Yeruşalayim’in sembollerinden biri de Yemin Moşe adıyla da bilinen Montefiore değirmenidir.
Bu hafta Yemin Moşe’nin ve yanındaki Mişkenot Şaananim mahallesinin kurucusu Moses Montefiore’yi yakından tanıyalım.
Ünlü İngiliz banker Montefiore, İtalya’nın Livorno şehrinde 1784 yılında, İngiltere kökenli Sefarad bir ailede doğdu.
İngiltere’nin Kennington şehrine dönen ailenin finansal durumu kötüleşince genç Moses eğitimini yarım bırakıp çalışmaya başladı.
Önce bir çay tüccarının ve bakkalın yanında çalıştı, daha sonra ise bir muhasebe bürosuna girdi.
1803 yılında girdiği İngiltere Borsası’nda tüm müşterilerinnin paralarını kaybetti ve bankerlik lisansını kaybetti.
1810-1814 yılları arasında İngiliz ordusunun Surrey Militia grubunda yer aldı.
1812 yılında Masonluğa kabul edilen ve İngiltere Büyük Locası’nda yer alan Montefiore, 1815 yılında yeniden bankerlik lisansı satın aldı ve kardeşi Abraham ile birlikte 1816 yılına kadar bir yatırım portföyü yönetti.
1812 yılında bir başka banker olan Levy Barent Cohen’in kızıyla evlenen Montefiore, evlilik yoluyla Rotschild ailesi ile de akraba olmuş oldu. Eşi Judith’in kızkardeşi Henriette Nathan Mayer Rotschild ile evliydi. Bu evlilik sayesinde Montefiore ve Rotschild ticari ortaklık kurdular.
Montefiore bankacılığın yanı sıra Avrupa şehirlerinin sokaklarını gaz ile aydınlatma konusunda da yatırımlarda bulunmuştu. Montefiore ayrıca Alliance Hayat Sigortası şirketinin kurucularından ve İrlanda Provincial Bank’ın yöneticilerindendi.
Ünlü banker, 1820 yılında ticari faaliyetlerini sonlandırdı ve kendini hayır işlerine özellikle Yahudi cemaatine adadı.
1835-1874 yılları arasında 39 yıl boyunca Yahudi İngiliz Milletvekilleri başkanlığını yaparak bu alanda rekor kırdı. Şam konsolosu ve İsrael Devleti’nin kurulma planını gündeme getiren ilk kişi olan Charles Henry Churchill ile olan ilişkileri, Siyonizm’in ilk adımları olarak kabul edilir.
Moses Montefiore, 1840 yılında Abdülmecid’e giderek, Şam’da hapsedilmiş ve işkenceye uğramış 10 Suriyeli Yahudi’nin bırakılması ve Roma’ya giderek Katolik Kilise tarafından kaçırılmış 6 yaşındaki Edgardo Mortara’yı kurtarmak için ayrıca köleliğin kaldırılmasına çalıştı.
Bu çabaları onu halk kahramanı haline getirdi.
Montefiore, 1836 yılında Christ's Hospital adlı halen aktif olan okulun yöneticilerinden oldu.
1837’de Londra Şerifi seçilen ve bu görevi 1838’e kadar yerine getiren Moses Montefiore, aynı yıl Kraliçe Victoria tarafından şövalye ilan edildi ve 1846 yılında özellikle Yahudi halkı için yaptıkları nedeniyle baronluk ünvanına kavuştu.
Genç yaşlarda dinle çok fazla ilgisi olmayan Baron Montefiore, 1827’de Kutsal Topraklar’a yaptığı ilk seyahati sonrası dindar bir Yahudi oldu. Kaşer et yemek için seyahatlerine şahsi Şohet’ini de beraber götürürdü. Baron ayrıca, aynı dönemde İngiltere’de yükselişe geçen Yahudi Reform hareketinin engellenmesi için büyük çaba sarfetti.
Yaşadığı İngiltere’de kraliçe Caroline’e ait olan ve yanındaki araziyi satın alan Montefiore, bu mülkte 1833 yılında görkemli bir açılışa sahne olan ve halen ayakta olan Montefiore Sinagogu’nu inşa etti.
1846 yılında Rusya Çarı tarafından kabul edilen Baron, Charles Dickens’ın günlüklerinde ve James Joyce’un Ulysses’inde yer aldı.
Bilinen bir çocuğu bulunmayan Montefiore’nin 100 yaşı tüm dünya Yahudileri arasında ve İngiltere’de tüm halk tarafından kutlandı.
İngiliz basınında hayatı ve faaliyetleri ile sık sık yer almış olan Moses Montefiore; 1885 yılında, 100 yaşında hayatını kaybetti.