Bu sene Pesah Bayramını 8 Nisan akşamı itibarıyla kutlamanın arifesinde ,
Bir başka Pesah günü tarihin sayfalarından süzülüp göz kırpıyor bana.
Bu tarih; geçmişi sadece 111 yıllık olan Tel Aviv şehrinin kuruluş yıldönümü.
11 Nisan 1909'da bir Pesah günüydü
Tel Aviv şehri kurulduğunda...
O günlerin şartlarında vizyonu geniş girişimci öncü bir grup, bir Start-up projesi kavramına yakışır bir şekilde
"Hiç birşeyden başladı, bir devrim yarattı"
Rothchild Bulvarı'nda başladı herşey...
O zamanlar geleceğin Rothschild Bulvarı sadece kum tepeciklerinden ibaretti.
Bugün Tel Aviv'in en meşhur caddesi şüphesiz şehrin en kalbindeki Rothschild Bulvarı.
Neve Stedek'ten Habima Meydanına uzanan Hertzl ve Allenby caddelerini kesen Bulvar, Bauhaus mimari tarzı binalarda tarihi ve kültürel merkezleri, restoranları, kafeleri, bar ve kulüpleri, sokak sanatçıları, köpek yürütenleri, bisiklet ve kaykaya binenleri, parklarda çocukları ile herdaim bir enerji bombası.
Zaman tüneline geri dönersek ;
19.yüzyıl sonunda 20.yüzyıl başlarında, tohumları önceden atılmış Siyonist fikirlerin yeşermesiyle harekete geçip dalga dalga gelen Aliyah grupları, dönemin Osmanlı yönetimi gözetiminde vaadedilmiş topraklarda yerleşmeye başlamışlardı bile.
Tel Aviv'i kuran bu grup bölgeye dağılmış çeşitli öncü girişimci gruplardan sadece biriydi ama diğerlerinin aksine farklı ve yenilikçi bir yaklaşım içindeydiler.
Dinî dogmaların veya kibutz yerleşimciliğinin dışında şehir atmosferinde laik, liberal ve özgürlükçü, işe, üretime, ticarete odaklı, güçlü bir oluşumun hayalini kuruyorlardı.
İsrael'in kavramsal fikir babası Hertzl'in Altneuland kitabındaki öngörüleri doğrultusunda "eski-yeni"ye dönüşümün kurucuları, hayata geçirenleri toplam 66 aile idiler.
Hikaye Temmuz 1906'da başlıyor :
Öncelikle Yafo şehrine göz atalım.
MÖ 1800 yıllarına kadar uzanan geçmişinde dünyanın en eski limanına evsahipliği yapmış, sayısız medeniyetleri bağrına basmış Yafo şehri
Yahudi, Müslüman ve Hristiyanlar'ın doğal yaşam alanıdır.
Daracık sokaklarda birbirinden güzel taş evler yanyana dizilir, duvarlarda graffitiler bambaşka hikayeler anlatır Yafo'nun sokaklarında.
Çarşı pazar yerleri kültürlerin birarada sergilendiği bir sahne, Akdeniz ise bu dekorun ayrılmaz bir parçasıdır.
Antik ve bohem, modernizmle buluşmuş, rengarenk bir doku oluşturmustur günümüzün Yafo şehrinde.
1900'lerin o günlerinde ise :
Yafo'yu mesken edinen 66 aile zor yaşam koşullarıyla varolmak ile ideolojilerini hayata geçirmek arasında geçirdikleri zor dönemi bir fırsata çevirirler.
Hepsi seçkindir, herbiri ayrı birer kıymettir, hepsinin parlak fikirleri vardır.
Aralarından yeni Avrupa göçmeni Arieh Akiva Weiss'in Yafo dışında bir mahalle kurulmasını önermesinin ardından hemen kollar sıvanır şehrin kuzeyinde toprak satın alınır.
Geleceğin Tel Aviv şehri artık ufuktadır.
Gelecek Tel Aviv'dir artık.
İnşaatlara başlanır . O günün ekonomik , demografik ve politik yapısı gözönüne alındığında tüm bu süreçler hiç kolay olmamıştır şüphesiz.
Üç yıl sonra 1909'da Pesah Bayramı'nın 2.günü Yafo'nun 2 km. uzaklık mesafesinde, kuzeyde yer alan kumluk tepelerde 66 aile Arieh Akiva Weiss'in başkanlığında toplanır.
Parsellenmis inşaat alanında kura töreni gerçekleşir.
Arieh Akiva Weiss katılımcıların isimlerini 66 tane beyaz deniz kabuğuna, arsaların sayılarını ise 66 tane gri renkli deniz kabuğuna yazar.
Böylece yeni bir Akdeniz şehrinin, Eretz Israel’in geleceğin yenilikçi, high tech merkezi, turizm beldesi şehrinin destanı başlar.
Tel Aviv in ilk inşa alanı Herzl, Ahad Ha‘am, Judah Halevi, Lilienblum ve Rothschild sokaklarıdır.
Bu bölgenin ismi komite tarafından Ahuzat Bayit olarak tarihe geçer.
Girişimci büyük vizyoner Arieh Akiva Weiss bu ismi taçlandırmak adına kızına Ahuzabeth ismini vermiş, idealist ruhuyla çevresine öncülük etmiş, şehir inşa ve planlamasında tüm olanakları değerlendirmiş, hayalleri çarpıcı bir şekilde hayata geçirmiş bir kişilik.
Kendisinin ve diğer 66 ailenin hikâye ve fotoğrafları , inşaat proje süreci online olarak hizmet veriyor.
Kendilerini buradan saygıyla anıyoruz.
http://www.ahuzatbait.org.il/
Ahuzat Bayit, Nahalat Binyamin ve Geula ile birleştiği tarih 21 Mayıs 1910'da resmi olarak Tel Aviv ismini kazandı.
Theodor Herzl'in ütopik romanı Altneuland'ın İbranice çevirisi olan Tel Aviv adı kabul edildi.
Eski anlamına gelen Alte, Tel yorumuyla eski bir arkeolojik alana atıfta bulunur, Neu ise Yeni anlamına, Aviv sözcüğünün karşılığı olan Bahar dönemine, bir yenilenme zamanına işaret eder.
"Eski- yeni" nin yorumu olarak
Tel-Aviv isminin başlıbaşına etimolojik açıdan yaratıcılığı, şehrin ruhuna bir ivme kazandırmış olmalı.
Tora kitabında Ezekiel : 3-15 te de sözü geçmektedir.
Bu Pesah Bayramı 11 Nisan'da şehrimin caddelerini sokaklarını meydanlarını yollarını park ve bahçelerini, Bauhaus binalarını, müze ve kültür merkezlerini, Tayelet'in boylu boyunca denize nazır yürüyüş parkurunu, café ve dükkanlarını, herbir semti ayrı bir resim olan semtlerini ziyaret ediyor olacağım imgelemim gücü adına..
Ve hangi karantina tutarmış beni hayal gücümün yolculuklarına....
Sağlıklı ve mutlu bir Pesah Bayramı dileklerimle
Seneye Tel-Aviv, Israel ve dünyanın nice şehir ve doğa alanlarını sağlık ve keyifle gezmek nasip olsun Pesah Bayramında .
Ve her günümüzü Bayram tadında yaşayalım.
