SMOKİNLİ CASUSUN KENDİSİ , KEDİSİ “EROL GÜNEY ve KEDİSİ EDİBE”
Mişa Rottenberg adıyla Odesa'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak 1914 de dünyaya geldi.1917 Ekim devriminden sonra ailesi Türkiye'ye göçetti.
İstanbul’da Saint Joseph Lisesi’ni, ardından İstanbul Üniversitesi’nde yeni açılan Felsefe bölümünü bitirdi.
Bu arada, Türk vatandaşlığına geçerek Erol Güney adını aldı.
1940'lı yıllarda Milli Eğitim eski Bakanı Hasan Âli Yücel tarafından başlatılan dünya edebiyatının Türkçeye çevrilmesi projesinde görev aldı. (1939 yılında üniversiteden hocası ve yakın dostu Sabahattin Eyüboğlu’nun peşinden Ankara’ya gelir ve çeviri bürosunda görev alır.)
Güney, Rusça, Fransızca, İngilizce ve Türkçe'ye son derece hakimdir.
Dostoyevski’den, Çehov’a, Moliere’den Plato’ya çok sayıda klasik eseri Türkçe’ye kazandırdı. Bunlar arasında Çehov’un ‘Vişne Bahçesi’, Gogol’un ‘Müfettiş’i ve Gonçarov’un ‘Oblomov’u sayılabilir. (Erol Güney, Rus ve Fransız edebiyatından pek çok değerli eseri Türkçe’ye ilk kez kazandıran kişidir)
Çeviri Bürosu’nun da başında bulunan Sabahattin Eyüboğlu başta olmak üzere Azra Erhat, Cahit Külebi, Orhan Veli, Necati Cumalı, Melih Cevdet Anday gibi kişilerle yakın dostlukları oldu. (Erol Güney,Melih Cevdet,Orhan Veli,Oktay Rifat,Sabahattin Eyüboğlu, 20. yüzyıl Türk Rönesansı’nın beyleri olarak isimlendirilir.)
1946'da tek parti iktidarı çökünce Hasan Ali Yücel istifa etti, çeviri bürosu işlevsizleşdi. Sebahattin Eyüboğlu Paris'e gitti, Orhan Veli öldü ve Güney Agence France-Presse'te gazeteciliğe başladı.
1955 Mart'ında yazdığı bir (Sovyetler'in Türkiye ile ilişkileri iyileştirmek istediğine dair bir bilgi) haber üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla "Türkiye aleyhine çalıştığı gerekçesiyle" önce Yozgat'a sürgüne gönderildi, sonra vatandaşlıktan çıkarıldı ve sınırdışı edildi.
Fatin Rüştü Zorlu, Erol Güney’in sınırdışı edilmesinin gerekçesi olarak Türkiye aleyhine çalışmak ve casus olmakla suçluyor, "çok şey bildiği" gerekçesiyle çıkarılıyor vatandaşlıktan.
“Bir davete gideceği için kendisini smokiniyle alıp apar topar Yozgat’a sürgüne götürülüyor . Erol Güney ve sivil polisler, sabah Yozgat çarşısının içinden geçerler. Casus olduğu haberi ortalığa yayılır. Çarşı esnafı ilk kez smokinli birini görmüştür. Üzerindeki giysinin ‘casus üniforması’ olduğuna hükmedilir ve adı ‘casus üniformalı’ adam’a çıkar.”
Güney, yıllar sonra haberin kaynağının Belçika büyükelçisi olduğunu söyler.
Türk vatandaşlığına geçtikten 35 yıl sonra vatandaşlıktan çıkarılıyor.
Sınırdışı edilen Güney, önce Paris'e gidip AFP'de çalışmayı dener ama Sürekli göçmen statüsünde yaşamaktan bıktığından 1956 yılında İsrael’e yerleşir.
Yaşamının geri kalan yıllarını gazetecilik mesleğini sürdürdüğü Tel Aviv'de geçirir. Sınırdışı edilişine olan tepkisini uzun yıllar boyunca Türkçe konuşmayarak dışa vurur.
Nitekim Şalom'a yazmaya başladığı ilk yıllarda makaleleri Fransızca gönderir ve tercüme edilerek yayınlanır.
Ancak 35 yıl sonra, 1990'da Türkiye'den vize almayı başardı ve sık sık İstanbul'u ziyaret etti. Ve 16 Ekim 2009 da Tel Avi de vefat etti.
Orhan Veli samimi arkadaşı Güney’in Kedisi Edibe hakkında iki şiir yazdı. (Orhan Veli ünlü Sereserpe şiirini de Dora'nın kızkardeşi Bella için yazmıştır.)
İsimleri de nerdeyse kendileri kadar uzun olan şiirler;
* Erol Güney'in Kedisinin Bahar Mevsiminde Toplum Meseleleri Karşısında Takındığı Tavrı Anlatan Şiirdir Bir erkek kediyle bir parça ciğer Dünyadan bütün beklediği Ne iyi!
** Erol Güney'in Kedisinin Hamileliğini Anlatır Şiirdir Çıkar mısın bahar günü sokağa İşte böyle oturursun Böyle yattığın yerde Düşünür düşünür Durursun.
Güney'in eşi Dora Güney, Milliyet gazetesinden Sedat Ergin'le yaptığı bir röportajda şöyle diyor:
“Gayet güzel bir kediydi, sokaktan almıştık. İsmi Edibe idi. Ben de o zaman derdim ki,kitap yazmamıza gerek yok çünkü;kedimiz sayesinde Türk edebiyatına girdik."
Sebahattin Eyüboğlu da Edibe'ye çok bağlanmıştır ve Dora 1956'de İsrael’e göç edeceği zaman Edibe'yi alıkoymak ister.
Dora razı olmayınca Edibe de İsrael’e göçer.
Edibe İsrael de 22 yaşında ölür.
Ayrıca 1945 yılında Halikarnas Balıkçısı’nın yol göstericiliğinde Bodrum’dan çıkılan ilk tarihi Mavi Yolculuk’un ekibindendir.
Yaşamın Sürüklediği Yerde - Erol Güney'in Yaşam Öyküsü (Fragman)