1987 senesinde Konsolosluk turuyla Israel’e geldiğimde Yeruşalayim şehrinin ne denli önemli bir şehir olduğunu yaşımdan dolayı pek kavraymamışım. Batı duvarının sadece görünenden ibaret olduğunu sanmışım. Oysa tapınağın etrafında kocaman bir şehir olduğunu ve o günden bu güne yapılan onca kazıyla koca bir şehrin kalıntılarının bu gün binlerce ziyaretçisiyle dolup taştığını ancak görebiliyorum.
Şehrin adı 'Davit’in Şehri', İR DAVID, İsrael'deki en önemli arkeolojik alanlardan biri. Kudüs'ün eski şehrinin hemen dışında yer alan David’in Şehri, Davit'in krallığı döneminden önemli kalıntılara ev sahipliği yapıyor.
Şansıma, arkeolojik kazıları yürüten ekipte bir aile dostumuzun çalışıyor olmasından dolayı hayatımda ilk defa böyle bir alana girdim. Kazıların nasıl başladığını, bulunanların nasıl numaralandırıldığını ve nerelere gönderilip sergilendiğini, bulgulara ulaşıldığında tespitlerinin nasıl yapıldığını görme ayrıcalığına sahip olmak harikaydı. Ev olduğunu tahmin ettikleri bir odanın zemininde bulunan yiyecek kalıntıları o döneme ışık tutabiliyor. Duvardaki aşınmanın oradan su geçtiği fikrini bize ispat edebiliyor. Deliği olan bir taşın tuvalet olduğuna, bunun da zengin evi olduğuna işaret edebiliyor.
Peki devasa büyüklükteki bu şehrin sahibi Davit kim acaba?
MÖ 1000 yılı cıvarında İsrael ülkesinin küçük bir şehir olan Beytlehem'de (Yeruşalayim'e yaklaşık 10 km uzaklıkta) doğan David Yehuda kabilesinden bir İsraelli idi.( 12 kabileden biri 1) İsrael'in ilk kralı Saul'un hükümdarlığı altında büyüdü. 30 yaşındayken İsrael'in ikinci kralı oldu ve 40 yıla yakın krallık yaptı. Neredeyse bir Mesih gibi kabul edilen David’i Tevrat’ta Tanrı, "Benim gönlüme göre bir adam" olarak tanımlar.
Davit’in Şehri eski Yeruşalayim’de, Gihon Pınarı adı verilen önemli bir kaynağın üzerindeki bir yamaçta kurulmuş. Sahadaki en eski buluntular, burada 5000 yıl önce insan yerleşimi olduğuna işaret ediyor. Yaklaşık 3000 yıl önce, Samuel Kitabı, David'in bölgeyi fethettiğini ve birleşik monarşinin başkentini burada kurduğunu kaydeder. Kralın Yeruşalayim'e doğru yola çıkmasının tek nedeni ise Yeruşalayim’i tüm İsrael ulusu için siyasi, dini ve ruhani bir başkent yapmak. 1950 yılında İsrael meclisinde oylanıp başkent olma vasfi kabul gören Yeruşalayim, en nihayetinde 2017 yılında dönemin Amerikan başbakanı Donald Trumph’ın tüm dünyaya deklare etmesiyle de resmileşti.
İsrael bayrağının sembolu olan 6 köşeli yıldız 2 David’in kalkanı aynı zamanda. Aynı sembolu Kral Süleyman'ın mühür yüzüğünde de görüyoruz. Kabala'nın takipçileri arasında da sembolün büyülü güçlere sahip olduğunu iddia ediliyor. Her ne kadar bu iddiaların hiçbiri için tarihsel veya arkeolojik destek olmasa da iç içe geçmiş iki üçgenden oluşun bu sembolun sahibi David adına, gücü ve ruhani hayatı hakkında Tanrı'ya hitap eden kitaplar yazılmış.
Vadiye bakarak başladığımız turda tam arkamızda Ağlama Duvarı’nı, Altın Kubbe’yi ve bugünkü Tapınak Şehrini görüyoruz. Davit'in oğlu Süleyman, şehrin yukarısındaki tepeye inşa etmiş o görkemli tapınağı. Yerleşkenin konumundan anladığımız ise Davit’in Şehrinin duvarlarının oldukça dışında ve bu sebepten şehrin içinden tapınağa doğru bir çok yollar inşa edilmiş. Halk o yollardan su ile arınarak tapınağa ulaşmış. Bu gün o yolların izinden yürüyerek geçilebiliyor.
