Sharope Blanco(Beyaz Tatlı)

Bu hafta Pesah Bayramını kutlarken, evlerde büyük zahmetlerle hazırlanan Pesah yemeklerinden bahsetmemek olmazdı.

Bu Bayramın çok derin bir anlam taşıdığı tartışılmaz. Dolayısı ile geçen hafta ve bu hafta yazılarımız, gerek bu Bayramın anlamı, önemi, değeri üzerine ve gerekte bol bol yaşanmış güzel anılarla dolup, taşmaktadır.

Kendimi bildim bileli büyüklerimden ve okuduğumuz Haggadah kitabından Pesah`ın hikayesini dinlememe rağmen, hala her anlatımdan yeni bir şeyler öğrenmenin mümkün olduğunu düşünüyorum.

Pesah Bayramının ilk iki gecesi geniş ailenin toplanarak, İsraeloğullarının Mısır köleliğinden kaçışları ve özgürlüklerine kavuşma hikayesini anlatan Haggadah kitabı hep bir ağızdan okunurken, çeşitli sembolik yiyecekler, duaları edilmek üzere Seder Tabağında masada yerini almıştır. Bu yiyecekler sözlerin ve duaların ötesinde daha derin bir deneyime yer vererek, hikayeye duyusal unsurlar (görsel, koku, his ve tad) eklemek için kullanılır.

Seder Tabağında sunulan yiyecekler genellikle aynı olmakla birlikte, misafir olduğunuz farklı bir kültürde yetişmiş evde, simgesel yiyecekler farklılık taşısa da, kuzu incik kemiği ve yumurta her zaman her masada aynıdır. Seder Tabağının içinde her bir yiyeceği yerleştireceğiniz İbranice adının yazıldığı bir oyuk mevcuttur.

Sembolik yiyecekler ;

Karpas, tercihen maydanoz veya kereviz yaprağıdır, baharın veya umudu sembolize eder. İsraeloğulları tarafından dökülen gözyaşlarını temsil etmek için bir kase tuzlu su veya sirke ile servis edilir. Karpas için okunan duanın ardından maydanoz veya kereviz tuzlu suya – sirkeye batırılır ve ardından yenir.

Maror; genellikle yaban turpu veya acı marul , köleliğin acılığını sembolize eder.

Charoset; Elma, kuru meyve, şarap, tarçın ve diğer baharatların bir karışımından yapılan marmelat, binaların yapımında kullandıkları harcı simgeler.

Beitzah; haşlanmış yumurta, yaşamı ve varlığın sürekliliğini sembolize eder.

Zeroah; Tanrı'nın uzanmış kolunu sembolize eden bir parça kavrulmuş kuzu incik kemiğidir.

İsraeloğulları Mısır'dan kaçtıkları aceleyi hatırlatmak için bir mendilin kıvrımlarına üç parça matzoh yerleştirilir.Ayrılan iki parça masada yenir.Gizlice gizlenen diğer parça (Afikomen) çocuklar tarafından daha sonra aranacaktır; bulan genellikle bir ödül alır.

Dualar bittikten sonra, evdeki bayanların katkılarıyla pişirilen çeşit çeşit geleneksel yemekler ve şarkılar eşliğinde uzun saatler masada oturulur, sohbetler edilir.

Her evin muhakkak farklı bir düzeni olmak ile birlikte bizim evde önce geleneksel başlangıçlar masaya servis edilir sonra ana yemekler ve en son tatlı ile bitiş yapılır. ( Bir dünya pişen yemeklerin bir çoğunun tadına artık kimsenin bakacak hali kalmaz ve yemeklerin çoğu genç çiftlere kutular eşliğinde dağıtılır )

Başlangıçlar; Soğan kabuğu, kahve ve karabiber ile pişirilen haşlanmış yumurta (uevos enhaminados), Kızarmış Matsa Topları (Bimuelos De Matsa), matsadan yapılmış ıspanak, pırasa ve kabak böreği

Ana yemekler; pırasa köftesi (köftes de prasa), tatlı kabak dolması (kalavasas yenas), fırında kuzu (kodrero), ekşili veya domates soslu balık ( pişkado kon ağristada – kon tomat ), tavuk (gayina), enginar, yumurta ve matsa unu ile kızartılmış patates dilimleri, patlıcan sarma (rulos de berencena), ıspanak dolma (dolmayikas de espinaka) ve salatalar.

