En ünlü refusenik; Natan Sharansky

İsrael’e yapılan göçlerle ilgili sayıların açıklandığı bugünlerde Sohnut’un (Yahudi Ajansı) efsane başkanı Natan Sharansky’den bahsetmemek olmaz.

Sohnut denince akla gelen belki de ilk isim olan Saransky, 20 Ocak 1948 yılında Sovyetler’in Donetsk şehrinde doğdu. Çocukluğunda tam bir satranç ustası olan ve gözleri kapalı olarak kendinden büyük rakiplerini yenmesiyle meşhur olan Sharansky, 15 yaşında bölge şampiyonu oldu. Natan Sharansky, yükseköğrenimini Moskova Fizik ve Teknoloji Enstitüsü’nün Uygulamalı Matematik Bölümü’nde tamamladı.

1973 yılında İsrael’e gelmek için yaptığı başvuru Sovyet otoriteleri tarafından reddedildi. Bunun nedeni de kariyeri sırasından Sovyet güvenlik bilgilerine ulaşabiliyor olmasıydı. Bu reddin ardından Sharansky, Sovyetler’den çıkmalarına izin verilmeyen “refusenik”ler için sözcü ve nükleer fizikçi ve insan hakları savunucusu Andrei Sakharov’un tercümanı oldu.

1977 yılında ABD lehine casusluk yaptığı iddiası ile Sharansky tutuklandı. Ölüm cezası ile sonuçlanabilecek dava sonucu 1978 yılında ağır çalışma cezasına çarptırıldı. Tutsaklığı sırasında sağlığı tehlikeli biçimde bozuldu.

National Geographic dergisinin 1990 yılında yayınlanan “Gulag”larla (Lenin tarafından kurulan Sovyet çalışma kampı) ilgili bir baskısında Sharansky’ye ve anılarına da yer verildi.

Özellikle eşi Avital’in yürüttüğü uluslararası kampanya sayesinde ve Ronald Reagan’ın Gorbaçov’a baskı yapması ile özgürlüğüne kavuştu. Gorbaçov tarafından serbest bırakılan ilk siyasi tutuklu oldu. Anatoly Borisovich Shcharansky olan adını da özgürlüğe kavuştuğu 1986 yılında Natan Sharansky olarak değiştirdi.

Özgürlüğe kavuşmasının ardından Sharansky hemen İsrael’e aliya yaptı. Hapiste bozulan sağlığı nedeniyle üç yıllık zorunlu askerlikten muaf tutulmuş olsa da acemi eğitimin yaptı.

Sovyetler’de geçirdiği hapishane yıllarında zihninden satranç oynadığını belirten eski Sohnut başkanı, ünlü satranç şampiyonu Garry Kasparov’u 1996 yılında İsrael’de yendi.

Hapishane anılarını yazdığı Fear No Evil dahil bir kaç kitap yazan Sharansky, yeni göçmenlere entegrasyonla ilgili yardımcı olma amacı taşıyan Siyonist Forum’u kurdu.

Sharansky’ye A.B.D. Kongresi tarafından Kongre Altın Madalyası, George W. Bush tarafından Başkanlık Özgürlük Madalyası, Ronald Reagan Madalyası ve Hadassah Kadın Siyonist Örgütü tarafından Henrietta Szold Madalyası takdim edildi.

1995 yılında Sharansky, Yoel Edelstein ile birlikte Yisrael BaAliya partisini kurdu. 1996 ve 1999 yıllarında parti Knesset’te 6’şar sandalye kazandı ve 2001 yılındaki seçimlerde Ariel Şaron hükümetinde yer aldı. 2003 yılında kazanılan sandalye sayısı 2’ye düşünce Sharansky Knesset’ten istifa etti. Parti daha sonra Likud ile birleşti.

1996 ve 2001 arasında çeşitli bakanlık görevlerinde bulunan Sharansky ayrıca Yeruşalayim’deki Yahudi kökenleri üzerine en geniş kuruluş olan Beyt Hatefutsot başkanlığını yaptı. 2009 yılında Sohnut başkanlığına seçilen Natan Sharansky döneminde Sohnut’un yapısı önemli değişliğe uğradı.

Sharansky koltuğunu 2018’deki Sohnut seçimleri sonrası Yitzhak Herzog’a devretti.