Richard Zimler: VARŞOVA ANAGRAMLARI

Richard Zimler: VARŞOVA ANAGRAMLARI

Sara YANAROCAK

1940 sonbaharı, Naziler Polonya’nın başkenti Varşova’da 40.000 Yahudi’nin dış dünyayla bağlantısını keserek, onları şehrin içindeki küçük bir bölgeye yerleştirir. Varşova Gettosu insanlığın, iyiliğin son bulduğu bir sefalet, ölüm ve açlık bölgesidir.

Yaşlı bir psikiyatrist olan Eric Cohen, yeğeni ve onun dokuz yaşındaki oğlu Adam ile küçük bir apartman dairesine sığınmak zorunda kalır.

Soğuk bir kış günü, küçük Adam ortadan yok olur. Ertesi gün cesedi, gettoyu saran dikenli tellere asılı olarak bulunur. Bacağı kesilmiştir ve ağzında bir ip parçası vardır. Bir süre sonra aynı yerde, eli kesik bir genç kız cesedi daha bulunur. Onun da ağzında bir ip parçası vardır. Bulunan kanıtlar daha önce akla gelmeyen bir şeylere işaret etmektedir.

Sadece Yahudi çocukları hedef alan bir katil gettoya dadanmıştır. Eric Cohen, sahip olduğu her şeyi riske atmak zorunda kalsa da, katili bulmak için, arkadaşı Izzy ile birlikte, Nazi gölgesi altındaki Varşova’nın karanlık sokaklarında tehlikeli bir yolculuğa çıkacaktır.

1941 yılının son günleri, Eric Cohen yeniden Varşova Gettosu’nda ortaya çıkar, ama bu defa bir “ibbur” (bir ruhun reenkarne olarak yeniden hayata dönmesi) olarak sahnededir. Onu gören tek kişi Heniek’e, 1940-41 yıllarında yaşanan olayları yazdırır. Önceden cinayet araştırmaları döneminde defalarca ölümle yüzleşmiştir. Yokluklar gettonun içinde kısa zamanda kaçakçılığı ve karaborsayı başlatmıştır ve ne yazık ki bu işlerde küçük çocuklar da kullanılmaktadır.

Tüyler ürpertici olayların sorumluları kimdir, Naziler mi, onların işbirlikçileri olan Polonyalılar mı, yoksa bizzat Yahudilerin kendileri mi? Direnişçilerin eski Yahudi geleneği olarak oluşturdukları anagramlar gerçeği ortaya çıkarmaya yetecek mi? Richard Zimler bu romanında okuyucuyu müthiş bir serüvenin heyecanında nefessiz bırakıyor.

Roman dışı ortaya çıkan gerçek…

Eric Cohen’in “Varşova Anagramları” adlı anlatıları, aralara Lehçe, Almanca ve İngilizce kelimeler serpiştirilmesine rağmen Yidiş’çe yazılmıştı.

Bu el yazması kitap 2008 yılında, Varşova’nın Muranow semtinde, küçük bir apartmanın zemin tahtalarının altında bulundu. Ev, Yahudi Gettosu’ndan hayatta kalmayı başarabilen Heniek Corben’e aitti. Metnin sonunda Ezekiel’in Kitabı üzerine Heniek Corben tarafından yazılmış kabalistik bir yorum vardı. Komşularının anlattığına göre, kendisi 1963 yılında ölmüştü ve hiç akrabası yoktu.

Richard Zimler kimdir?

1956 yılında New York’ta doğan Zimler, Duke Üniversitesi’nden ve Stanford Üniversitesi’nden mezun olmuşur. Yirmi beş yıl San Francisko’da gazeteci olarak çalıştıktan sonra roman yazmaya başlar. “Gece Yarısının Peşinde” adlı kitabı da Türkçeye tercüme edilmiştir .”Varşova Anagramları” yazarın yedinci kitabıdır. Eserleriyle bir çok ödül kazanmış ve Sefarad Yahudileri üzerine çeşitli konferanslar düzenlemiştir. Portekiz’de yaşayan yazar, gazetecilik eğitimi vermiştir.

· Richard Zimler: Varşova Anagramları, çev. Solmaz Kamuran; Sayfa 6 Yayınları, 2011; 318 sayfa

***

Bir sonraki yazı: 23 Mart 2022