Branko Lustig

Bugün tarihe iz bırakanlar köşemizdeki yolculuğumuz önce eski Yugoslavya’ya, oradan Polonya’ya, Polomya’dan Amerika’ya ve başladığı yer olan ama ülke ismi değişen Hırvatistan’a uzanıyor. Dikkatli sinema izleyicilerinin hemen hatırlayacağı, benim gibi dikkatsizlerin de şaşkınlıkla ve ilgiyle tanıyacağı Branko Lustig’i ağırlayacağız bugün.

Schindler'in Listesi ve Gladyatör ile “en iyi yapımcı” dalında Akademi Ödülleri'ni kazanan Hırvat film yapımcısı… Bu günkü Hırvatistan topraklarında iki Akademi Ödülü kazanan tek kişi…

Lustig, Yugoslavya Krallığı'nın Osijek şehrinde Hırvat Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Mirko, Osijek Café Central'da başgarsondu ve annesi Vilma bir ev hanımıydı. 1932 doğumluydu, hafızası keskin ve çok dindar bir çocuktu.

Hızlı büyümesi gerekti. 11 yaşında Auschwitz’de koluna dövmesi kazındı. Artık o da çocuk mahkumdu. Peki nasıl sağ kurtuldu? Kampa yeni geldiği günlerin birinde ağlıyordu, orada babasının çalıştığı Cafe’nin müdavimi Alman bir subay Lusting’i tanıdı. Onu Cafe’ye olan özleminden korudu. Kamptan kurtulduğunda 13 yaşını yeni bitirmiş ve sadece 29 kg. ağırlığındaydı. Ailesinin çoğu üyesi, Avrupa'daki diğer ölüm kamplarında öldü ve babası 15 Mart 1945'te Ovakovec'te öldürüldü. Lustig'in annesi Holokost'tan sağ kurtuldu ve savaştan sonra onunla yeniden bir araya geldi.

Sinema kariyerine 1955 yılında Zagreb merkezli bir film yapım şirketi olan Jadran Film'de yönetmen yardımcısı olarak başladı. 1956'da Branko Bauer'in, “İkinci Dünya Savaşı Draması Ne Okreći Se Sine”de birim yapım müdürü olarak çalıştı ve 1956 Pula Film Festivali'nde üç Altın Arena ödülü kazandı.

1988'de Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındı. Lustig ilk Oscar'ını 1993 yılında Thomas Keneally'nin romanından uyarlanan bir film olan Schindler's List'in yapımıyla aldı. (Bu Oscar heykelciğini 2015 yılında Yad Vashem’e bağışladı). İkinci Oscar'ını 2001 yılında Gladyatör filmiyle aldı. Lustig'in yapımcı veya yönetici yapımcı olarak çalıştığı diğer büyük Hollywood filmleri arasında The Peacemaker (1997), Hannibal (2001) adlı yapımları sayabiliriz.

2008 yılında bağımsız filmler üretmek için Six Point Films’in kurucuları arasında yer almıştır. Aynı yıl Zagreb Üniversitesi'nden fahri doktora ile ödüllendirilen ilk film yapımcısı olmuştur.

Los Angeles Holokost Müzesi, 8 Kasım 2009 tarihinde Beverly Hills Hotel'de düzenlenen 2. Yıllık Yemeğinde Andreas Maislinger ile birlikte Branko Lustig'i Holokost eğitimi ve anısına uzun süredir bağlılığı nedeniyle onurlandırdı. Lustig, Zagreb'deki Yahudi Filmleri Festivali'nin onursal başkanı ve kurucu üyelerinden biridir. 16 Eylül 2010'da kendisine fahri Osijek vatandaşlığı verilmiştir.

Hep eksikliğini duyduğu, mahkum olduğu için kaçırdığı Bar Mitzvah’ını ise bir zamanlar zorla tutulduğu Auschwitz’de 24a (tutulduğu baraka)’nın hemen önünde o sene dünyanın dört bir yanından March Of The Living eğitim turu ile Polonya’da bulunan Yahudi gençlerle 2 Mayıs 2011’de kutladı, Tefilin taktı.

Lustig, 14 Kasım 2019'da 87 yaşında Zagreb'de öldü.

Film mirası, Holacaust eğitimine olan katkısı ise onu unutulmazlar arasına soktu.