Jerry Lewis

Komedyenlerin Kralı olarak kabul edilen Jerry Lewis, 20. Yüzyılın en önemli sahne sanatçılarındandır.

Joseph Levitch adıyla A.B.D.'nin Newark kentinde, 16 Mart 1926 tarihinde doğdu. Ailesinin ebeveynleri, Rus İmparatorluğu'ndan göç etmiş olan Rachael ve Danny Levitch'ti. Danny Levitch de sahne sanatçısıydı.

Genç Jerry, sahne hayatına tiyatrolarda yer gösterici ve daha sonra pandomim sanatçısı olarak başladı. Babasıyla çalışmış olan eski bir komedyen Max Coleman, genç komedyendeki yeteneği farketti ve onun menajeri oldu.

1945 yılı, Hollywood'daki en meşhur ikilinin, Dean Martin ve Jerry Lewis'in bir araya geldiği yıl oldu. Diğer ikililerden farklılıkları seyirciyi etkilemeye yetti.

Gece kulübünde başlayan ortak kariyerleri, ulusal NBC Radyo'da 1949-1953 yılları arasında sundukları The Martin and Lewis Show'la devam etti. Daha sonra The Ed Sullivan olarak anılacak olan CBS'deki Toast of the Town ise televizyona ilk çıkışları oldu. Bu programı yine ulusal başka programlar izledi.

İkili 1950 yılında NBC ile haftalık The Colgate Comedy Hour'da yer almak için sözleşme imzaladılar. Programda stand up gösterilerine, Dean Martin'in şarkı ve dans performanslarına ve Jerry Lewis'in pandomim gösterilerine yer verdiler.

1951 yılına gelindiğinde, Paramount Tiyatro'daki gösterilerinin ardından ikili ulusal bir fenomen olmuştu. Seyirci sayısında rakipleri Beatles, Elvis ve Sinatra'ydı.

Lewis ve Martin, beyazperdeye de beraber adım attılar. İlk film, 1949 yılında çekilen radyo dizisi My Friend Irma'nın adaptasyonuydu.

1950'lerde ikili art arda filmler çekmeye başladı. 1952 ve 1953 yılında üçer film çektiler.

DC Comics, ikilinin popülerliğini çizgi romanla taçlandırdı ve 1952-1957 yılları arasında The Adventures of Dean Martin and Jerry Lewis adlı çizgi roman serisini piyasaya sürdü. İkili, 1955'deki Oscar ödüllerinde de sahne aldı.

Paramount için ikil adeta define sandığı gibiydi ancak ileriki yıllarda hem Lewis hem Martin, şirketin kendilerine belli rolleri dayatarak sanatlarını sınırlandıdığından şikayet edeceklerdi.

İlerleyen yıllarda Dean Martin'in filmlerdeki rolleri azalıp Lewis övgüleri toplamaya devam edince ortaklıkları çatlamaya başladı. İkili resmi olarak 24 Haziran 1956'da ayrıldı ve her iki sanatçı da sahne hayatlarına başarıyla devam etti. Sarıntılı olarak ayrılmış olsalar da Sinatra'nın 1976'daki sahne daveti de dahil olmak üzere bir kaç kez bir araya geldiler.

Judy Garland'ın eşinin davetiyle Las Vegas'ta sahne alan Lewis, büyük gürültü kopardı.

Bunu, solo albüm çalışması takip etti. Rock-a-Bye Your Baby şarkısı listelerde 10 numaraya yükseldi. Jerry Lewis Just Sings albümü ise Billboard'da 3. Sıraya çıktı, yerini dört ay koruyarak bir buçuk milyon kopya sattı. Bu başarının ardından Lewis 1960'ların ortalarına kadar çeşitli albümler ve single'lar çıkardı.

Albüm başarısı sanatçıya, Las Vegas'taki Sands Otelleri ile beş yıllık kontrat getirdi. Martin'siz de başarılı olduğunu ispatlayan ve olumlu eleştirilerle karşılaşan Jerry Lewis, Miami, New York, Chicago ve Washington'da da sahne aldı. Kulüplerin yanında What's My Line? Adlı televizyon programında da yer aldı.

Jerry Lewis, Martin'le yollarını ayırmalarının ardından 1956, 1957 ve 1959'da Oscar törenlerinin sunuculuğunu yaptı. DC Comics, bu kez The Adventures of Jerry Lewis adlı çizgi roman serisini piyasaya sürdü ve yayım 1957 ve 1971 yılları arasında okuyucularla buluştu.

1957 yılında The Delicate Delinquent filminin yapımcılığını üstlendi. Paramount ile şirketi arasında 1959'da imzalanan ve yedi yıllık dönemde 14 film için ödenecek 10 milyon dolarlık sözleşme, zamanının en pahalı sözleşmesi oldu. Lewis'in filmleri Paramount'a 100 milyon dolar kazandırmıştı bile.

1960'lı ve 19702li yıllarda, sanatçı art arda gösterilere çıkmaya ve film çekmeye devam etti. Yıllarca komedyen olarak çalıştıktan sonra 1972 yılında The Day the Clown Cried adlı Nazi toplama kampında geçen bir dramayı yönetti ve filmde rol aldı.

Ancak Dean ve Ben adlı kitap turunda da açıkladığı gibi filmin performansından memnun kalmadı. Bu yapımla ilgili bir belgesel Alman ARD televizyonu tarafından daha sonra yayınlandı.

Lewis'in çalışması, Soykırımla ilgili yapılan The Holocaust, Schindler's List ve Life is Beautiful gibi fimlerin öncüsü kabul edilir.

Bu yapımın ardından Lewis beyazperdeye bir süre ara verdi.

1980'lerde ise hem televizyona hem film dünyasına geri dönen Lewis, Las Vegas'taki gösterilerine devam etti. Martin'in sahnedeki son performansında sahneye pastayla çıkıp eski ortağı için doğum günü şarkısı söyleyerek büyük bir sürpriz yaptı.

20. yüzyıla damga vuran sanatçılardan olan Jerry Lewis, 1990'lar ve 2000'lerde de çeşitli gösterilerde, televizyon dizilerinde yer almaya devam etti.

En son filmi Max Rose, 2016 Cannes Film Festivali'nde yer aldı.

1967 yılından itibaren film yönetimi kursları vermiş olan Lewis'in öğrencilerinden ikisi ünlü yönetmenler George Lucas ve Steven Spielberg'di.

Sanatçılığının yanında Jerry Lewis tanınmış bir hayırseverdi.

İki kez evlenmiş olan Lewis'in biri evlatlık olmak üzere 7 çocuğu vardı.

20 Ağustos 2017 tarihinde, 91 yaşında Las Vegas'daki evinde hayata gözlerini yuman ünlü komedyen mirasını yalnızca son eşine ve kızına bıraktı.