Yaşlılık ödeneği artar mı?
- Av.Yakup BAROKAS
- 4 Tem 2023
- 2 dakikada okunur
Ben her tarafı çiçeklendirilmiş, yeşillendirilmiş İsrael sokaklarına, caddelerine, düzenli çevre yollarına, trafik düzenine hayranımdır, daha doğrusu hayrandım. Son yıllarda türeyen trafik magandaları ve vızır vızır her an her yanınızdan fırlayan motosikletliler herkesin kötü rüyası. …
Ramat Aviv’de yer alan Einstein oldukça sık kullandığım bir cadde. İsrael’in her köşesi gibi burası da delik deşik tam bir savaş alanı görünümünde. Yolun ortasından hafif metro geçeceğinden trafiğe kapatılmış. Caddenin karşı yanı kaldırım ve bisiklet yolu düzenlemesi için kazılıp bırakılmış durumda. Bölgede “pinuy/binuy” (boşalt/yap) projesi kapsamında inşaatlar başladığından asfalt delik deşik... Bir de yol genişletme projesi var.
Dedim ya bu yolu sık sık kullanırım, hangi saatte geçsem, sabahın onu, öğle vakti, akşam vakti hiçbir zaman çalışan işçilere rastlamadım. İş makineleri, kamyonlar öyle duruyor… Tabi ki sadece Ramat Aviv değil, İsrael’in her köşesi, tümü bu durumda, trafik sorunu insanları bezdirdi…
9 yıllık bir gecikmeden sonra tamamlanan ve bir yıldan fazla bir süredir deneme turları atan hafif metronun devreye girmesi de bir süredir Ulaştırma Bakanı Miri Regev tarafından engellendi. (*) Metro projesi henüz birinci aşamada, delik deşik edilen yerler iki ve üçüncü etapla ilgili. Projenin bitmiş halini görmek kime nasip olur bilmem, belki torunlarımıza…
Bütçeden dindar partiler bol bol nemalandılar. Buna karşılık hastahaneler yine yetersiz, sağlık sektörü yerlerde sürünüyor. Bazı doktor randevuları ve analizler için 4 ay, kimi zaman bir yıldan sonraya ancak sıra alınabiliyor. Doktor yok, sağlık elemanı yok, yeni hastane yok…
Pahalılık aldı yürüdü. Her gün yeni bir ürüne zam geliyor. Ne oldu o güzelim, gurur duyduğumuz, her alanda harikalar yaratan ülkeye!
***
Emeklilerin durumu ne derseniz?
Türkiye’den gelen bazı yeni ole hadaşların bu konuyu kavramakta güçlük çektiklerini görüyorum. Türkiye’de sosyal sigorta uzun yıllar çalışmış olmanın karşılığında kazanılan bir haktır. İsrael’de ise bir kişi çalışmış olsun olmasın belli bir yaşa geldiğinde “dmey zikna” (yaşlılık ödemesi) denilen bir ödentiye hak kazanır.
Bu hakla kazanılan rakkam nedir derseniz 2023 yılı için yüzde 5,3 artırılarak 1.596 şekelden 1.680 şekele yükseltildi. 84 şekelik artışı nereye isterseniz bol bol harcayabilirsiniz.
Buna karşılık asgari ücret 5.571 şekel (1.490 dolar). İsrael’de hiçbir malvarlığı bulunmayan emekliye “aşlamat ahnasa” adı altında ek bir ödeme yapılmaktaysa da farklı bir kaynaktan geliri veya kendi evi bulunan bir emekli bu haktan yoksundur.
Son duyduğum bir habere göre yaşlılık ödemesinin asgari gelir seviyesine yükseltilmesi için Yüksek Mahkeme BAGATZ’a başvuruda bulunuldu.
Gerçekte her İsraelli yaşamı boyunca “Bituah Leumi” denilen sosyal güvenlik kurumuna ciddi ödemelerde bulunur. Devletin bu ödemeleri bir fonda nemalandırması ve geri ödemesi gerekmektedir. Bu geri ödemenin 1.680 şekele tekabül etmesi anlaşılır gibi değil. Devlet bu fonları ne yaptı?
Yüksek Mahkeme’nin bu başvuru karşısında kararı ne olur? On yıldır yaşlılık maaşları nerdeyse hiç artırılmayan emekliler için bir umut ışığı olur mu? (**)
Diğer yandan her emekliye asgari ücret düzeyinde bir ödeme yapıldığında bu ülkede hiç yaşamamış, hiçbir prim ödemesinde bulunmamış yeni aliya yapan bir çifte 3.000 dolar cıvarında bir yaşlılık ödentisi yapılması durumunda İsrael göçmen akımına uğrar. Bir orta yol vardır elbet…
-----
(*) Petah Tikva’dan Bat Yam’a ulaşacak “Kırmızı” metro hattının denetimleri yapan Alman firmasının onayını aldığı ve kısa bir süre sonra seferlere başlayacağı bildirildi.
(**) Bondi Chakım’ın “Yapay Zeka Doğal Zeka’ya karşı” başlıklı “Evrensel Temel Gelir”, (Universal Basic Income) konusuna değindiği 27. Haziran.2023 tarihli yazısını aşağıdaki linkden okuyabilirsiniz.
https://www.turkisrael.org.il/single-post/yapay-zeka-do%C4%9Fal-zekaya-kar%C5%9F%C4%B1
Comentarios