Avusturya Parlamentosu’nda "Kasım Pogromu" Anma Töreni

Erez Israel’in güneyiyle kuzeyinde endişe ve üzüntüyle izlediğimiz savaşın gelişmelerini yorumlamayı bu hafta kalem arkadaşlarıma bırakarak, bir kitap lansmanı için Avusturya Parlamentosu’na davetli olduğumuzu ender bir fırsat görüp, aynı mekânda eşimle birlikte yaşadığımız çok özel bir töreni paylaşmak istiyorum sizlerle…

9 Kasım 1938 akşamını 10 Kasım'a bağlayan gece ile ertesi gün boyunca, Avusturya genelindeki Yahudi sinagogları, Almanya’nın her kentinde olduğu gibi saldırıya uğrayıp ateşe verildi, dindaşlarımızın neredeyse tüm dükkânları yağmalandı ve çok sayıda Yahudi vatandaş taciz edildi, yüzlercesi öldürüldü. O yıllarda salt Viyana’da 102 sinagog bulunuyordu ve ülkedeki toplam Yahudi nüfusu, 167 bini Viyana’da olmak üzere, 201.000 kişiye ulaşmıştı.

Bilindiği gibi bu vahşi saldırılar, Nazi rejimi tarafından düzenlenmiş bir kampanyanın parçasıydı. Daha yüzeysel biçimde "Kristallnacht" (yüzlerce Yahudi dükkânlarının kırılan vitrin camlarından esinlenerek "kristal gecesi") olarak tanımlanan, tarihçiler tarafınca Nazi Kasım Pogromları adıyla anılan bu olay, Avusturya'daki Yahudi karşıtı zulmün ilk zirvesini oluşturup, Şoa ile doruğa ulaşan insanlığa karşı işlenen gaddar suçların önünü açacaktı…

Daha 1981 yılına kadar kendisini "Nazi rejimin bir kurbanı" olarak nitelendiren Avusturya Devletiyle halkının büyük bir kısmı, o dönemin Başkakanı Franz Vranitzky’nin tarihi konuşmasıyla bu yanıltıcı tutumundan geri dönüp, Naziler ile işbirliği yapan Avusturya‘da kıyıma uğrayıp varlıkları ellerinden alınan, toplama kamplarına sürülen ve öldürülen Yahudilerin ailelerine tazminat ödetmeye başlar. Günümüzde ise ülkede yaşamakta olan 15.000 dindaşımız, devletin en çok ilgi gören azınlığı olmanın yanı sıra, Avusturya’nın İsrail ile bağı çok kuvvetlidir.

Holokost tanığı Benno Kern, Parlamento Başkanı Wolfgang Sobotka ve Başbakan Vekili Werner Kogel

İşte bu bağlamda, Kasım Pogromu’ndan 85 yıl sonra Avusturya Parlamentosu, kurbanların anısını yaşatmak ve antisemitizm, dışlama ile nefretin her türlüsüne karşı durma yükümlülüğünü vurgulamak amacıyla bu vahşeti, büyük toplantı salonunda özel bir etkinlik ile andı. Parlamento Başkanı Wolfgang Sobotka ve Viyana Yahudi Cemaati Başkanı Oskar Deutsch da Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'de gerçekleştirdiği katliama atıfta bulunarak "Bir daha asla!" sözlerini yinelediler; dahası, Başkan Deutsch "Never again was now!“ tümcesini kullandı… Hamas teröristleri –tıpkı zamanında Nasyonal Sosyalistler gibi– tüm Yahudileri yok etmek istiyor. Buna karşı kararlılıkla durmak gerekiyor. İsrail Parlamentosu Knesset Başkanı Amir Ohana da bir video mesajında Hamas'ın tüm Batı toplumu için oluşturduğu tehdidi vurguladı.

Avusturya Yahudi Cemaati Başkanı Oskar Deutsch

Törenin devamında Viyana Teknik Üniversitesi'nden Prof. Bob Martens ve Güzel Sanatlar Akademisi'nden Prof. Herbert Peter tarafından Avusturya'da yıkılan en önemli sinagogların eski resimleri ekranlara yansıtılarak, onların sanal olarak yeniden inşasına odaklanan bir sunumda tarihsel arka planlar tartışıldı. Ardından, Avusturya’nın Devlet Televizyonu ORF’in törenden iki gün önce yayımlamış olduğu, antisemitizmin tarihine ilişkin "Eski Nefret - Yeni Yanılsama" adlı belgeselinden bölümler sunuldu.

Viyana Büyük Sinagogu Başhazanı ("Oberkantor") Shmuel Barzilai

Tören akşamı boyunca, 2015 yılında İstanbul Aşkenaz ve Neve Şalom Sinagoglarında konuk etmiş olduğumuz Viyana Büyük Sinagogu Başhazanı Shmuel Barzilai tarafından söylenen "Eli, Eli" ve "Ani Maamin" ezgileriyle son olarak seslendirdiği "El male rahamim" duasının ardından, sıra akşamın en anlamlı konuğuna geldi: Etkinliğin moderatörü ORF sunucusu Lisa Gadenstätter, Kasım 1938'deki olaylara on bir yaşında tanıklık eden ve tüm ailesiyle Auschwitz’e sürülmüş olup, aralarından tek canlı olarak geri dönen Benno Kern ile bir "Şoa kurtulanı tanığı" söyleşisi gerçekleştirdi. Viyana'nın Leopoldstadt semtindeki bir Yahudi okuluna devam eden Kern, 10 Kasım'da ders gördüğü binayı harap olmuş bir halde bulmuştu. "Okul müdürü ve 28 öğretmen öldüresiye dövülmüş halde yerde yatıyordu. Okul malzemeleri her kattan pencerelerden aşağı atılmış ve yakılmıştı," diye anlattı, 96 yaşındaki Kern! Söyleşinin sonunda, etkiniği izleyenlere o dönemler hakkında "yaşadıklarının sadece küçücük bir kesitini" anlattığını belirten bu holokost tanığı, dakikalar boyunca ayakta alkışlanacaktı…

İstanbul’daki bazı benzer etkinliklerde şaşkınlıkla gözlemlediğimiz ikramlı bir "resepsiyon" ile sona ermemiş olan bu hüzünlü anma törenine bir gün sonra Avusturya’nın tüm gazeteleri manşetten yer verdiler – eşimle ben ise, oraya davetli olmanın özel gururunu yaşamış olduk.

Parlamento Başkanı W.Sobotka, Holokost tanığı B.Kern’e teşekkür ederken…

Tüm fotoğraflar için copyright: Parlamentsdirektion/Johannes Zinner

Yazarın tüm yazıları için tıklayınız