Gölgenizi evde unutmayın!

Geçtiğimiz hafta içinde radyoda dinlediğim bir haber 2020 yazının, geçtiğimiz yüzyıllarda rastlanmamış en yüksek sıcaklıkları göstereceğini naklediyordu... Haliyle Akdeniz su sıcaklığının da 30 dereceye yaklaşması bekleniyor. Küresel ısınma çekincesinin sonuçları işte – her ne kadar Covid-19 salgını dolayısıyla “ozondaki deliğin” kapandığı belirtiliyorsa da...

Gazete ve dergilerin her yaz “tıp otoritelerinin” ağzından yayımladıkları basmakalıp uyarı yazılarının (“bol sıvı alınız; 12-16 saatleri arasında sokağa çıkmayınız; astımlı ve kalp hastaları ile çocuklar ve yaşlılar özellikle dikkat etsin!”) ne derece ciddiye alınıp alın(a)madıklarını bilemem – ancak şurası kesindir ki, özellikle yüksek nem oranıyla birlikte gelen bu sıcaklık dalgaları, sadece bedensel değil, ruhsal sağlığı da tehdit etmekte. Örneğin, gene gözüme çarpmış olan Norveç kaynaklı bir haberde, eşler arasındaki boşanma talepleri, aşırı sıcak geçen yaz aylarında çoğalıyormuş! Uluslarası polis kayıtlarına göre, öfke ve şiddetten kaynaklanan kavga ve kıyımların artışı da, yüksek sıcaklık ile doğru orantılıdır; dikkatsizlikten doğan trafik kazaları bir yana...

Öte yandan, “güneyli” olarak tanımlanan nice ülkenin uygarlık düzeyi ile sıcak iklim kuşağında bulunmaları arasındaki koşutluğa parmak basıldığını görüyoruz ki, bu konuda bazı komşularımızın davranışları da yön verici olmuştur kuşkusuz... Bu ülkelerde ilkelliğe daha yakın olan yaşam biçimi ile birlikte, kuraklığın da yaygın olması ve suyun eksikliği, hijen sorunlarına da yol açıyor. Örneğin, Mısır sokaklarında adım başı karşılaştığım “galabiyye/şıp-şıp”lılar, yolun kenarına çömelip, “galabbiye”lerini (entarilerini) hafifçe sıyırarak, atıklarını “şıp-şıp”ları (terlikleri) arasına düşürmeyi yeğliyordu! Beri yandan, Kahire dışındaki şık evine davetli olduğum saygın işadamının da, özel “yakınlığını” gösterircesine, masadaki tabağa üç parmağını daldırıp yağlı pilavı ağzıma tıkamasına ne dersiniz? Ülkemizin Avrupa düzeyindeki yaşam biçimi sayesinde, bu tür Orta Doğu “gelenekleri” çoktan geride kalmıştır; ne var ki, geçtiğimiz günlerde yaşadığımız aşırı sıcaklar boyunca, terasta yemek yerken neredeyse tabaklarımızdan ayıklamamız gereken sivrisinek akımlarıyla karşılaştık – anlaşılan, “arnona”larımız ile el ele yürümesi gereken ilaçlama etkinlikleri, bu tür doğa koşullarına yetişemiyor!

Tüm bu sakıncalara karşın, sıcak iklimin olumlu bir etkeni, insanları daha çok bir araya getirmesidir ki, bu da corona-koruma öğesini zorlaştırıyor kuşkusuz... Nice Orta Doğu ülkesinde, sokak kahveleri ve çay bahçelerinin gecenin geç saatlerine kadar dolup taştığını görüyoruz. Bu tür sosyal birliktelikler, kuzey ülke insanlarının genellikle evlerinde kalıp bireysel bir yaşam sürmelerinden ruhen çok daha sağlıklıdır, ancak bugünlerde bedenen değil, ne yazık ki...

Sıcaklıklar yükseldikçe, iki nesnenin önemi de artıyor: sıvının ve gölgenin... Bırakınız şişeden/kutudan, limonlu/limonsuz içilen birayı, veya çok aspartanlı/bol zerolu, dolayısıyla “anormal”, yoksa “normal” olarak alınan kolayı – SU’dur, en önemli olanı ve bu bağlamda günümüzde bir buçuk kişiden birinin elinde dolaştırdığı pet şişeleri, çağdaş kent halkının birer zorunlu aksesuarı olmuştur artık... – Gölgeyi ise elinizde nasıl tutacaksınız?! Sıradan ölçüdeki şapka veya kasketler, işimizi göremiyor yeterince – ve onyıllar önce kullanılagelen güneş şemsiyesi yeniden “in” değil henüz. Sahi, “gölge” olgusunun ne denli önemli olduğunu gösteren, Haldun Taner’in bir eski Yunan öyküsünden uyarladığı “Eşeğin Gölgesi” oyununu anımsayanlar var mı acaba? Şöyle ki, kiralık bir eşek ile seyahat eden dişçi Struthion, bitkin düşüp hayvanı yolun kenarına çekerek gölgesinde birazcık dinlenmeye kalkıştığında, eşek sürücüsü tepki gösterir: “Anlaşmamızda bu yoktu – size eşeği kiraladım, ama gölgesini değil!” Al sana, mahkemelik bir durum... Kıssadan hisse – gölgenizi sağlama almadan yürüyüşe çıkmayın bu sıcak günlerde!