval seyrederek, karışık düşüncelerle, içine karıştığım şehrin, dışardan anlatılan, ekonomik zorluklarda olan bir ülke görüntüsünün aksi görüntüsünde olan zengin ve bolluk içindeki manzarası şaşkınlığa uğrattı beni.

Etrafımdaki birbirinden lüks araçları, tıka basa dolu kafe ve restaurantları, Etiler yolundaki bol ışıltılı mağazaları, yüksek plazaları, köyden geldim şehre misali seyrede seyrede, sonunda eve vardım.

Uçak yolculuğuma dönecek olursam, yol boyunca Kanada doğumlu, Pulitzer, Nobel, Ulusal sanat madalyası ödüllü, 1915 Quebec Kanada doğumlu yazar, Saul Bellow’u kah okudum, kah uyudum, bol bol Türk çayı içtim.

Elimde yazarın iki kitabı var. Biri ‘Yahudi Kısa hikayeleri’, diğeri ‘Gerçek’ adlı kitabı.

Yahudi Kısa Hikayelerini, Saul Bellow’ un derlediği bu harika koleksiyonda, üstün Yahudi yazarların yirmi sekiz öyküsü, çağlar boyunca Yahudi kültürünün tüm cesur renklerini ve zengin çiçeklerini yakalıyor. Kitap, Shalom Aleichem, Isaac Bebel, S.j. Agnon ve diğer Yahudi yazarlardan toparlanmış içinde zekice kurulmuş nüktelerden oluşan kurgu hikayelerden oluşuyor.

Yazarın ailesi Rusya’dan, üç küçük çocukla Kuzey Amerika’ya yerleşmiş bir aile. Bellow Amerika’da yaşayan Yahudilerin deneyimlerinden ve hayatındaki insanlardan ilham almış. Çocukluğu, akıcı bir İngilizce konuşarak geçmiş; ama ailesi evde Yiddish, Almanca ve İbraniceden karışmış bir Yahudi dili konuşuyorlarmış.

Birinci ve İkinci Dünya Savaşından sonra Amerikan edebiyatı gelişiyordu, Bellow bu gelişimde bazı değişiklikler getiren yazarlardan biri idi.

Yazarın kitaplarındaki zeki Yahudi karakterlerin özelliği, modern ve sürekli değişen bir dünyada kim olduklarını anlamaya çalışan, başkalarının sizi tanımlamasına izin vermek yerine kendinizi, kendinizin tanımlama teması Bellow’un yazılarında ortak konu olarak gözüküyor. Bellow’un stiline baktığımda, ana karakterlerin alıştığımız roman karekterleri tarzında olmadığı, alışılmış roman kahramanları yerine, kişiliklerin, kaba ve bazen şüpheli ahlaki değerleri olduğu dikkatimi çekiyor, kahramanlarının, çoğunluk suçlular ve haydutlar ile ilgili karekter özellikleri taşıdığını Bellow’u okudukça farkediyorum.

Uçak yolculukları hep gözümde büyür, özellikle hava boşlukları, ve inişte basınç değişmesi ile kulağımda oluşan ağrı beni zorlar, ama şükür bu sefer hava boşluklarına fazla takılmadık ve inişe geçerken sakız çiğnemek basınç değişiminin kulaklarıma yaptığı baskıyı azalttı ve ağrı dayanılır idi.

İstanbul’a gelince gerçekten, özlemişim ama; insan kalabalığına karışan araba trafiği yolda yürümeyi mümkün olamaz hale getirmiş, özellikle yaya geçidinde dahi olsanız araçlar asla durup yol vermiyor…yazıyı tamamlar iken Fox haber bir kadın cinayeti haber veriyordu yine, bir bekçi, güzeller güzeli otuz beş yaşındaki beş yaşındaki bir çocuk annesini, parka çağırıp öldürmüştü, fazla söze gerek yok, ülke gerçeklerini ve fazlasını içinde yaşayan biliyor zaten…

Rahel Çela Behar