Manya Shochat

Golda Meir’den çok önce, anavatanlarına dönen Yahudilere liderlik eden genç bir kadın vardı. Adı Manya Shochat’tı.

1880 yılında bugün Belarus’a dahil olan, Rusya İmparatorluğu’nun Grodno bölgesinde, Belarus ve Polonya arasındaki Łosośna Nehri yakınlarında orta sınıf Yahudi bir ailede doğdu.

Erkek kardeşi İsaac, Rusya’da tarım öğrenimi aldığı sırada, Yahudilerin Ukraynalı çiftçilerin kanını içtikleri iftirasını atan profesörünü tokatladığı için öğretim kurumundan kovulmuştu. Isaac 1882 yılında yaşadığı ülkeyi terkedip Osmanlı egemenliğindeki topraklara doğru yola çıkacak ve ülkede tarıma dayalı yerleşim yerlerini kurma amacındaki Bilu girişimine katılacaktı.

Manya’nın bir diğer erkek kardeşi Gedalia da 1892 yılında İsaac’e katılacak ve ikisinin faaliyetleri ve eve yollanan mektuplar, Manya’nın siyonist düşünceleri üstünde etkili olacaktı.

Genç yaşında kardeşinin Minsk’teki fabrikasında çalışmaya başlayan ve işçi sınıfının koşullarına yakından tanık olan Manya, Yahudi Sosyalist Partisi Bund devrimcileri ile olan ilişkileri nedeniyle 1899 yılında tutuklandı. Hapiste olduğu dönemde Çarlık gizli polisi başkanı Sergey Zubatov kendisini, işçilerin hükümeti devirmek yerine çalışma koşullarını iyileştirmeye yönelik bir reform için çalışmaları gerektiği konusunda ikna etti.

Manya Schochat, kendi bakış açısı ile örtüşen bu ideali alarak Yahudi Bağımsız İşçi Partisi’ni 1901 yılında kurdu.

Manya’nın partisi, arkasında Gizli Polis’in desteği olduğu için grevlerde başarılıydı. Ancak Bund ve diğer Yahudi Sosyalist grupların şimşeklerini üstüne çekmişti.

49 kişinin katledildiği 1903 yılındaki 1. Kişniev Pogromu’nun ardından Manya’nın partisi dağıldı.

Politik başarısızlığın yarattığı ruhsal stresini yok etmek amacıyla, sabun fabrikası Şemen’in sahibi kardeşi Nahum’un daveti üzerine 2 Ocak 1904 tarihinde o dönem Palestine olarak adlandırılan topraklara ulaştı.

Manya, günümüzde Suriye ve Ürdün sınırları arasında yer alan Houran bölgesine ve taşıdığı potansiyele hayran kaldı. Houran, Baron Rotschild tarafından Arap yerleşimcilerden satın alınmıştı. Ancak Osmanlılar Yahudilerin o bölgede yaşamasına izin vermeyince Baron da çareyi bölgeyi Arap toprak ağalarına kiralamakta bulmuştu.

Baron Rotschild’in satın aldığı tüm köyleri ziyaret etmeye karar veren Schochat, geniş topraklar satın alarak Rehovot, Hadera ve Galil’deki yerleşimleri kuran büyük Siyonist Yeoşua Hankin ve eşi Olga’ya hayran oldu ve onların sayesinde ülkede kaldı.

Schohat, ilk ziyaretinin ardından, Arap tarım işçileri ile yürütülen Yahudi tarım toprakları düşüncesinin, Yahudi ulusal hayatına destek olamayacağının farkına vardı. Böyle bir yapılanmanın finansal olduğu kadar sosyal sıkıntıları da olacaktı.

Böylece genç kadın, Yahudi kolektif tarımsal yapılanmanın bir Yahudi anavatanı kurmanın temeli olacağı fikri ile öncelikle Hauran’daki sorunu çözmeye koyuldu. Bu nedenle Paris’e gitti ve Baron’u kendisine destek olmaya ikna etmeye çalıştı.

1905’deki 2. Pogrom akabinde Schohat, silahlı destek isteyen Yahudi dostları için Baron’dan 50 bin altın frank topladı.

Esdindiği silahları, Frankfurtlu rabanit kılığına girerek Odessa’ya sokmayı başaran Schohat’ın dairesine giren bir gizli polis silahları buldu ancak polis kendisini vurmadan silahını ateşleyen Schohat polisi öldürdü ve silahları gereken kişilere ulaştırdı.

1906 yılında Rusya’daki Yahudiler için silah ve Hauran planı için fon bulmak amacıyla ABD’ye seyahat etti. Ancak beklediği ilgiyi görmeyince 1907’de ülkeye geri döndü. İsrael Schohat ve arkadaşlarının desteği ile başlattıkları tarımsal girişim başarılı oldu. Aşomer -güvenlik- örgütünün kurulmasına yardımcı oldu.

1908 yılında kendisinden 9 yaş küçük İsrael Schohat ile evlenen Manya’nın Gideon ve Ana adlı iki çocuğu oldu.

2. Dünya Savaşı sırasında Britanya Kraliyet Hava Kuvvetleri’nde pilot olan Gideon, daha sonra İsrael Hava Kuvvetleri’nin saygın pilotları arasına katıldı ve Albay rütbesini aldı. 1967’de intihar eden Gideon’un kızı Alona, İsrael’in en büyük şarkıcılarından Arik Einstein ile evlendi.

Osmanlılar’ın 1. Dünya Savaşı sırasında tüm Rus uyrukluları Bursa’ya sürmesinin ardından savaş sonuna kadar Türkiye’de kaldı ve ancak 1919 Pesah’ında ülkeye dönebildi.

1921’de Arapların başlattığı isyanlar sırasında ailesiyle birlikte Tel Aviv’deydi. Kızılhaç hemşiresi kılığına girerek Yahudi yerleşimlere savunma desteği verdi. El bombalarını yumurta sepetlerinde taşıyordu.

Ayaklanmalar bittikten sonra fon toplamak için ABD’ye tekrar seyahat etti ve birkaç bin dolar toplamayı başardı. Viyana’da bekleyen eşi İsrael, elde edilen para ile satın aldığı silahları ülkeye ve Agana’ya ulaştırdı.

Eşiyle birlikte sosyalist Siyonist oluşum Gdud Aavoda’da yer alan Manya Shochat, 1930’da kurulan Arap-Yahudi Dostluk Ligi üyesiydi. Manya Schohat, 1948 yılında Mapam partisine katıldı.

Yalam öyküsü İsraelli yazar Dvora Omer tarafından kaleme lanına Manya Schohat, Amos Gitai’ın Berlin Jerusalem filminde de yer aldı.

Bu büyük savaşçı kadın, 1961 yılında Tel Aviv’de hayatını kaybetti.