Bernard Lewis

Son yüzyılda, özellikle Ortadoğu tarihi denildiğinde akla gelen ilk isimdir Bernard Lewis.

Sadece tarih alanında değil, sosyal bilimlerin diğer disiplerinde de halen kullanılmakta olan çalışmaları, pek çok araştırmacıya ışık olmuştur.

31 Mayıs 1916 tarihinde Londra'da, Harry Lewis ve Jane Levy Lewis'in oğlu olarak dünyaya gelen ünlü tarihçi, Bar Mitsva'sına çalıştığı sıralarda dillere merak saldı.

1936 yılında; Londra Üniversitesi'ne bağlı şu anki adıyla Afrika ve Ortadoğu Çalışmaları Okulu SOAS'dan mezun olan Bernard Lewis, Yakın ve Ortadoğu alanında yaptığı çalışması ile öğrenimini tamamladı. Üç yıl sonra tamamladığı doktorasının tez konusu ise İslam Tarihi olacaktı. Hukuk dersleri de almış olan Lewis, 1938 yılında döndüğü SOAS'da İslam Tarihi hakkında dersler vermeye başladı.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Bernard Lewis, İngiliz Kraliyet Ordusu'nda yer aldı. Savaş sonrası döndüğü SOAS'da 25 yıl boyunca eğitimci olarak yer alan ünlü tarihçi, 1949 yılında, 33 yaşındayken Yakın ve Orta Doğu Tarihi kürsü başkanı oldu. Lewis, 1963'de ise İngiliz Akademisi'ne kabul edildi.

1974 yılına gelindiğinde, Lewis Princeton Üniversitesi'nde ve yine Princeton'daki İleri Çalışmalar Enstitüsü'nde ders vermeye başlamıştı. Başta Yazar; Princeton'a bir sömestr için gelmişti ancak kalışı uzun soluklu oldu. Bu dönem Lewis'in akademik yaşamının en verimli dönemi olarak adlandırılır. Princeton'a gelişinden 12 yıl sonra 1986 yılında emekli olan Bernard Lewis buradan geçtiği Cornell Üniversitesi'nde ise 1990 yılına kadar ders vermeye devam etti.

Tarih alanında en etkili isimlerden sayılan Bernard Lewis, 1966 yılında kurucu üyelerinden olduğu ve son zamanlarda özellikle ABD'nin ve İsrael'in Ortadoğu'daki varlığını eleştiren akademisyenlerin yönetiminde olmaya başlayan Kuzey Amerika Ortadoğu Çalışmaları Organizasyonu'ndan 2007'de ayrıldı ve Ortadoğu ve Afrika Çalışmaları Birliği'ni kurdu.

Lewis, Modern Türkiye'nin Doğuşu adlı eserinin 1961 ve 1968 versiyonlarında ''1915'deki korkunç soykırım'' olarak bahsetmiş olsa da ileriki edisyonlarda bu görüşünü değiştirmiş ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından sistematik bir soykırım planlanmamış olduğunu yazmıştır. Bu yeni yazım özellikle Fransa'daki Ermeniler arasında infial uyandırmış ve Lewis'e tarafsız olmadığı suçlaması yöneltilmiş, bir davada suçlu bulunmuş olan tarihçi diğer üç davadan beraat etmiştir. Bu davalar sonrası tarihçi, bir soykırım inkarcısı olarak anılmaya başlanmıştır. Lewis'e Kasım 2006'da Ulusal Onur Madalyası veren ABD Başkanı George Bush da Ulusal Ermeni Komitesi'nin şimşeklerini üstüne çekmiştir.

Bernard Lewis'in politika ve tarih yorumcusu olarak tanınması, 1960'lara, İsrael-Filistin anlaşmazlığı konusundaki analizlerine dayanır.

Amerikalı tarihçi Joel Beinin ünlü yazarı, Kuzey Amerika'daki en ateşli Siyonist savunucu olarak tanımlamış, ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney ise politikacıların, diplomatların, medyanın ve akademisyenlerin Lewis'in bilgeliğinden faydalandığını belirtmiştir.

İslamlaşmanın Kökenleri kitabında görülen Marksist düşünceleri zaman içinde yerini daha liberal geleneksel İslam tarihi çalışmalarına, hatta sert Sovyetler Birliği eleştirilerine bırakmıştır.

Kariyeri boyunca Bernard Lewis dünya liderleri ile sıkı ilişkiler kurmuş, İsrael Başbakanı Golda Meir makalelerini kabine üyelerine okutmuş, George W. Bush döneminde ABD yönetimine danışmanlık yapmıştır. Ürdün Kralı Hüseyin ve kardeşi Prens Hasan Bin Talal ile de yakın ilişkiler kurmuş olan Lewis'in Şah Pehlevi ile de ilişkileri güçlüydü.

Bernard Lewis'in, darbe ile başa geçmiş olan Kenan Evren ve suikaste kurban giden Enver Sedat ile olan ilişkileri de biliniyordu. Lewis, Sedat'ın sözcüsü Tahasin Bashir aracılığı ile 1971 yılında İsrael ve Mısır arasında ilk barış mesajlarının iletilmesini sağlamıştır.

Sovyetler'in güç kaybettiği dönemde Lewis İsrael-Türkiye işbirliğinde büyük bir potansiyel görmüştür. Çalışmalarında çokça yer verdiği Türkiye'nin Batı'ya yaklaşma çabalarına çok değer vermiştir. Lewis Türkiye Çalışmaları Enstitüsü tarafından ödüllendirilmiştir.

Ruth Hélène Oppenhejm ile olan evliliğinden iki çocuğu olmuş olan Bernard Lewis, 19 Mayıs 2018'de, 101 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Bu büyük tarih ustası, Tel Aviv'deki Trumpeldor Mezarlığı'nda ebediyen istirahat etmektedir.