Tatlılar; hamursuz keki (gato de pesah), tezpişti, şarope blanko, badem tatlısı (masapan)

Sarope Blanko deyince Şişli Serpil Pastanesi`nden aldığımız portakallı ve vanilyalı şarope blankoları anmadan geçmek mümkün değil.

Dolayısı ile bu hafta sizler için bulduğum, Pesahta benim için ayrı bir yeri olan, Seferad Org sayfasında yayınlanan Eliz Gategno`nun ladino dilinde yazılmış Sharope Blanco tarifini paylaşacağım.

Kaynak : http://www.sefarad.org/gizado/sharope/sharope.php/id/7/

Sharope blanco de Eliz Gategno

Yo me ambezi de mi esfuegra a azer sharope blanko (o dulse blanko). Emprimero kero dizir ke el materyel de la kaldera es muy emportante. No kale kaldera de aluminyum (ke ya no ay mas agora) por ke el dulse se aze preto, toma la kolor de el aluminyum. No kale tanbien una kaldera de "acero" /acier ke tiene dopio fondo godro, por ke el "momentiko" de serrar la lumbre es muy muy importante. En lo ke se serra la lumbre de debasho de la kaldera de acero, lo de aryentro kontinua a buyir por ke tiene el fondo ke esta dainda muy kayente, i se fuye el karar.

Agora vos dare la resefta : Tomash 3 kupas de agua i 3 kupas de asukar aryentro de una kalderika de teflon. La metesh a buyir . I vash kontrolando si se empeso a atar. En los kontroles vash a tomar kon una kutchara de tavla una gota de este shurup i lo metesh ensima de un chini. Kale ke se kede komo un bultiko . Tomash este bultiko entre los dos dedos. Kale avrir-serrar, avrir-serrar los dedos para ver si se izo komo un iliko blanko.

ESTO ES EL PUNTO del sharope blanko. En lo ke vesh este iliko blanko, kale echar una kucharika de kafe de sumo de limon. Ke de otras dos buyores i amatash la lumbre de debasho i la deshash tivyar. En lo ke ya se tivyo, ke ni esta yelado, - ni te kema la mano, tomash la kutchara de tavla, i empesash a aboltar presto-presto... ma sin kedar ni un punto, fina ke vesh ke ya se izo blanko. Despues ke ya se izo el sharope, puedesh ajustar coconut o kashkara de portokal/orange rayada o vanilya o pedasikos de pistachio. Ma esto lo vash azer kon la mano, komo ke estash finyendo una masa. Parese muy kolay ma en vezes no reushe, alora meto kuartos de portokal aryentro de esto i se aze dulse de portokal.

En turko dizimos : "Ne chikarsa, bahtina" Lo ke sale, a tu mazal ! - Reushita buena !

Eliz Gatenyo

Türkçesi:

Eliz Gatenyo tefal tencerede yapılması gerektiğini alüminyum tencerede şekerin kararacağını, alüminyum rengini alacağını söylüyor. Şekeri kaynatacağınız ateşi ne zaman kapatacağınız çok önemli. Ateşi kapattıktan sonra da şeker kaynamaya devam edeceğinden kıvamının kaçabileceği konusunda uyarıyor.

Tarif: 3 bardak şeker, 3 bardak su teflon tencerede kaynatılır. Sürekli şekerin bağlanıp, bağlanmadığı kontrol edilir. Tahta bir kaşık ile aldığınız bir parça şurup bir tabağa atılıp kontrol edilir.Tabakta bir top gibi kalacak. Bu topu iki parmağının arasına alıp, parmaklarınız arasında açıp-kapatıp beyaz bir iplik kıvamına getireceksiniz. Bu ölçüyü yakaladığınızda bir kahve kaşığı limon suyu tencereye atılıp, ateşi söndürülür. Ilık olana kadar beklenir.

Sonra tahta bir kaşık ile hiç durmadan hızla beyaz bir renk alana kadar karıştırılır. Sonra şekere Hindistan ceviz, portakal rendesi, vanilya veya fıstık parçaları atabilirsiniz. Bu tarifi tutturmak çok zordur. Türkçe biz buna “NE ÇIKARSA BAHTINA” deriz, diyerek başarılar diliyor.

Ben portakallı, Hindistan cevizi ve fıstıklı yaptım. Favorim Hindistan cevizi ve portakal.

AFİYET OLSUN!

HAG PESAH KASER SAMEAH