Şehir M.Ö. 701'de Asur’luların saldırısına mucizevi bir şekilde dayanmasına rağmen, Babil’liler tarafından fethedilip yıkıldı. İsrael halkı bu travmatik yıkımdan sonra sürgüne gönderilmesinden yaklaşık 70 yıl sonra, Yeruşalayim'e geri dönüp tapınağı yeniden inşa etmeyi başarsalar da ne yazık ki ikinci kere Romalılar tarafından yeniden yıkıldı. Yıkılan tapınağın düşüşü bu gün oruç günü olarak hala anılmaktadır.3
David’in Şehrini organize turlarla gezebiliyorsunuz.
Bizde iki kız arkadaş her şeyin başladığı yer olan Davut Şehri'nin tünelleri, duvarları ve surları arasında büyülü ve gizemli bir yolculuğa çıkardık kendimizi. Yeruşalayim’in uzun ve çalkantılı tarihini yeniden deneyimleme şansı verdi bize. Yeruşalayim’in arkeolojik cennetinin zengin Yahudi tarihine dalıverdik rehberimizle. Geçmiş hükümdarlığın güçlü hikayelerini dinledik. Kral Davut, Kral Hizkiya ve bir zamanlar burada hüküm süren eski imparatorluklarla ilgili bilgilendik. Kazılarda çıkarılan Tunç ve Demir çağlarına ait eserlere hayret ederek baktık. Buradan, yer altı tünellerine indik. Bizim için tam bir nostaljiydi zira 36 yıl önce bu tünelde yürüyen biz, bu gün aynı noktadaydık yeniden. İçimizde çocuksu bir heyecan vardı. O gün el feneri ile kralların ve peygamberlerin izinden, yer altı geçitlerinden ve Hezkiyahu tünelinin sularında yürüyen biz, bu gün telefonlarımızın flaş ışıkları, selfie çekme kabiliyetiyle anı yeniden ölümsüzleştirdik.
Ve turumuz İsa'nın bir mucizeyi gerçekleştirdiği yer olduğu söylenen antik Siloam Havuz’unda son buldu. Rehberimiz bize yer altından yürüyerek başlangıç noktasına dönmemizi tavsiye etti. Yürümek istemeyenler icin 7 şekele otobüs vardı ama biz bu deneyimi kaçırmamak adına 2000 yıllık bir Herodian drenaj kanalında yürümeyi seçtik.
Ayrıca “City of David Nighttime Show” için bilet ayırtmanızı tavsiye ediyorum.
Bu multimedya sunumu sizleri yaklaşık 2600 yıl önceye taşıyacak. Görsel şölendeki ses ve ışık gösterileriyle koca bir Yahudi tarihine tanıklık edeceksiniz.
Oturduğunuz yerden de küçük bir tur yapmak isterseniz, Korona zamanında ziyaretçi kabul edilmediği dönemde çekilen bu 16dk’lık geziye göz atabilirsiniz. Ve eminim seyrettikten sonra ilk fırsatta tüm aile, arkadaşlar bu gezi için yerlerinizi ayırtacak ve bu eşsiz deneyimi kaçırmayacaksınız.
------------------
1- Ruven, Simon, Levi, Yehuda, Dan, Naftali, Gad, Asher, Issachar, Zevulun, Menashe ve Efraim Bunyamin.
2- Biri yukarıyı Tanrı'ya, diğeri aşağıyı insana işaret ederek, ikisi arasındaki ilişkiyi - "iki alemin iç içe geçmesini" simgeliyor. Rosenzweig tarafından altı noktanın iki üçlüyü temsil ettiği söylenir: Yaratılış, vahiy ve kefaret ile birlikte Tanrı, İsrail ve Yahudi olmayan dünya. Kabala, altı noktanın Tanrı'nın egemenliğinin kapsamını (kuzey, güney, doğu, batı, yukarı ve aşağı) gösterdiğini öğretir. Yıldızın çevresinde muhtemelen İsrail'in 12 Kabilesini temsil eden 12 çizgi vardır.
3-Tisha B'Av, Yahudilikte yıllık bir oruç günüdür ve Yahudi tarihinde bir dizi felaketin meydana geldiği, özellikle Süleyman Mabedi'nin Neo-Babil İmparatorluğu tarafından ve İkinci Mabedin Kudüs'teki Roma İmparatorluğu tarafından yıkılması gibi.
